بیماری سوزاک چه علائم و درمان هایی دارد و چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد؟
بیماری سوزاک یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی (STI) است که هر فرد فعال از نظر جنسی، در هر سنی میتواند به آن مبتلا شود. عامل این بیماری باکتری نایسریا گونوره (Neisseria gonorrhoeae) که در محیط گرم و مرطوب دستگاه تناسلی، مقعد و گلو رشد میکند. این بیماری عفونی دومین بیماری مقاربتی شایع ناشی از باکتری است و حدود نیمی از مبتلایان را افراد ۱۵ تا ۲۴ ساله تشکیل میدهند.
آیا میدانید
سوزاک معمولاً هنگام فعالیت جنسی واژنی، دهانی یا مقعدی منتقل میشود. اما نوزادان نیز ممکن است در طول زایمان به این عفونت مبتلا شوند. در نوزادان، سوزاک بیشتر بر چشم‌ها تأثیر می‌گذارد.
فهرست مطالب
تعریف بیماری | راه های انتقال | علائم درگیری دستگاه تناسلی در مردان / زنان | علائم درگیری رکتوم / چشم ها | علائم درگیری گلو / مفاصل | چه مدت طول میکشد علائم ظاهر شوند | علل و عوامل خطر | عوارض | عوارض سوزاک در نوزادان | تشخیص و آزمایش ها | درمان های دارویی | پیشگیری | ابتلا به سوزاک در بارداری | سؤالات متداول
سوزاک دقیقا چیست؟
سوزاک (Gonorrhea) یک عفونت مقاربتی است که توسط باکتری‌ها ایجاد میشود. بیماری‌های مقاربتی، عفونت‌هایی هستند که عمدتاً از طریق تماس با اندام تناسلی یا مایعات بدن منتقل می‌شوند. عفونت‌های مقاربتی که به آنها STD، STI یا بیماری مقاربتی نیز گفته میشود، توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها ایجاد می‌شوند.
بیماری سوزاک از راه تماس جنسی بدون محافظت—واژینال، مقعدی یا دهانی—منتقل میشود و میتواند نواحی متفاوتی از بدن را درگیر کند.
در بیشتر موارد با مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک قابل درمان است اما عدم درمان به موقع میتواند منجر به عوارض جدی مانند بیماری التهابی لگن (PID)، ناباروری یا درد مزمن لگنی در زنان و اپیدیدیمیت (عفونت بیضه) در مردان شود.
راه های انتقال عفونت سوزاک
- عفونت می تواند از طریق مایعات جنسی، از جمله مایع واژن و منی، پخش شود.
- مقاربت، رابطه جنسی مقعدی، رابطه جنسی دهانی یا به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌های جنسی با فرد آلوده نیز می تواند باعث انتقال سوزاک شود.
- بیماری ممکن است در حین زایمان از مادر آلوده به نوزاد منتقل شود.
مواردی که باعث انتقال بیماری سوزاک نمی شوند
سوزاک مسری است و به راحتی در طول فعالیت جنسی پخش میشود. با این حال، همه اعمال صمیمی یا تبادل مایعات بدن، فرد را در معرض خطر سوزاک قرار نمی‌دهد. موارد زیر نمی توانند باعث انتقال بیماری مقاربتی سوزاک شوند:
- بوسیدن، بغل کردن یا دست یکدیگر را گرفتن
- استفاده از غذا، نوشیدنی یا ظروف مشترک
- استفاده از توالت بعد از شخص دیگر
- استنشاق قطرات بعد از سرفه یا عطسه شخص دیگر
علائم عفونت سوزاک
باکتری‌های سوزاک می‌توانند مجرای ادرار، رکتوم (راست روده یا بخش انتهایی روده بزرگ)، دستگاه تناسلی، دهان، گلو یا چشم‌ها را آلوده کنند. در بسیاری از افراد، عفونت سوزاک هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اگر علائمی وجود داشته باشد، اغلب بر دستگاه تناسلی تأثیر می‌گذارد، اما ممکن است در جاهای دیگر نیز ظاهر شود.
علائم سوزاک در دستگاه تناسلی
علائم بیماری سوزاک در مردان:
مردان بیشتر احتمال دارد علائم داشته باشند. با این حال، ممکن است تا چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض عفونت، متوجه علائم عفونت نشوید، به این معنی که می‌توانید ناآگاهانه شریک زندگی خود را آلوده کنید. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترشحات سفید، زرد یا سبز از آلت تناسلی
- درد یا سوزش (احتمالاً شدید) هنگام ادرار کردن
- درد بیضه و تورم بیضه‌ها
علائم عفونت سوزاک در زنان:
۵۰٪ از زنان علائمی را تجربه نمی‌کنند. این امر انتقال ناآگاهانه عفونت به شرکای جنسی را آسان‌تر میکند. اگر از نظر جنسی فعال هستید یا فکر می‌کنید با کسی که سوزاک دارد رابطه جنسی داشته‌اید، انجام آزمایش سوزاک ضروری است.
