بیماری ویتیلیگو (پیسی): انواع، علائم، علل و درمان های آن
بیماری ویتیلیگو که در فارسی بیشتر با نام پیسی و برص شناخته می شود، یک بیماری خودایمنی پوستی است که باعث از بین رفتن رنگدانه های پوست می شود. افراد با هر جنسیتی، نژادی و در هر سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. ویتیلیگو یک بیماری مادام العمر و غیرمسری است و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
فهرست مطالب
تعریف بیماری | عوامل خطر | بیماری چگونه شروع و پیشرفت می کند | انواع | علائم | علائم در کجاها ظاهر می شوند | علل | عوارض جانبی | بیماری های مشابه | تشخیص و درمان | پیشگیری | سؤالات متداول
ویتیلیگو چیست؟
ویتیلیگو که در فارسی بیشتر با نام پیسی و برص شناخته می شود، یک بیماری خودایمنی پوستی است که باعث از بین رفتن رنگدانه های پوست می شود. بیماری ویتیلیگو در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به ملانوسیت ها که سلول های پوستی تولیدکننده ملانین هستند، ایجاد می شود. پیسی معمولاً از دستها، ساعدها، پاها و صورت شروع میشود و حدود ۱٪ از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند.

در نواحی که بدلیل آسیب دیدن ملانوسیت ها، رنگدانه های پوستی از بین می روند، پوست به رنگ روشن تر و یا سفید غیرطبیعی در می آید. اگر اندازه این نواحی کمتر از 1 سانتی متر باشد به آن “ماکول” می گویند و اگر بزرگتر از 1 سانتی متر باشد به آن “لکه” می گویند. در نواحی که مو وجود دارد آسیب دیدن رنگدانه ها، ممکن است باعث سفیدی یا نقره ای شدن موها شود.
عوامل خطر
کسانی که در معرض خطر ابتلا به ویتیلیگو قرار دارند
- بیماری ویتیلیگو یا برص در همه نژادها و جنسیت ها اتفاق می افتد اما در افرادی که رنگ پوست تیرهتری دارند، بیشتر به چشم می آید.
- سن: اگرچه هر کسی در هر سنی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما ماکولها یا لکهها معمولاً قبل از ۳۰ سالگی ظاهر میشوند.
- ژنتیک: تخمین زده میشود که در 20٪ از افراد مبتلا به ویتیلیگو، یکی از بستگان درجه یک آنها نیز به این بیماری مبتلا است.
- عوامل محیطی : عواملی مانند پریشانی عاطفی، استرس، آفتاب سوختگی و تماس مستقیم و مکرر با مواد شیمیایی حاوی فنل که در برخی از شوینده ها وجود دارد، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد.
- ابتلا به برخی بیماری های خودایمنی دیگر: خطر ابتلا به پیسی را افزایش میدهد از جمله:
- بیماری آدیسون
- کمخونی
- دیابت نوع ۱
- لوپوس
- پسوریازیس
- آرتریت روماتوئید
- بیماری تیروئید
بیماری ویتیلیگو چگونه شروع و پیشرفت میکند؟
پیسی معمولاً با ظاهر شدن چند لکه یا ماکول سفید کوچک شروع میشود که ممکن است به تدریج در سراسر بدن پخش شوند. بی رنگی پوست معمولاً از دستها، ساعدها، پاها و صورت شروع میشود، اما میتواند در هر قسمتی از بدن، از جمله غشاهای مخاطی (پوشش مرطوب دهان، بینی، ناحیه تناسلی و رکتوم)، چشمها و قسمت داخلی گوش نیز ایجاد شود.
گاهی اوقات ممکن است لکههای بزرگتر گسترش پیدا کرده و پخش شوند، اما در اغلب مواقع این اتفاق نمی افتد. اما محل لکههای کوچکتر با گذشت زمان تغییر میکند، زیرا نواحی خاصی از پوست رنگدانه خود را از دست میدهند و دوباره به دست میآورند. به طور کلی میزان پوست آسیب دیده در هر فرد مبتلا متفاوت است.
انواع ویتیلیگو
انواع ویتیلیگو عبارتند از:
- عمومی: این رایجترین نوع پیسی است که باعث میشود لکههای پوستی در مکانهای مختلف بدن ظاهر شوند.
- قطعهای: در این نوع فقط یک طرف بدن یا یک ناحیه مانند دستها یا صورت دچار تغییر رنگ می شود.
- مخاط: ویتیلیگوی مخاطی بر غشاهای مخاطی دهان، لب ها و یا اندام تناسلی تأثیر میگذارد.
- کانونی: پیسی کانونی نوع نادری است که در آن لکههای پوستی در یک ناحیه کوچک ایجاد میشوند و در عرض یک تا دو سال گسترش نمییابند.
