فواید ماست برای سلامتی چیست و چه کسانی نباید آن را مصرف کنند؟
صدها سال است که ماست بخشی از رژیم غذایی انسان ها است. خوردن یک فنجان ماست تقریباً نیمی از نیاز روزانه بدن به کلسیم را تأمین می کند. از آنجا که ماست حاوی بسیاری از ریزمغذی ها است، خورن منظم آن میتواند فواید شگفت انگیزی بر جنبه های مختلف سلامتی داشته باشد. تحقیقات نشان میدهد که فواید ماست برای سلامتی محدود به تأمین کلسیم مورد نیاز بدن نیست بلکه ماست خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و پوکی استخوان را کاهش میدهد و میتواند به مدیریت وزن و تقویت سیستم ایمنی کمک کند و خطر ابتلا به دیابت و عفونت های قارچی واژن را کاهش دهد.
فهرست مطالب
ماست و نحوه تهیه آن | انواع ماست | ارزش غذایی | فواید ماست برای سلامتی | کسانی نباید ماست مصرف کنند | سؤالات متداول
ماست چیست و چگونه تهیه میشود؟
ماست یک محصول لبنی است که از تخمیر باکتریایی شیر ساخته میشود.
باکتریهایی که برای تهیه ماست استفاده میشوند، “کشت ماست” نامیده میشوند که لاکتوز (قند طبیعی شیر) را تخمیر میکنند. این فرآیند منجر به تولید اسید لاکتیک می شود. اسید لاکتیک مادهای است که باعث دلمه شدن پروتئینهای شیر میشود و به ماست طعم و بافت منحصر به فردی میدهد.

انواع ماست
ماست سنتی
ماست سنتی، نوعی ماست بدون چربی است که بافت خامهایتری نسبت به سایر ماست ها دارد. میزان چربی آن، به نوع شیری که از آن تهیه می شود بستگی دارد.
ماست اسکایر
ماست اسکایر، یک نوع ماست سنتی ایسلندی است که حاوی مقدار زیادی پروتئین است. این ماست از شیر بدون چربی و با کشت باکتری انکوبه، تهیه میشود. آب پنیر یا آبی که به طور طبیعی در شیر وجود دارد، از این ماست گرفته میشود و ماستی خامهایتر و غلیظتر از ماست سنتی یا یونانی تولید می شود.
ماست یونانی
ماست یونانی غلیظ تر و سنگین تر از ماست معمولی است و حاوی مقدار زیادی پروبیوتیک و پروتئین (2 برابر مسات های معمولی) است. ماست یونانی قند، کربوهیدرات و کالری کمتری دارد و منبع عالی ید است که برای عملکرد سالم تیروئید و سیستم ایمنی لازم است. همچنین منبع عالی ویتامین B12 است که از کمخونی جلوگیری کرده و به حفظ سلامت سلولهای خونی و اعصاب کمک میکند.
ماست کفیر
ماست کفیر یک ماست قابل نوشیدن است که از تخمیر شیر گاو پاستوریزه و اضافه کردن دانههای کفیر به شیر تهیه میشود. این ماست در مقایسه با ماست معمولی فرآیند تخمیر طولانیتری دارد و طعمی تقریباً ترش و بافتی حبابدار دارد.
در طول تخمیر، مقدار لاکتوز موجود در کفیر به دلیل آنزیمی که به طور طبیعی در دانههای کفیر وجود دارد، کاهش مییابد. به همین علت ماست کفیر برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، مناسبتر است.
میزان پروبیوتیک ماست کفیر از ماست معمولی بیشتر است. همچنین کفیر دارای خواص ضد باکتریایی است و میتواند برای سلامت استخوان ها، بهبود سرطان و آلرژی مفید باشد.
ماست فرانسوی
ماست فرانسوی از شیر پاستوریزه، شکر نیشکر و کشتهای فعال تهیه میشود. این ماست در همان ظرفی که در آن فروخته میشود، کشت داده میشود. فرآیند تخمیر آن، حدود هشت ساعت طول میکشد و باعث می شود بافت غلیظی داشته باشد.
در مقایسه با ماست معمولی، کربوهیدرات و شیرینی کمتری دارد، اما چربی آن بیشتر است. ماست فرانسوی سرشار از پروبیوتیک است که به سلامت روده ها کمک میکند.
ماست منجمد
ماست منجمد مانند ماست معمولی از شیر تخمیر شده با کشت باکتریهای زنده تهیه میشود و همان فواید ماست معمولی را برای سلامتی دارد و به سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت روده ها کمک میکند. با این حال، اغلب ماست های منجمد حاوی شکر، طعمدهندهها، تثبیتکنندهها و خامه نیز هستند.
این ماست میتواند جایگزین سالمی برای بستنی باشد، زیرا چربی و کالری کمتری دارد اما ممکن است به همان میزان قند داشته باشد.
