واژینیسم چیست؟ چه علائم و درمان هایی دارد؟
واژینیسم که به آن مهبل گرفتگی نیز می گویند، انقباض غیرارادی عضلات اطراف واژن و کف لگن است. برخی از زنان در هنگام رابطه جنسی، قرار دادن تامپون و یا حتی معاینه توسط متخصص زنان، این وضعیت را تجربه می کنند. گرفتگی غیر ارادی واژن ممکن است باعث دردناک شدن مقاربت (دیسپارونی) و کاهش صمیمیت زوجین شود. انجام تمرینات کگل و کف لگن، استفاده از شل کننده های واژن و درمان شناختی-رفتاری (CBT) می تواند به شل شدن عضلات این ناحیه و متوقف شدن اسپاسم کمک کند.
واژینیسم چیست؟
مهبل گرفتگی یا واژینیسم (Vaginismus)، یک بیماری سلامت جنسی است و به معنای انقباض و سفت شدن غیراردای عضلات کف لگن و اطراف واژن است. واژن بخشی از سیستم تولید مثل زنانه است که قسمت پایینی رحم (دهانه رحم) را به قسمت بیرونی بدن متصل میکند.
این اسپاسم‌های عضلانی غیرعمدی زمانی رخ میدهند که چیزی مانند آلت تناسلی، انگشت، تامپون یا ابزار پزشکی سعی در نفوذ به واژن داشته باشند.
انواع واژینیسم
دو نوع مهبل گرفتگی وجود دارد، اولیه و ثانویه.
واژینیسم اولیه : در این نوع، اسپاسم واژن اجازه هیچ نوع دخولی را نمیدهد.
واژینیسم ثانویه : تنها یکبار دخول انجام میشود و پس از آن انقباض واژن به حدی است که دیگر دخول امکانپذیر نیست.
چه کسانی ممکن است به واژینیسم مبتلا شوند؟
علائم این بیماری ممکن است در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی، زمانی که فرد برای اولین بار رابطه جنسی برقرار میکند، ظاهر شود. ممکن است علائم اولین باری که فرد سعی در قرار دادن تامپون دارد و یا در حین معاینه لگن، رخ دهد. حتی برخی زنان که سال ها مشکلی نداشته اند ممکن است دچار این وضعیت شوند.
علائم و علل واژینیسم
علائم
علامت اصلی این اختلال جنسی، سفت شدن غیرارادی عضلات واژن است که باعث درد، ناراحتی و سوزش در حین رابطه جنسی میشود.
به طور کلی علائم گرفتگی مهبل عبارتند از:
- ناراحتی یا درد هنگام دخول واژن
- ناتوانی در برقراری رابطه جنسی یا معاینه لگن به دلیل اسپاسم یا درد عضلات واژن
- مقاربت دردناک
- درد در هنگام قرار دادن تامپون
علل
اینکه چرا برخی از زنان دچار انقباض غیرارادی واژن می شوند کاملاً مشخص نیست. علل مختلفی می تواند در این امر دخیل باشند از جمله مشکلات جسمی، روانی و جنسی.
علل جسمی واژینیسم عبارتند از:
- وضعیت سلامتی مانند عفونت‌های قارچی (برفک) یا عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
- عفونت‌های مقاربتی (STIs)
- شرایط ولو (بخش بیرونی آلت تناسلی زنان) مانند تغییراتی که در یائسگی رخ می‌دهد
- آتروفی واژن که بدلیل کمبود استروژن پس از یائسگی اتفاق میفتد
- وستیبولیت ولو (التهاب دهانه ورودی واژن) که باعث دردناک شدن رابطه جنسی می شود (دیسپارونی)
- آسیب‌های زایمان مانند پارگی واژن
- صدمه ناشی از جراحی قبلی
علل روانی واژینیسم عبارتند از:
- آسیب روانی در هنگام زایمان
- پیام‌های منفی در مورد رابطه جنسی
- تجربه رابطه جنسی دردناک
- معاینه دردناک واژن در گذشته
- تجربه سوء استفاده جنسی یا تجاوز جنسی
- عدم برانگیختگی
- ترس از باردار شدن
- مشکلات رابطه‌ای
- اضطراب یا افسردگی
عوارض واژینیسم
انقباض غیرارادی واژن یا همان مهبل گرفتگی، همانطور که از نامش پیداست غیرارادی و خارج از اختیار فرد است اما بر صمیمت و رابطه جنسی فرد و بارداری تأثیر منفی میگذارد.