در صورت وجود علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترشحات غیرمعمول واژن (سفید یا زرد)
- درد در ناحیه پایین شکم یا لگن
- درد هنگام مقاربت جنسی (دیسپارونی)
- درد هنگام ادرار کردن (دیسوری)
- خونریزی بین دوره‌ها مانند خونریزی بعد از مقاربت واژینال
علائم بیماری سوزاک در رکتوم
- خارش مقعد
- ترشحات چرک مانند از رکتوم
- لکه‌های خون قرمز روشن روی دستمال توالت
- زور زدن هنگام اجابت مزاج
علائم بیماری سوزاک در چشم ها
- درد چشم
- حساسیت به نور
- ترشحات چرک مانند از یک یا هر دو چشم
علائم بیماری سوزاک در گلو
- گلودرد
- تورم غدد لنفاوی در گردن
علائم سوزاک در مفاصل
- گرمی و قرمزی مفصل
- تورم مفصل
- درد زیاد در قسمت مفصل به خصوص در حین حرکت
چه مدت طول میکشد تا علائم بیماری سوزاک ظاهر شوند؟
ممکن است تا چند هفته پس از ورود عفونت به بدن، علائم سوزاک را نداشته باشید زیرا سیستم ایمنی بدن ممکن است بلافاصله آن را به عنوان یک عفونت تشخیص ندهد. به طور متوسط، علائم در اکثر افراد در عرض دو هفته (14 روز) ظاهر می شوند.
در زنان، شایع‌ترین محل عفونت، دهانه رحم است. در مردان، عفونت معمولاً از مجرای ادرار، لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج میکند، شروع میشود.
علل و عوامل خطر بیماری سوزاک
سوزاک توسط باکتری نایسریا گونوره ایجاد میشود. باکتری سوزاک اغلب در طول تماس جنسی، از جمله رابطه دهانی، مقعدی یا واژینال، از فردی به فرد دیگر منتقل میشود.
نوزادان نیز ممکن است در طول زایمان به این عفونت مبتلا شوند. در نوزادان، سوزاک بیشتر بر چشم‌ها تأثیر می‌گذارد.
عوامل خطر
- افراد فعال جنسی زیر ۲۵ سال به ویژه زنان
- مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
- داشتن شریک جنسی جدید
- داشتن شریک جنسی که شرکای جنسی دیگری دارد
- عدم استفاده از کاندوم یا محافظ دندان در هنگام رابطه جنسی
- داشتن بیش از یک شریک جنسی
- داشتن سابقه سایر عفونت‌های مقاربتی
- مصرف الکل یا مواد مخدر هنگام برقراری رابطه که احتمال رفتار پرخطر را بالا می‌برد
عوارض
اگر بیماری سوزاک درمان نشود، منجر به عوارض عمده‌ای میشود از جمله:
ناباروری در زنان
عفونت سوزاک میتواند به رحم و لوله‌های فالوپ گسترش یابد و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. PID نیز ممکن است منجر به زخم شدن لوله‌ها، افزایش خطر عوارض بارداری و ناباروری شود.
ناباروری در مردان
سوزاک میتواند باعث التهاب اپیدیدیم، لوله مارپیچی بالا و پشت بیضه‌ها که اسپرم را ذخیره و منتقل میکند، شود. این التهاب به عنوان اپیدیدیمیت شناخته میشود و اگر درمان نشود باعث ناباروری، التهاب و درد پروستات و بیضه ها شود.
عفونتی که به مفاصل و سایر نواحی بدن گسترش می‌یابد
باکتری عامل سوزاک میتواند از طریق جریان خون پخش شود و سایر قسمت‌های بدن، از جمله مفاصل را آلوده کند. تب، بثورات پوستی، زخم‌های پوستی، درد مفاصل، تورم و سفتی از نتایج احتمالی آلوده شدن مفاصل به باکتری سوزاک است.
افزایش خطر ابتلا به (ایدز) HIV/AIDS
ابتلا به بیماری سوزاک فرد را مستعد ابتلا به عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) – ویروسی که منجر به ایدز میشود- میکند. احتمال اینکه افرادی که هم سوزاک و هم HIV دارند، هر دو بیماری را به شریک زندگی خود منتقل کنند، بسیار زیاد است.