ماست پروبیوتیک
ماست پروبیوتیک برای سلامت روده ها مفید است. پروبیوتیکها،گونههای خاصی از باکتریها هستند که به حفظ باکتریهای خوب در بدن کمک میکنند. پروبیوتیک ها در کاهش مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال مؤثرند و به هضم مواد مغذی مانند فیبر کمک می کنند.
لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم رایج ترین پروبیوتیک ها هستند.
آیا میدانید
همه ماستها پروبیوتیک نیستند و گاهی پریبیوتیکها و پروبیوتیکها به آن ها اضافه میشوند.
ارزش غذایی
ماست منبع عالی پروبیوتیکها، کلسیم و پروتئین است. همچنین منبع بسیار خوبی از ویتامینها و سایر مواد معدنی از جمله موارد زیر است:
- ویتامین A
- ویتامین B12
- کلسیم
- پتاسیم
- ید
- فسفر
- منیزیم
ترکیب ویتامین B12، فسفر، منیزیم و پتاسیم با پروتئین موجود در ماست به سلامت استخوانها کمک میکند. همچنین، کلسیم، پتاسیم و منیزیم موجود در ماست برای حفظ فشار خون سالم و کنترل فشار خون بالا مؤثرند.
یک فنجان ماست ساده کمچرب حاوی | |
کالری | 154 کیلوکالری |
پروتئین | 13 گرم |
چربی | 4 گرم |
کربوهیدرات | 17 گرم |
قند | 17 گرم |
فیبر | 0 گرم |
کلسیم | 448 میلی گرم |
منیزیم | 41.6 میلی گرم |
فسفر | 353 میلی گرم |
پتاسیم | 573 میلی گرم |
سدیم | 172 میلی گرم |
ویتامین B9 (فولات) | 27 میکروگرم |
ویتامین B12 (کوبالامین) | 1.37 میکروگرم |
آیا میدانید
میتوانید بیش از ۴۰٪ از میزان توصیهشده روزانه کلسیم و ۵۰٪ از نیاز توصیه شده روزانه پتاسیم، فسفر و منیزیم را با خوردن یک فنجان ماست ساده کمچرب، تأمین کنید.
فواید ماست برای سلامتی
جلوگیری از پوکی استخوان
ماست حاوی مقدار قابل توجهی کلسیم است که برای سلامت استخوانها و دندان ها مفید است. دریافت کلسیم کافی نقش کلیدی در تراکم استخوان ها، کاهش احتمال شکستگی و جلوگیری از پوکی استخوان دارد.
بدن برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد به همین علت برخی از ماستها با ویتامین D غنی می شوند.
بهبود هضم و تعادل باکتری های روده
مصرف ماست به هضم بهتر و تعادل باکتریهای روده کمک می کند. ماست منبع خوبی از پروبیوتیکها است که باکتریهای زنده و خوب هستند. پروبیوتیکهای موجود در ماست به حفظ تعادل باکتریهای روده، هضم بهتر غذاها، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از عفونت ها کمک می کنند.
برخی از انواع پروبیوتیکهای موجود در ماست، مانند بیفیدوباکتریها و لاکتوباسیلوس، علائم سندروم روده تحریکپذیر (IBS)، را کاهش میدهند.
آیا میدانید
مصرف پروبیوتیک ها در زمانی که آنتی بیوتیک مصرف می کنید، می تواند عوارض جانبی گوارشی آنتی بیوتیک ها از جمله یبوست و اسهال را کاهش دهد.
کمک به بهبود سلامت قلب
محصولات لبنی مانند ماست به کاهش فشار خون بالا که یک عامل خطر اصلی در بیماریهای قلبی است، کمک میکنند. صرف نظر از میزان چربی این محصولات، به نظر میرسد ماست با افزایش کلسترول HDL (خوب) و کاهش فشار خون، برای سلامت قلب مفید است.
همچنین مصرف ماست یونانی از طریق کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون به بهبود سلامت قلب کمک میکند. بالا بودن سطح کلسترول و تری گلیسیرید به مرور زمان باعث سفتی و بسته شدن شریان ها و ابتلا به بیماری های قلبی یا تصلب شرایین می شود.
کاهش خطر ابتلا به دیابت
یکی دیگر از فواید ماست برای سلامتی، کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 است. تجزیه و تحلیل مطالعات نشان میدهد که مصرف منظم ماست یونانی میتواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 14٪ کاهش دهد.
کاهش خطر ابتلا به عفونتهای واژن
ابتلا به عفونتهای واژن کاندیدا یا “مخمر” یک مشکل شایع در میان بسیاری از زنان مبتلا به دیابت است.