حتی در برخی زنان این اختلال سبب کاهش عزت نفس و اضطراب و افسردگی میشود.
تشخیص و درمان
تشخیص واژینیسم
معمولاً متخصص زنان ابتدا، احتمال هر گونه بیماری جسمی را که ممکن است در مهبل گرفتگی نقش داشته باشد، بررسی میکند. علاوه براین علائم، سابقه پزشکی بیمار و آسیب های جسمی یا روانی (مانند سوء استفاده جنسی، تجاوز) که ممکن است فرد تجربه کرده باشد، مورد بررسی قرار می گیرد.
اگر تشخیص پزشک واژینیسم باشد ممکن است برای بررسی وجود عفونت در واژن، نیاز به معاینه سریع و کوتاه واژن باشد. این معاینه باید با رضایت بیمار انجام شود چون فرد مبتلا ممکن است در برابر هرنوع دخولی واکنش داشته باشد و باعث درد و ناراحتی وی شود.
با توجه به شرایط و علل احتمالی بیماری، ممکن است پزشک شما را به متخصصین دیگری ارجاع دهد مانند:
- فیزیوتراپیست
- روانشناس
- درمانگر سلامت جنسی
درمان واژینیسم
چندین گزینه درمانی برای مهبل گرفتگی وجود دارد. تمرکز بیشتر روش های درمانی بر مدیریت احساسات فرد در مورد دخول و تمریناتی برای عادت دادن فرد به دخول است. درمان ها بر کاهش رفلکس عضلات که باعث سفت شدن آنها میشود، تمرکز دارند. درمان‌ها همچنین اضطراب یا ترس‌هایی را که در واژینیسم نقش دارند، برطرف میکنند.
- فیزیوتراپی کف لگن
مراجعه به یک فیزیوتراپیست متخصص در تمرینات کف لگن ممکن است مفید باشد. آنها به شما آموزش میدهند که عضلات کف لگن خود را شل و رها کنید.
ممکن است نیاز به استفاده از دیلاتور باشد. این اشیاء به شما کمک میکنند به تدریج به قرار دادن چیزی در واژن خود عادت کنید. دیلاتورها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند. با افزایش تدریجی اندازه دیلاتوری که استفاده می‌کنید، می‌توانید به داشتن چیزی در واژن خود عادت کنید.
هشدار: دیلاتورها را فقط باید با راهنمایی حرفه‌ای استفاده کنید.
- مشاوره
درمان روانی-جنسی می‌تواند به شما کمک کند تا احساسات خود را در مورد بدن و رابطه جنسی خود بهتر درک کنید.
تکنیک‌های کسب آرامش می‌توانند به شما در یادگیری شل کردن عضلات واژن کمک کنند مانند تمرینات ذهن آگاهی و تمرینات تنفسی.
- دارو
درمان موضعی: لیدوکائین موضعی یا کرم‌های ترکیبی ممکن است در کاهش درد ناشی از این بیماری مفید باشند.
پیشگیری
بیماری واژینیسم قابل پیشگیری نیست اما خوشبختانه قابل درمان است. بسیاری از افراد مبتلا پس از درمان دیگر این مشکل را تجربه نمی‌کنند. درمان موفقیت‌آمیز زمان می‌برد و نیاز به استمرار و صبوری شما و شریک زندگیتان دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید:
- سوزش یا خارش ناحیه تناسلی
- مقاربت دردناک
- ادرار دردناک (دیزوری)
- ترشحات واژن غیرمعمول یا بدبو
- قرمزی، درد یا تورم واژن
نکته پایانی
اگر دچار اسپاسم عضلانی یا دردی هستید که رابطه جنسی را ناراحت‌کننده یا غیرممکن میکند، از صحبت با پزشک خجالت نکشید. لازم نیست به رنج کشیدن ادامه دهید. بسیاری از مشکلات، از جمله واژینیسم، می‌توانند باعث رابطه جنسی دردناک شوند. خوشبختانه تقریباً همه این مشکلات قابل درمان هستند و بسیاری از افراد پس از درمان، بهبود قابل توجهی در زندگی جنسی و سلامت روان خود مشاهده میکنند.