عوارض سوزاک در نوزادان
نوزادانی که در هنگام تولد به سوزاک مبتلا می‌شوند، ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:
- نابینایی
- زخم روی پوست سر
- عفونت
تشخیص و آزمایش‌ها
چگونگی تشخیص بیماری سوزاک
- معاینه لگن و نمونه گیری از مایع دهانه رحم برای آزمایش
- نمونه گیری ادرا
- نمونه برداری از گلو یا رکتوم
- نمونه برداری از آلت تناسلی
مدیریت و درمان
درمان های دارویی بیماری مقاربتی سوزاک
به‌دلیل ظهور سویه‌های مقاوم به دارو، CDC تزریق تک دوز سفتریاکسون (Ceftriaxone) را به‌عنوان خط اول درمان توصیه میکند. در برخی موارد، بر اساس صلاحدید پزشک ممکن است آزیترومایسین یا داکسی‌سایکلین برای درمان همزمان کلامیدیا تجویز شود. مهم است که:
- تمام داروها را کامل مصرف کنید—حتی اگر علائم برطرف شد.
- همه شرکای جنسی ۶۰ روز گذشته خود را مطلع کنید تا آزمایش بدهند.
- یک تا دو هفته پس از پایان دارو، طبق نظر پزشک برای «تست درمان» مجدداً مراجعه کنید.
آیا میدانید
- درمان نمی تواند آسیبی را که عفونت ممکن است قبل از درمان، به بدن وارد کرده است را جبران کند.
- درمان از ابتلای مجدد به عفونت سوزاک پیشگیری نمی کند.
طول درمان
بیماری سوزاک ظرف 7 تا 14 روز پس از درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها از بین می‌رود. برخی از پزشکان آزمایش دوم سوزاک را برای اطمینان از از بین رفتن کامل عفونت تجویز می کنند. فرد مبتلا باید در 7 روز اول درمان از رابطه جنسی خودداری کند تا عفونت پخش نشود.
پیشگیری از بیماری سوزاک
برای کاهش خطر ابتلا به سوزاک:
- نداشتن رابطه جنسی و اجتناب از فعالیت جنسی مطمئن‌ترین راه برای پیشگیری از سوزاک است. اما اگر تصمیم به رابطه جنسی دارید، در هر نوع تماس جنسی، از جمله رابطه مقعدی، رابطه دهانی یا رابطه واژینال، از کاندوم و محافظ دندان استفاده کنید.
- تعداد شرکای جنسی خود را محدود کنید تا خطر ابتلا به بیماری سوزاک کمتر باشد.
- مطمئن شوید که شما و شریک زندگی‌تان برای عفونت‌های مقاربتی آزمایش داده اید.
- با کسی که به نظر می‌رسد عفونت مقاربتی دارد، رابطه جنسی نداشته باشید. اگر کسی علائم عفونت مقاربتی مانند سوزش هنگام ادرار یا بثورات یا زخم تناسلی دارد، با اوهیچ گونه رابطه جنسی نداشته باشید.
- غربالگری منظم سوزاک انجام دهید.
- دارویی به نام داکسی سایکلین ممکن است در پیشگیری از عفونت در بین افرادی که در معرض خطر بیشتری نسبت به میانگین ابتلا به سوزاک هستند، مؤثر باشد. مصرف داکسی سایکلین ظرف ۳ روز پس از فعالیت جنسی، خطر عفونت با باکتری عامل سوزاک را کاهش می‌دهد.
- اگر به سوزاک مبتلا شده‌اید، تا زمانی که درمان شما و شریک جنسی‌تان کامل نشده و علائم از بین نرفته است، رابطه جنسی نداشته باشید. این به جلوگیری از ابتلای مجدد به بیماری سوزاک کمک میکند.
ابتلا به بیماری سوزاک در دوران بارداری
مادر آلوده میتواند عفونت را در حین زایمان منتقل کند، که ممکن است باعث عوارض جدی برای نوزاد شود. نوزادانی که از والدینی که سوزاک آنها درمان نشده است متولد می‌شوند، در معرض عوارضی مانند وزن کم هنگام تولد و نابینایی هستند.
سؤالات متداول
سوزاک اغلب علائمی ایجاد نمی‌کند، به خصوص در زنان. ممکن است چندین هفته یا ماه ها به آن مبتلا باشید و ندانید.
ممکن است شما سوزاک داشته باشید، اما شریک زندگی شما نداشته باشد. چند دلیل وجود دارد که میتواند اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، ممکن است عفونت قبلی شما به طور کامل درمان نشده و دوباره عود کرده است.
پزشک شما دستورالعمل‌هایی در مورد زمان از سرگیری رابطه جنسی به شما خواهد داد. معمولاً، باید حداقل یک هفته پس از اتمام تمام داروهای خود و شریک زندگی‌تان، برای برقراری مجدد رابطه جنسی صبر کنید.
جمع‌بندی
سوزاک با وجود شیوع بالا، قابل پیشگیری و درمان است. کلید کنترل بیماری، تشخیص زودهنگام، درمان کامل و مطلع‌کردن شریک جنسی است. با رعایت بهداشت جنسی، استفاده از کاندوم و انجام آزمایش‌های دوره‌ای، می‌توانید خود و شریک‌تان را از عوارض طولانی‌مدت این عفونت محافظت کنید.
