درباره آریتمی، علائم، انواع، عوارض و درمان آن بیشتر بدانید

آریتمی ممکن است یک وضعیت بی خطر و یا یک وضعیت اورژانسی باشد. اگر احساس می‌کنید اتفاق غیرعادی در ضربان قلب شما رخ می‌دهد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

تفاوت آریتمی با دیس ریتمی

آریتمی و دیس ریتمی هر دو به یک معنا هستند و هیچ تفاوتی با هم ندارند. هر دوی این اصطلاحات به ضربان قلب غیر طبیعی یا نامنظم اشاره می کنند.

ضربان قلب طبیعی چقدر است؟

یک عدد واحد برای ضربان قلب طبیعی وجود ندارد بلکه یک بازه عددی بعنوان ضربان طبیعی قلب در نظر گرفته می شود. برای اغلب بزرگسالان ضربان قلب در حال استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه طبیعی است. با این وجود ضربان قلب در حال استراحت برخی از ورزشکارن ممکن است بسیار کمتر باشد (40 ضربه در دقیقه).

حداکثر ضربان قلب طبیعی در هنگام انجام فعالیت های سخت نیز 220 منهای سن فرد می باشد. مثلاً برای یک فرد 60 ساله حداکثر ضربان قلب طبیعی 160 است.

علائم آریتمی چیست؟

ریتم طبیعی قلب باید مانند ریتم طبل ثابت باشد. اگر ریتم نامنظم دارید، ممکن است احساس کنید که قلب شما در حال بال زدن یا تند زدن است. آریتمی می تواند یک مشکل خاموش باشد، به این معنی که شما متوجه هیچ علامتی نشوید و پزشک در هنگام معاینه و گوش دادن به صدای قلب شما، به طور اتفاقی متوجه بی نظمی در ریتم قلب شود.

به طور کلی علائم آریتمی عبارتند از :

• تپش قلب (احساس بال بال زدن یا تالاپ تالاپ شدید در قفسه سینه)
• احساس کوبیده شدن قلب در سینه
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• غش کردن
• تنگی نفس
• درد یا سفتی در قفسه سینه
• ضعف یا خستگی شدید
• اضطراب
• تاری دید
• عرق کردن
• ضربان قلب سریع
• ضربان قلب آهسته

علل آریتمی چیست؟

حتی اگر قلبتان سالم باشد باز هم ممکن است آریتمی (دیس ریتمی) داشته باشید. موارد زیر می تواند علت ضربان نامنظم قلب باشد:

• بیماری قلبی
• عدم تعادل الکترولیت ها در خون (مانند سدیم یا پتاسیم)
• آسیب قلبی یا تغییراتی مانند کاهش جریان خون یا سفت شدن بافت قلب
• نقاحت پس از جراحی قلب
• عفونت یا تب
• برخی داروها از جمله داروهای ضد افسردگی، ضد احتقان و داروهای فشار خون بالا
• مشکلات مربوط به سیگنال های الکتریکی در قلب
• احساسات شدید، استرس یا تعجب
• الکل، تنباکو، کافئین یا ورزش
• دیابت
• فشار خون بالا
• کووید 19
• آپنه خواب
• مشکلات غده تیروئید
• اضطراب
• کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن قلب به دلیل بزرگ شدن، ضخیم شدن یا سفت شدن ماهیچه های قلب)
• تغییرات هورمونی

انواع آریتمی

نامنظمی ضربان قلب ابتدا بر اساس محل وقوع آن دسته بندی می شود. اگر از بطن ها (حفره های پایینی قلب) شروع شود، بطنی نامیده می شود و اگر از دهلیزها (حفره های فوقانی قلب ) شروع شود، فوق بطنی نامیده می شود.

در مرحله دوم براساس تأثیر آنها بر ضربان در حال استراحت گروه بندی می شود. به این شکل که اگر ضربان قلب در حال استراحت کمتر از 60 ضربه در دقیقه باشد به آن برادی کاردی می گویند و اگر ضربان قلب در حال استراحت بیش از 100 ضربه در دقیقه باشد به آن تاکی کاردی می گویند.