اگرچه زنان و دختران در هر سنی ممکن است به عفونت های قارچی واژن مبتلا شوند اما برخی عوامل خطر ابتلا به این عفونت ها را افزایش می دهد که عبارتند از:
- بارداری
- دیابتی که تحت کنترل نباشد
- مصرف داروهای ضدبارداری که حاوی دوزهای بالای استروژن هستند
- استفاده از دوش واژینال یا اسپری واژن
- استفاده از آنتیبیوتیکها یا داروهای استروئیدی
- ضعف سیستم ایمنی ضعیف مانند ابتلا به HIV
تحقیقات نشان میدهد، مصرف ماست های پروبیوتیک یا 22 گرم ماست حاوی “کشتهای زنده” به صورت روزانه، خطر ابتلا به عفونت های قارچی را کاهش میدهد.
کمک به کنترل و مدیریت وزن
پروتئین موجود در ماست میتواند به بدن احساس سیری بدهد. شواهد نشان میدهد افرادی که غذاهای غنی از پروتئین بیشتری میخورند، بیشتر احتمال دارد از غذاهایی که کربوهیدراتهای فرآوری شده زیادی دارند، دوری کنند. علاوه براین مصرف ماست با کاهش وزن بدن، درصد چربی بدن و دور کمر مرتبط است.
اثرات سیرکنندگی ماست یونانی بیشتر از سایر انواع ماست است. ماست یونانی سرشار از پروتئین است که همراه با کلسیم در افزایش سطح هورمونهای کاهش اشتها، مانند هورمون های پپتید YY و GLP-1 عمل میکند.
آیا میدانید
اخیراً نتایج یک پژوهش نشان داد که برخلاف تصورات قبلی، مصرف لبنیات پرچرب، از جمله ماست، می تواند احتمال ابتلا به چاقی را کاهش دهد!
تقویت سیستم ایمنی
تقویت سیستم ایمنی یکی دیگر از فواید مصرف منظم ماست – به ویژه انواع حاوی پروبیوتیک – است. این فرآورده لبنی، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و التهاب و احتمال ابتلا به عوامل بیماریزا را کاهش میدهد.
خواص تقویتکنندگی سیستم ایمنی ماست تنها تا حدودی نیز به دلیل وجود منیزیم، سلنیوم و روی آن است. این عناصر مواد معدنی کمیابی هستند که در سلامت سیستم ایمنی نقش دارند.
آیا میدانید
ماستهای غنیشده با ویتامین D سلامت سیستم ایمنی را بیشتر تقویت میکنند.
کاهش فشار خون
ماست حاوی مواد معدنی مهمی از جمله فسفر، منیزیم و پتاسیم است که به تنظیم فشار خون و متابولیسم کمک میکنند.
بهبود درخشندگی و خاصیت ارتجاعی پوست
استفاده از ماست به عنوان ماسک صورت میتواند به درخشندگی، خاصیت ارتجاعی پوست و حفظ رطوبت کمک کند. برای امتحان کردن مسات بعنوان ماسک صورت بهتر است از ماست یونانی ساده و بدون چربی استفاده کنید که بافت غلیظتری دارد.
چه کسانی نباید ماست مصرف کنند؟
برخی افراد باید در مصرف ماست احتیاط کنند، زیرا ممکن است دچار عوارض جانبی شوند از جمله:
افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند
لاکتاز آنزیمی است که برای تجزیه قند موجود در شیر (لاکتوز) به آن نیاز داریم. افرادی که بدن آنها فاقد این آنزیم است دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و پس از مصرف فرآورده های تهیه شده از شیر شکم درد و یا اسهال می شوند. بنابراین، افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز بهتر است ماست مصرف نکنند.
کسانی که به شیر آلرژی دارند
فرآوردههای تهیه شده از شیر حاوی کازئین و آب پنیر (پروتئین وی) هستند. برخی افراد به این پروتئین ها حساسیت دارند و مصرف آنها باعث واکنش های آلرژیک در آنها می شود مانند کهیر، تورم و یا حتی آنافیلاکسی که بسیار خطرناک است می شوند.
آیا میدانید
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک جدی و خطرناک است که بهطور ناگهانی آغاز میشود و میتواند منجر به مرگ شود. این واکنش آلرژیک معمولاً با علایمی مانند ضایعات پوستی، خارش، افت فشار خون و تورم گلو همراه است.
خلاصه
ماست یک فرآورده لبنی است که با تخمیر شیر در محیط کشت باکتریایی تهیه میشود. ماست فواید زیادی برای سلامتی دارد، از جمله بهبود سلامت دستگاه گوارش، قلب، تقویت سیستم ایمن، کنترل وزن، کاهش فشار خون، کاهش خطر ابتلا به دیابت، پیشگیری از عفونت های واژن و تقویت سیستم ایمنی. اگر عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به شیر دارید، بهتر است این ماده غذایی را مصرف نکنید.
سؤالات متداول
مطالعات نشان میدهند که خوردن ماست به صورت روزانه میتواند به محافظت در برابر بیماریهای قلبی، دیابت نوع ۲ و کنترل وزن کمک کند.
به طور کلی، پروبیوتیکها در حفظ سلامت روده ها و بهبود اسهال مفید هستند مانند ماست کم قند یا کفیر
ماست کمچرب و بدون شکر افزوده، سالمترین گزینه است.