رژیم غذایی مایعات شفاف (Clear liquid diet) چیست؟
در میان انواع رژیم های مختلف حتما تا کنون نام رژیم مایعات را شنیده اید اما رژیم مایعات با رژیم غذایی مایعات شفاف یکی نیست. رژیم مایعات شفاف برای کاهش وزن نیست بلکه یک برنامه غذایی تخصصی است و چیزی نیست که در شرایط عادی برای بدن فایده ای داشته باشد. پزشکان این رژیم غذایی را در شرایطی خاص برای بیماران تجویز می کنند مانند قبل از انجام آندوسکوپی، کولونوسکوپی و جراحی روده تحتانی.
این رژیم غذایی بر خوردن مایعات شفاف و غذاهایی تأکید دارد که در دمای اتاق به صورت مایعی شفاف هستند مانند آبگوشت، چای و ژلاتین ساده. این غذاها به هضم بسیار کمی نیاز دارند و در عین حال مقداری از انرژی و مایعات کافی برای جلوگیری از کم آبی بدن را تأمین می کنند.
رژیم مایعات شفاف چیست؟
این رژیم غذایی به طور کامل از مایعاتی تشکیل شده که در دمای اتاق شفاف هستند. مایعات ممکن است رنگ داشته باشند اما باید شفاف باشند. به همین دلیل مصرف مایعاتی مانند شیر و آب پرتقال در آن مجاز نیست.
مایعات شفاف عمدتاً حاوی کربوهیدرات هستند و محتوای پروتئین و چربی کمی دارند و تجزیه آنها برای دستگاه گوارش راحت تر است.
با این وجود رژیم مایع شفاف نمی تواند تمام کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدن را فراهم کند و به طور کلی نباید بیش از چند روز ادامه یابد.
رژیم غذایی مایعات شفاف تحرک معده و روده را کاهش می دهد و به سیستم گوارش استراحت می دهد. این روش برای بیمارانی که در دوران نقاهت بیماری های گوارشی هستند و یا قرار است آندوسکوپی، کولونوسکوپی یا جراحی روده تحتانی انجام دهند مفید است.
هدف از رژیم مایعات شفاف چیست؟
این رژیم برای تمیز نگه داشتن معده و روده طراحی شده است. همچنین فشار روی سیستم گوارش را محدود می کند و در عین حال به بدن مایعات و الکترولیت های کافی می رساند. رژیم غذایی مایع شفاف اغلب قبل یا بعد از آزمایشات یا اقداماتی که نیاز به معده خالی یا روده تمیز دارند استفاده می شود مانند:
- قبل از معاینه روده بزرگ (کولونوسکوپی)
- قبل و بعد از انواع خاصی از جراحی ها
- پس از جراحی معده
- پس از جراحی روده
- پس از جراحی شکم برای به حداقل رساندن تحریک معده و حالت تهوع
- در موارد پانکراتیت حاد ( التهاب خطرناک پانکراس)
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال غیر قابل کنترل
- مشکلات معده
- در موارد دیورتیکولوز برای کاهش توده مدفوع در روده بزرگ
آیا میدانید
پاکسازی روده از مواد غذایی و مدفوع دفع نشده برای انجام کولونوسکوپی موفق، بسیار مهم است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان ممکن است چند روز قبل از کولونوسکوپی برنامه ریزی شده، رژیم غذایی مایعات شفاف تجویز کنند.
تفاوت رژیم مایعات و رژیم مایعات شفاف
رژیم غذایی کاملا مایع با رژیم غذایی مایع شفاف متفاوت است. رژیم کاملا مایع یک مرحله بین روزه داری طولانی مدت به دلیل بیماری یا جراحی و بازگشت به وعده های غذایی عادی است. در این نوع رژیم، محدودیتی در نوع مایعات مصرفی وجود ندارد. هدف رژیم کاملا مایع، عادت دادن مجدد بیمار به مصرف مواد خوراکی است. فردی که رژیم غذایی کاملاً مایع دارد به محض آمادگی بدنش، مجاز به مصرف مواد نیمه جامد می شود.