انواع آریتمی های بطنی

• انقباضات زودرس بطنی (PVCs) : این نوع از شایع ترین آریتمی ها است و به آنها “ضربان قلب ناپدید شده” می گویند که بسیاری از ما گاهی اوقات آن را احساس می کنیم.
• تاکی کاردی بطنی (V-tach) : در این نوع آریتمی، ریتم سریع ضربان قلب (بیش از 100 ضربه در دقیقه) از حفره های پایین قلب شروع می شود و چون قلب خیلی سریع می تپد، نمی تواند با خون کافی پر شود. این یک وضعیت جدی است، به ویژه در افرادی که بیماری قلبی دارند.
• فیبریلاسیون بطنی (V-fib) : زمانی که حفره های پایینی قلب می لرزند و نمی توانند خون را به بقیه بدن پمپاژ کنند به آن فیبریلاسیون بطنی می گویند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است که باید فوراً با CPR و دفیبریلاسیون درمان شود.
• سندروم QT : اگر منقبض شدن و خارج شدن از حالت انقباض حفره های پایینی قلب خیلی طول بکشد به آن سندروم QT می گویند. این وضعیت باعث بی نظمی خطرناکی در ریتم قلب می شود که حتی ممکن است باعث مرگ شود.

انواع آریتمی های فوق بطنی

• انقباضات زودرس دهلیزی : این گونه آریتمی بی خطر است و معمولاً نیازی به درمان ندارد.
• فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) : اگر حفره های فوقانی قلب به شکل غیرعادی منقبض شوند به آن فیبریلاسیون دهلیزی می گویند. در چنین شرایطی ممکن است قلب شما بیش از 400 بار در دقیقه بکوبد.
• فلوتر دهلیزی : این آریتمی نسبت به AFib خفیف تر است و اغلب در افرادی که بیماری قلبی دارند و در هفته اول پس از جراحی قلب اتفاق می افتد.
• تاکی کاردی فوق بطنی حمله ای (PSVT) : این نوع یک ضربان قلب سریع است که معمولاً ریتم منظمی دارد و ناگهانی شروع می شود و ناگهانی تمام می شود.
• تاکی کاردی های مسیر جانبی : در این نوع ضربان سریع قلب بدلیل وجود یک مسیر اضافی میان حفره های فوقانی و تحتانی قلب ایجاد می شود. این مسیر اضافی باعث تند شدن ریتم قلب میشود.
• تاکی کاردی بازگشت گرهی : این مشکل به دلیل وجود یک مسیر اضافی از بخشی از قلب به نام گره AV ایجاد می شود که می تواند باعث تپش قلب، غش یا نارسایی قلبی شود.
• برادی آریتمی : این نوع ضربان قلب نامنظم به معنی ریتم آهسته قلب است که می تواند ناشی از اختلالات سیستم الکتریکی قلب یا بدلیل مصرف داروهای خاص باشد. این مشکل می تواند باعث غش یا احساس سبکی سر شود. انواع برادی آریتمی عبارتند از اختلال در عملکرد گره سینوسی و اختلال در بلوک قلب.

چه عواملی احتمال ایجاد آریتمی را افزایش می دهند؟

مواردی که ممکن است شما را بیشتر در معرض آریتمی قرار دهد عبارتند از:

• سن (با بالا رفتن سن، خطر ایجاد ضربان نامنظم قلب افزایش می یابد)
• ژنتیک (اگر یکی از بستگان نزدیک شما آریتمی داشته باشد، احتمال ابتلا شما بیشتر می شود)
• سبک زندگی (مصرف الکل، تنباکو، و مواد مخدر خطر را افزایش میدهد)
• وضعیت سلامت فرد ( فشار خون بالا، دیابت، قند خون پایین، چاقی، آپنه خواب، اضطراب، اختلالات تیروئید، بیماری ریوی و اختلالات خودایمنی از جمله شرایطی هستند که ممکن است باعث مشکلات در ریتم قلب شوند)
• محیط زیست ( عواملی مانند آلودگی هوا خطر آریتمی را بیشتر میکنند)
• بیماری قلبی (اگر با بیماری قلبی متولد شده اید یا در گذشته مشکلات قلبی دیگری داشته اید، بیشتر در معرض خطر آریتمی هستید)
• سابقه درمانی بیماری قلبی ( اگر در گذشته جراحی یا درمان های دیگری برای بیماری قلبی داشته باشید، احتمال ابتلا به آریتمی در شما بیشتر است)

آریتمی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص پزشک با انجام یک معاینه فیزیکی شروع به بررسی مشکل می کند، نبض شما را می گیرد و به صدای قلب شما گوش می دهد.

سپس، برای تشخیص آریتمی یا یافتن علت آن، از آزمایش‌ها و تجهیزاتی پزشکی استفاده می کنند از جمله:

• الکتروکاردیوگرام (به نام EKG یا ECG) فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می کند.
• مانیتور هولتر این یک EKG قابل حمل (که «الکتروکاردیوگرام سرپایی» یا ECG نیز نامیده می‌شود) به اندازه یک دوربین دیجیتال است که برای 1 تا 2 روز یا حداکثر 2 هفته از آن استفاده خواهید کرد. این تست حرکت سیگنال های الکتریکی یا امواج را در قلب شما اندازه گیری می کند.
• مانیتور رویداد
• ضبط حلقه قابل کاشت که پزشک آن را زیر پوست قرار می دهد تا دائماً فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کند.
• تست استرس
• تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI قلب برای جستجوی علائم فیزیکی مختلف که به آریتمی اشاره دارد
• اکوکاردیوگرافی نوعی سونوگرافی برای بررسی ماهیچه های قلب و دریچه های آن است.
• کاتتریزاسیون قلبی عکس برداری بوسیله اشعه ایکس از دریچه‌های قلب، شریان‌های کرونر و حفره های است.
• الکتروفیزیولوژی.
• تست میز شیب سر بالا که تفاوت ضربان قلب و فشار خون را هنگام ایستادن و دراز کشیدن اندازه گیری می کند.

درمان آریتمی

درمان بستگی به نوع دیس ریتمی شما دارد. ممکن است یک یا چند مورد از این موارد برای درمان تجویز شوند :

داروها

داروهایی که ریتم نامنظم قلب را درمان می کنند عبارتند از:

• آدنوزین (آدنوکارت)
• آتروپین (آتروپن)
• مسدود کننده های بتا
• مسدود کننده های کانال کلسیم
• دیگوکسین (دیجیتک، دیگوکس، لانوکسین)
• مسدود کننده های کانال پتاسیم
• مسدود کننده های کانال سدیم
• مانور واگال

ضربان ساز

این دستگاه تکانه های الکتریکی کوچکی را به عضله قلب ارسال می کند تا ضربان قلب را ایمن نگه دارد. این دستگاه شامل یک مولد پالس (که باتری و یک کامپیوتر کوچک را در خود جای داده است) و سیم هایی است که تکانه ها را به عضله قلب می فرستند.

دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت (ICD)

پزشکان عمدتاً از ICD برای درمان تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی، دو ریتم قلبی خطرناک استفاده می‌کنند.

ICD به طور مداوم ریتم قلب شما را ردیابی می کند. هنگامی که ریتم بسیار سریع و غیرعادی را تشخیص ‌دهد، یک شوک الکتریکی به عضله قلب وارد می‌کند تا دوباره به ریتم منظم بازگردد.