- تریکوم: این نوع برص باعث ایجاد یک نقطه مرکزی با مرکز سفید یا بیرنگ، سپس ناحیهای با رنگدانه روشنتر و ناحیهای با رنگ طبیعی پوست میشود.
- یونیورسال: این نوع ویتیلیگو نادر است و باعث میشود بیش از 80٪ از پوست رنگدانه اش را از دست بدهد.
- آکروفاشیال: این نوع عمدتاً روی صورت، پوست سر، اطراف اندام تناسلی و روی انگشتان دست یا پا ایجاد می شود.
- سگمنتال: معمولاً نواحی از پوست که متصل به اعصابی که از ریشههای پشتی ستون فقرات منشأ میگیرند را تحت تأثیر قرار میدهد. پیسی سگمنتال باعث از دست دادن سریع رنگ در یک طرف بدن می شود اما پس از گذشت 6 تا 12 ماه، روند پیشرفت بیماری ثابتتر می شود. این نوع پیسی زیاد رایج نیست و تنها 5 تا 16 درصد موارد بیماری ویتیلیگو، از این نوع هستند. علاوه بر این، اغلب در سنین پایینتری علائم ظاهر میشود و ممکن است درمانهای مرسوم ویتیلیگو مانند استروئیدهای موضعی و فتوتراپی، برای درمان آن مؤثر نباشند.
علائم و علل
علائم بیماری ویتیلیگو
ممکن است علائم خفیف باشند و فقط ناحیه کوچکی از بدن را تحت تأثیر قرار دهند یا شدید باشند و ناحیه بزرگی از پوست را درگیر کنند. علائم این بیماری به شکل زیر ظاهر می شوند:
- از دست دادن رنگ پوست به صورت تکهای، که معمولاً ابتدا در دستها، صورت و نواحی اطراف دهان و اندام تناسلی ظاهر میشود.
- سفید شدن یا خاکستری شدن زودرس موهای روی پوست سر، مژهها، ابروها و یا ریش.
- از دست دادن رنگ در بافتهایی که داخل دهان و بینی را میپوشانند (غشاهای مخاطی).
- برخی از افراد مبتلا به ویتیلیگو قبل از شروع از بین رفتن رنگدانهها، دچار خارش پوست می شوند.
علائم ویتیلیگو در کجا ظاهر میشوند؟
علائم بیماری ویتیلیگو میتواند در هر قسمتی از پوست بدن ظاهر شود اما شایعترین نواحی که علائم در آنها ظاهر میشود عبارتند از:
- دستها
- پاها
- بازوها
- صورت
- غشای مخاطی (داخل دهان، لبها و بینی)
- اندام تناسلی (آلت تناسلی)
علل بیماری ویتیلیگو
کمبود رنگدانه در پوست (ملانین) باعث بیماری ویتیلیگو میشود و دلیل این اتفاق همانند سایر بیماری های خودایمنی ناشناخته است. با این وجود تحقیقات نشان میدهد که ممکن است دلایل زیر، علت ابتلا به پیسی باشد:
- ابتلا به یک بیماری خودایمنی دیگر
- تغییرات ژنتیکی: یک جهش ژنتیکی یا تغییر در DNA بدن میتواند بر عملکرد ملانوسیتها تأثیر بگذارد. تا کنون بیش از 30 ژن شناسایی شده اند که میتوانند خطر ابتلا به ویتیلیگو را افزایش دهند.
- استرس: اگر استرس عاطفی یا استرس فیزیکی مکرری را به ویژه پس از آسیب، تجربه کنید، ممکن است میزان رنگدانهای که سلولهای ملانوسیت تولید میکنند تغییر کند.
- محرکهای محیطی: عواملی مانند اشعه ماوراء بنفش و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی میتوانند بر عملکرد سلولهای ملانوسیت تأثیر منفی بگذارند.
عوارض جانبی بیماری ویتیلیگو
اگرچه بیماری ویتیلیگو بیشتر یک بیماری زیبایی است و خطرناک نیست اما ممکن است باعث مشکلاتی شود از جمله:
- حساس شدن پوست
- ناهنجاریهای چشم مانند ناهنجاری در شبکیه، تغییرات رنگ در عنبیه، التهاب شبکیه یا عنبیه
- مبتلایان به ویتیلیگو ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سایر بیماریهای خودایمنی باشند مانند کمکاری تیروئید، دیابت و کمخونی
- کمشنوایی
- افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست
- چالشهای عاطفی مانند کاهش اعتماد به نفس، افسردگی، اضطراب و انزوا
بیماری های مشابه ویایلیگو
شرایط دیگری نیز وجود دارد که باعث تغییر یا از بین رفتن رنگدانههای پوست میشوند، از جمله:
- لوکودرمای شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی صنعتی باعث آسیب به سلولهای پوست میشود و در نتیجه نواحی سفید خطی یا لکهداری بر روی پوست ایجاد میشود.
- تینهآ ورسیکالر: این عفونت قارچی میتواند لکههای تیرهای روی پوست روشن یا لکههای روشن روی پوست تیره ایجاد کند.
- آلبینیسم: این بیماری ژنتیکی باعث کاهش تولید ملانین در پوست، مو و یا چشمها می شود.
- پیتریازیس آلبا: این بیماری با قرمز شدن و پوسته پوسته شدن برخی از قسمت های پوست شروع می شود که به مرور به لکه های روشن تری تبدیل می شوند.
تشخیص و درمان
تشخیص ویتیلیگو
معمولا پزشک از از لامپ وود برای بررسی پوست بیمار استفاده میکند. این لامپ نور فرابنفش (UV) به پوست میتاباند تا پزشک بهتر بتواند بیماری ویتیلیگو را از سایر بیماریهای پوستی مشابه آن تشخیص دهد.
درمان ویتیلیگو
درمانهای رایج بیماری ویتیلیگو عبارتند از:
- داروها
- نوردرمانی (فتوتراپی)
- رنگزدایی درمانی
- جراحی
- مشاوره
1. داروها
داروی خاصی برای جلوگیری از تأثیر پیسی بر پوست وجود ندارد، اما داروهایی وجود دارند که میتوانند سرعت از دست دادن رنگدانه ها را کاهش دهند، به رشد مجدد ملانوسیتها کمک کنند یا رنگ را به پوست بازگردانند.
داروهای رایجی که برای درمان بیماری ویتیلیگو استفاده میشوند عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدها
- مهارکنندههای موضعی جانوس کیناز (روکسولیتینیب)
- مهارکنندههای کلسینورین
آیا میدانید
اُپزِلورا که یک مهارکننده موضعی جانوس کیناز است، تنها دارویی است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای بازیابی رنگدانههای از دست رفته در افراد مبتلا به ویتیلیگو تأیید شده است. این دارو میتواند ناحیه کوچکی از بدن را در افراد ۱۲ سال به بالا که به ویتیلیگوی غیرقطعهای مبتلا هستند، درمان کند.
نور درمانی
نور درمانی یا فتوتراپی، درمانی است که به بازگرداندن رنگ پوست کمک میکند. در این درمان از نورهای فرابنفشه (UVB) و یا لیزرهای پزشکی استفاده می شود.
این درمان برای افرادی که سر، گردن، تنه، بازوها و پاهای آنها دچار پیسی شده است، مؤثر است.
درمان رنگدانهزدایی
درمان رنگدانهزدایی، رنگ طبیعی پوست را از بین میبرد تا با نواحی پوست مبتلا به ویتیلیگو مطابقت داشته باشد. در رنگدانهزدایی از داروی مونوبنزون استفاده میشود.
جراحی
گزینه های جراحی شامل موارد زیر است:
- پیوند پوست: پوست از یک قسمت بدن برداشته می شود و برای پوشاندن قسمت دیگری استفاده میشود. باقی ماندن جای زخم، عفونت یا عدم رنگدانهسازی مجدد از عوارض این گزینه درمانی است.
- پیوند تاول: در این روش از مکش برای ایجاد تاول روی پوست استفاده میشود و سپس پزشک قسمت بالای تاول را برمیدارد تا آن را به ناحیهای از پوست که دچار پیسی شده، پیوند بزند.
آیا میدانید
در صورتی که بیماری ویتیلیگو به سرعت در حال گسترش باشد، پزشکان انجام عمل جراحی را توصیه نمی کنند.
5. مشاوره
ویتیلیگو میتواند باعث پریشانی روانی شود و بر دیدگاه فرد نسبت به خودش و تعاملات اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. مراجعه به یک متخصص سلامت روان برای کمک به بهبود عزت نفس، اضطراب یا افسردگی بسیار مفید است.
پیشگیری
- رعایت نکات ایمنی هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب
- مراقبت از پوست و استفاده روزانه از مرطوب کننده
- اجتناب از استرس یا آسیب به بدن
- مدیریت و کنترل بیماری خودایمنی و زمینهای
خلاصه
ویتیلیگو یا پیسی یک بیماری خودایمنی پوستی است که در آن قسمت هایی از پوست رنگ خود را از دست میدهند و میتواند چشمها، داخل دهان و موها را نیز درگیر کند. ویتیلیگو ممکن است در هر سنی شروع شود، اما معمولاً قبل از 30 سالگی ظاهر میشود.
بیماری ویتیلیگو در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به ملانوسیت ها که سلول های پوستی تولیدکننده ملانین هستند، ایجاد می شود. پیسی معمولاً از دستها، ساعدها، پاها و صورت شروع میشود و حدود ۱٪ از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. در حال حاضر این بیماری درمان قطعی ندارد اما گزینه های درمانی برای بهبود و کنترل بیماری مانند داروها، فتوتراپی، رنگ زدایی، جراحی و مشاوره در دسترس هستند.
سؤالات متداول
مطالعات نشان میدهد که حدود 30٪ از موارد ابتلا به ویتیلیگو ژنتیکی است. یعنی این یک بیماری ارثی است و ممکن است آن را از خانواده بیولوژیکی خود به ارث ببرید. چندین جهش ژنتیکی احتمالی بر عملکرد سلولهای ملانوسیت تأثیر میگذارند. اگر یک جهش ژنتیکی سلولهایی را که به پوست شما رنگدانه میدهند هدف قرار دهد، علائم ویتیلیگو ظاهر می شود.
نه، ویتیلیگو دردناک نیست. با این حال، ممکن است در قسمتهای روشنتر پوست که تحت تأثیر بیماری قرار گرفتهاند، دچار آفتاب سوختگی دردناک شوید. محافظت از پوست در برابر آفتاب با اقداماتی مانند استفاده از کرم ضد آفتاب، دوری از آفتاب در ساعاتی که شدیدترین تابش را دارد و پوشیدن لباسهای محافظ برای افراد مبتلا به پیسی مهم است.
حدود 10 تا 20 درصد از افرادی که ویتیلیگو دارند، رنگ پوست شان به طور کامل به حالت طبیعی بر می گردد. این موارد بیشتر در بین افرادی رایج است که:
قبل از ۲۰ سالگی بیماری آنها تشخیص داده شود.
اوج بیماری را در عرض شش ماه یا کمتر تجربه کنند.
عوارض عمدتاً در ناحیه صورت باشد.
متاسفانه در افرادی که پس از 20 سالگی علائم پیسی در آنها ظاهر می شود و علائم روی لبها، اندامها یا دست ها ایجاد می شود، امکان بازیابی رنگ پوست بسیار کم است.
استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر. استفاده از کرمهای ضد آفتاب، برنزه شدن را به حداقل میرساند و تضاد بین پوست آسیب دیده و طبیعی را محدود میکند.
استفاده از آرایش برای استتار نواحی بدون رنگدانه.
رنگ کردن موها با رنگ مو برای یکدست شدن موهای سر
انجام میکروپیگمنتیشن، که نوعی تاتو روی لکههای ویتیلیگو است. این روش یک آرایش دائمی برای پنهان کردن علائم بیماری است.
خیر. ویتیلیگو مسری نیست و از طریق تماس فیزیکی از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود.
در صورت بروز موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
پوست شما به سرعت در حال از دست دادن رنگدانه یا رنگش است.
بیرنگ شدن به ناحیه بزرگی از بدن در حال گسترش است.
تغییرات پوست بر سلامت روان و کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته است.
تینهآ ورسیکالر و ویتیلیگو بیماریهای مختلفی هستند که هر دو بر رنگدانه پوست تأثیر میگذارند. تینهآ ورسیکالر یک عفونت قارچی است که باعث میشود روی پوست لکههای سفید، زرد، قرمز، صورتی یا قهوهای ایجاد شود. ویتیلیگو یک بیماری خودایمنی است که در آن توانایی تولید رنگدانه از بین می رود و باعث میشود پوست روشنتر از رنگ طبیعی پوست یا سفید غیرطبیعی شود.
خیر. هر دو بیماری باعث ایجاد لکههای سفید یا روشن روی پوست یا مو میشوند. پیبالدیسم زمانی رخ میدهد که بخشی از پوست ملانوسیت، سلولهایی که رنگدانه (ملانین) تولید میکنند، نداشته باشد. پیبالدیسم یک بیماری مادرزادی است و فرد از بدو تولد به آن مبتلا است. در حالیکه در بیماری پیسی، بدن بدلیل حمله سیستم ایمنی به سلول های پوستی تولید کننده رنگدانه، توانایی تولید رنگدانه را از دست میدهد. پیسی یک بیماری خودایمنی است که در طول زندگی ممکن است به آن دچار شوید.
بیماری ویتیلیگو معمولاً به خودی خود از بین نمیرود، اما برخی از افراد ممکن است دورههایی از عدم فعالیت یا بهبودی را تجربه کنند.
خیر. بیماری ویتیلیگو (برص یا پیسی) خطرناک نیست.