در حالیکه رژیم مایعات شفاف تنها شامل مایعاتی است که در دمای اتاق شفاف هستند. مایعات ممکن است رنگ داشته باشند اما باید شفاف باشند مانند آب گوشت، ژلاتین ساده و آب میوه بدون پالپ. به همین دلیل حتی مصرف مایعاتی مانند شیر و آب پرتقال در آن مجاز نیست. هدف از رژیم مایعات شفاف آمادگی فرد برای انجام برخی از آزمایشات یا اقدامات پزشکی است که نیاز به معده خالی یا روده تمیز دارند مانند کولونوسکوپی.
آنچه در رژیم مایعات شفاف می توانید بخورید
این رژیم کمک می کند تا مایعات کافی برای هیدراته ماندن داشته باشید. همچنین الکترولیت هایی مانند سدیم و پتاسیم مورد نیاز بدن را فراهم می کند و هنگامی که نمی توانید رژیم غذایی کاملی داشته باشید مقداری انرژی به بدن می رساند.
موارد زیر اغلب بخشی از یک رژیم غذایی مایع شفاف هستند:
- آب ساده، گازدار یا طعم دار
- آب میوه های بدون پالپ، مانند آب سیب، آب انگور سفید، آب آلو و آب زغال اخته
- نوشیدنی ها با طعم میوه مانند لیموناد
- نوشیدنی های گازدار از جمله نوشابه های تیره، مانند کولا و آبجو
- ژلاتین ساده (Jell-O)
- چای یا قهوه بدون شیر یا خامه
- نوشیدنی های ورزشی
- آبگوشت شفاف و بدون چربی
- عسل
- یخ
بسته به وضعیت پزشکی فرد، ممکن است پزشک تغییراتی در لیست مایعات مجاز ایجاد کند.
آیا میدانید
برای آزمایش‌های خاص، مانند معاینه روده بزرگ، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد مایعات یا ژلاتین قرمز استفاده نکند زیرا باقیمانده آنها مانند خون به نظر می رسد و ممکن است تشخیص را برای پزشک دشوار کند.
خطرات رژیم مایعات شفاف
- این رژیم غذایی نمی تواند تمام کالری و مواد مغذی مورد نیاز را برای بدن فراهم کند و فقط باید طبق دستور پزشک از آن استفاده کرد.
- بدلیل فقدان کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدن در این رژیم، نباید بیش از چند روز آن را ادامه داد.
- اگر دقیقاً رژیم غذایی را رعایت نکنید، ممکن است نتایج آزمایش دقیق نباشد و یا مجبور شوید آزمایش را به زمان دیگری موکول کنید.
- این رژیم برای افراد مبتلا به دیابت بی خطر است، اما فقط برای مدت کوتاهی و آن هم تحت نظارت دقیق پزشک.
- مراقب ادرار زرد تیره و تکرر ادرار باشید – اینها نشانه کم آبی بدن هستند
عوارض احتمالی
رژیم غذایی مایعات شفاف یک رژیم غذایی بسیار محدود با تعادل و محتوای غذایی ضعیف است. حدود 29 درصد افراد نمی توانند این رژیم را تحمل کنند، زیرا علاوه بر کمبودهای تغذیه ای طولانی مدت، اثرات نامطلوب متعددی دارد، از جمله:
- گرسنگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- ناراحتی یا درد شکم
به یاد داشته باشید رژیم مایعات شفاف برای کاهش وزن نیست. این رژیم فایده ای برای سلامتی ندارد زیرا حاوی پروتئین، کالری و سایر مواد مغذی کافی نیست. رژیم مایع شفاف صرفاً یک اقدام کوتاه مدت است که باید تحت نظارت پزشک و در شرایط خاص انجام شود.