ضربان سازها و دفیبریلاتورهای دو بطنی (B-V)

این نوع دستگاه‌های کاشتنی که به عنوان درمان همگام‌سازی مجدد قلبی (CRT) نیز شناخته می‌شوند، به همگام‌سازی انقباضات قلب کمک می‌کنند تا حفره‌های پایینی دو طرف چپ و راست با هم پمپ شوند تا بتوانند خون غنی از اکسیژن را به بدن برسانند.

سیگنال های الکتریکی بدون درد هستند و اکثر افراد آنها را احساس نمی کنند.

ابلیشن کاتتر

این روش به عنوان سیم کشی مجدد برای رفع مشکل الکتریکی در قلب شناخته میشود.

جداسازی ورید ریوی

این روش با هدف قرار دادن وریدهای ریوی، که خون غنی از اکسیژن را به قلب منتقل می کنند، آریتمی را درمان می کند. معمولاً این سیاهرگ‌ها نقطه شروع سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی که باعث ریتم نامنظم قلب می‌شوند،

کرایوآبلیشن

در این روش از دماهای بسیار سرد برای انجماد و تخریب بافت های خاصی در قلب استفاده می شود.

جراحی قلب

چند گزینه درمانی جراحی وجود دارد مانند جراحی بای پس عروق کرونر، ترمیم یا تعویض دریچه میترال و جراحی ماز.

فرسایش فرکانس رادیویی

عوارض آریتمی

بدون درمان، ریتم نامنظم قلب می تواند مشکلات خطرناکی ایجاد کند، مانند:

• بیماری آلزایمر و زوال عقل (به این دلیل که مغز به مرور زمان خون کافی دریافت نمی کند و دچار اختلال میشود)
• نارسایی قلبی
• سکته (خونی که در دهلیز قلب باقی می ماند می تواند لخته شود و اگر لخته ای به مغز برود، ممکن است باعث سکته شود)
• ایست قلبی (فیبریلاسیون بطنی (V-fib) می تواند باعث ایست قلبی شود)

پیشگیری از آریتمی

در کنار درمان‌های پزشکی مختلف، اغلب تغییراتی در سبک زندگی و تکنیک‌هایی برای حفظ سلامت قلب و کمک به مدیریت آریتمی تجویز میشود.

• رژیم غذایی

از غذاهای مفید برای قلب مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید و در عین حال مصرف نمک، چربی های جامد، کافئین و الکل را محدود کنید.

• ورزش منظم

حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید تا دچار اضافه وزن و چاقی که خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش میدهند،  نشوید.

• کنترل کلسترول و فشار خون
• ترک سیگار
• مدیریت استرس

همیشه نمی توانید از آریتمی جلوگیری کنید. معاینات منظم با پزشک می تواند به شما کمک کند تا از مشکلات بیشتر ریتم قلب جلوگیری کنید. مطمئن شوید که آنها همه داروهایی که مصرف می کنید را می دانند. برخی از داروهای سرماخوردگی و سرفه می توانند باعث ایجاد آریتمی شوند، بنابراین قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.

سؤالات متداول

چهار علامت آریتمی چیست؟

گاهی اوقات، آریتمی قلبی ممکن است بدون علامت باشد، با این حال درد یا ناراحتی قفسه سینه، تنگی نفس یا مشکل در تنفس، اضطراب وسرگیجه، سبکی سر، یا غش چهار علامت شایع آریتمی هستند.

آیا آریتمی خطرناک است؟

برخی انواع آن بی خطر هستند، اما انواعی مانند تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی بسیار جدی و خطرآفرین هستند.

آریتمی می تواند باعث آسیب مغزی، تضعیف قلب و یا سایر اندام ها شود زیرا خون کافی توسط قلب پمپاژ نمی شود. این نارسایی در خونرسانی می تواند منجر به شرایط خطرناکی مانند سکته مغزی، نارسایی قلبی یا حمله قلبی شود.

علائم خطرناک آریتمی چیست؟

اگر احساس ضعف، سرگیجه و تنگی نفس دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید.