حاملگی مولار (بچه خوره) چیست؟ چه علائم، عوامل خطر، عوارض و درمان هایی دارد؟
حاملگی مولار که با نام های دیگری مانند بچه خوره، حاملگی پوچ و حاملگی مول نیز شناخته می شود، نوعی ناهنجاری در جفت است که بدلیل خطای ژنتیکی در هنگام اتصال تخمک و اسپرم در زمان لقاح ایجاد می شود.
در یک بارداری معمولی، جفت برای تغذیه جنین در حال رشد تشکیل می‌شود. اما در بارداری مولار، کیست‌های غیرسرطانی به جای جفت سالم تشکیل می‌شوند و مانع از زنده ماندن جنین می شوند.
فهرست مطالب
تعریف | انواع | علائم | عوامل خطر | علل | عوارض | تشخیص | سونوگرافی حاملگی مولار | درمان | رابطه جنسی، پیشگیری و بارداری پس از حاملگی مولار | پیشگیری | سؤالات متداول
حاملگی مولار چیست؟
بارداری مولار که مول هیداتیفرم، بچه خوره، حاملگی پوچ و حاملگی مول نیز نامیده می‌شود نتیجه یک خطای ژنتیکی در طول فرآیند لقاح است که منجر به رشد بافت غیرطبیعی در رحم می‌شود.
زمانی که تخمک و اسپرم در زمان لقاح به طور نادرست به هم متصل شوند، یک تومور غیرسرطانی ایجاد میکنند. این تومور ظاهری شبیه خوشه انگور دارد و در مقایسه با رشد طبیعی جنین، بسیار سریعتر رشد می کند.
از آنجا که این بافت غیر طبیعی نمی‌تواند از جنین در حال رشد حمایت کند، بارداری باید خاتمه یابد. در برخی موارد جنین سقط می شود و در سایر موارد نیاز به جراحی است. با این حال آمارها نشان میدهد که از هر 1000 بارداری، تنها یک مورد حاملگی پوچ یا بچه خوره اتفاق می افتد یعنی کمتر از 1 % .
آیا میدانید
حاملگی مولار نوعی بیماری تروفوبلاستیک بارداری است. بیماری تروفوبلاستیک بارداری (GTD) شرایطی هستند که باعث رشد تومور در رحم می‌شوند.
انوع بارداری مولار
دو نوع حاملگی مول داریم که عبارتند از کامل و جزئی
بارداری مولار کامل
حاملگی مولار کامل زمانی اتفاق می افتد که اسپرم یک تخمک خالی را بارور کند. از آنجا که تخمک خالی است، هیچ جنینی تشکیل نمی‌شود اما جفت تشکیل شده، به شکل غیر طبیعی رشد می کند و هورمون بارداری HCG (گنادوتروپین جفتی انسان) تولید می کند. این امر باعث می شود که فرد احساس بارداری کند و آزمایش حاملگی اش نیز مثبت شود. در سونوگرافی نیز تنها جفت دیده می شود و مشخص است که جنینی تشکیل نشده است.
بارداری مولار جزئی (ناقص)
حاملگی مولار جزئی زمانی رخ میدهد که دو اسپرم یک تخمک را بارور کنند که این باعث تشکیل یک جفت غیرطبیعی و یک جنین می شود. در این موارد، جنین در حال رشد یک مجموعه کروموزوم اضافی دارد و ممکن است شروع به رشد کند اما زنده نمی ماند.
نوع بسیار نادری از بارداری مولار جزئی نیز وجود دارد. به این شکل که در بارداری دو قلو، یکی از جنین ها طبیعی است اما جنین دیگر مول (بافت غیرطبیعی) است. در چنین شرایطی جنین سالم خیلی سریع توسط بافت غیرطبیعی خورده می شود.
علائم حاملگی مولار
بارداری مولار ممکن است در ابتدا مانند یک بارداری معمولی به نظر برسد، اما در بیشتر مواقع علائمی ایجاد می‌کند که عبارتند از:
- لکه‌بینی یا خونریزی واژینال
- خونریزی قهوه‌ای تیره تا قرمز روشن از واژن در طول سه ماه اول
- ترشحات قهوه‌ای آبکی
- تهوع شدید صبحگاهی
- تهوع و استفراغ
- عوارض نادری مانند پرکاری تیروئید
- پره اکلامپسی زودرس (فشار خون بالا)
- سطح بالای غیرطبیعی HCG
- هیچ حرکت جنین یا ضربان قلب تشخیص داده نمی‌شود
- کیست‌های انگور مانند که از واژن خارج می‌شوند
- فشار یا درد در ناحیه لگن
- رشد سریع رحم و بزرگ بودن بیش از حد آن در اوایل بارداری
- کیست‌های تخمدان
- تورم قسمت پایین شکم
- کم‌خونی
آیا میدانید
بسیاری از بارداری‌های مولار هیچ علامتی ندارند و در طول سونوگرافی و آزمایش خون تشخیص داده می شوند.
عوامل خطر
افرادی که بیشتر در معرض خطر حاملگی مولار قرار دارند
- بارداری مولار قبلی: زنی که قبلا بارداری مول داشته احتمال بیشتری وجود دارد که دوباره آن را تجربه کند. به طور متوسط، از هر ۱۰۰ نفر، ۱ نفر دچار بارداری مولار مکرر می‌شود.
- سن مادر: احتمال بارداری مولار در افراد بالای ۴۳ سال یا کمتر از ۱۵ سال بیشتر است.
- سابقه دو یا چند سقط جنین
- نژاد : آسیایی ها بیشتر در معرض خطر حاملگی مولار قرار دارند
علل بارداری مولار
حاملگی مولار ناشی از خطاهای ژنتیکی است که در طول لقاح تخمک توسط اسپرم رخ می‌دهند و منجر به یک بارداری ناموفق می‌شود.
در یک بارداری معمولی، جنین یک مجموعه کروموزوم (23) از هر والد دریافت می‌کند که در مجموع 46 کروموزوم می‌شود، اما در بارداری مول عدم تعادل کروموزوم‌ها اتفاق می افتد.
در بارداری مولار کامل، یک یا دو اسپرم یک تخمک را بارور میکنند. در این نوع بارداری کروموزوم‌های تخمک مادر وجود ندارند یا کار نمی‌کنند و تنها کروموزوم‌های پدر کپی می‌شوند.
اما در بارداری مولار جزئی یا ناقص، کروموزوم‌های مادر وجود دارند، اما دو مجموعه کروموزوم از پدر منتقل می شود. به این ترتیب جنین به جای ۴۶ کروموزوم، ۶۹ کروموزوم دارد. این اتفاق اغلب زمانی می‌افتد که دو اسپرم یک تخمک را بارور میکنند و در نتیجه یک کپی اضافی از ژن‌های پدر ایجاد می‌شود.
عوارض حاملگی مولار
- نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری پایدار: گاهی اوقات، قسمت هایی از بافت ایجاد شده در حاملگی مولار، پس از درمان جراحی یا سقط جنین در رحم باقی می‌مانند. اگر این اتفاق بیفتد، سلول‌های غیرطبیعی ممکن است به لایه عضلانی اطراف رحم سرایت کنند که به آن مول تهاجمی یا نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری پایدار (GTN) می‌گویند. اگرچه این اتفاق نادر است و در کمتر از 15 ٪ موارد امکان آن وجود دارد اما احتمال آن دور از انتظار نیست. برای درمان GTN پایدار، ممکن است نیاز به شیمی‌درمانی یا هیسترکتومی (برداشتن رحم) باشد.
- کوریوکارسینوما: در موارد بسیار نادر، حاملگی مولار باعث نوعی سرطان به نام کوریوکارسینوما در رحم می‌شود. احتمال وقوع آن در بارداری مولار کامل بیشتر از بارداری مولار جزئی است. در صورتیکه سرطان به سایر قسمت های بدن سرایت کند، نیاز به شیمی درمانی یا پرتودرمانی خواهد بود.
سایر عوارض عبارتند از:
- عفونت خون (سپسیس)
- عفونت رحم
- پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
- بُنکوب یا شوک (فشار خون بسیار پایین)
نحوه تشخیص
سونوگرافی: پزشکان در طول آزمایش‌های معمول قبل از تولد (معمولاً در سه ماهه اول) بارداری مولار را تشخیص می‌دهند. در طول سونوگرافی از رحم به جای جفت، چندین کیسه پر از مایع دیده می شود و معمولاً هیچ جنین یا رویانی در رحم وجود ندارد، اما گاهی اوقات ساک بارداری باقی مانده است.
آزمایش سطح HCG در خون: بررسی میزان هورمون بارداری HCG روش دیگری برای تشخیص حاملگی مولار است. در بارداری‌های مولار، میزان تولید هورمون HCG به شکل غیر طبیعی بالا است و این نشان میدهد که بارداری مولار رخ داده است.
معاینه لگن : بزرگ شدن یا کوچک بودن غیر عادی رحم و بزرگ شدن تخمدان ها از دیگر علائم نشان دهنده بالا بودن غیر طبیعی HCG است.
در سونوگرافی حاملگی مولار چه چیزی دیده می شود؟
اگر بارداری مولار جزئی باشد سونوگرافی ممکن است موارد زیر را نشان دهد:
- مایع آمنیوتیک کم
- جنینی که کوچکتر از حد معمول است
- جفتی که غیرمعمول به نظر می‌رسد
در بارداری مولار کامل، سونوگرافی ممکن است موارد زیر را نشان دهد:
- مایع آمنیوتیک کم
- جفتی که بسیار بزرگ و ضخیم است
- عدم وجود جنین
- کیست‌های روی تخمدان‌ها
درمان حاملگی مولار
بیشتر بارداری‌های مولار خود به خود پایان می‌یابند اما اگر این اتفاق نیفتاد برای پیشگیری از عوارض باید بافت غیر طبیعی برداشته شود.
بارداری‌های مولار با کورتاژ ساکشن، اتساع و تخلیه (D&C) یا گاهی اوقات از طریق دارو درمان می شوند.
جراحی
از دستگاه مکش برای برداشتن بافت غیرطبیعی از رحم استفاده می‌شود و رایج‌ترین درمان این عارضه است. برای انجام این جراحی ها در بیشتر مواقع از بیهوشی عمومی استفاده می شود.
دارو
گاهی اوقات بافت غیرطبیعی ناشی از حاملگی مولار جزئی برای برداشتن با جراحی بسیار بزرگ است. در این حالت، به بیمار دارو داده می‌شود تا باعث انقباض رحم و خروج محتویات آن شود.
هیسترکتومی
در موارد بسیار نادر برای درمان بارداری مولار باید هیسترکتومی (برداشتن رحم) انجام شود.
اگر گروه خونی شما Rh منفی باشد یعنی o منفی، AB منفی، A منفی و B منفی باشد، به عنوان بخشی از درمان عارضه بارداری مولار، یک دوز از داروی ایمونوگلوبولین Rh برای جلوگیری از عوارض، تجویز می شود.
رابطه جنسی، پیشگیری از بارداری و بارداری پس از حاملگی مولار
خوشبختانه، تقریباً 90٪ از زنانی که مول آنها برداشته می‌شود، نیازی به درمان بیشتر ندارند اما سطح HCG آن ها باید به صورت ماهانه و به مدت 6 ماه کنترل شود. این کار برای اطمینان از حذف کامل مول و عدم سرایت آن به سایر قسمت های بدن انجام می شود.
به محض اینکه فرد احساس آمادگی کند می تواند رابطه جنسی داشته باشد، اما باید از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کند.
زنانی که حاملگی مولار داشته اند تا یکسال پس از تشخیص نباید مجددا باردار شوند. برای کنترل بارداری از همه روش ها به جز دستگاه داخل رحمی می توان استفاده کرد.
داشتن بارداری مولار بر احتمال بارداری مجدد تأثیری ندارد. اما مهم است که قبل از شروع تلاش برای بچه‌دار شدن و تا زمانی که پزشک بارداری مجدد را بدون خطر تشخیص دهد، منتظر ماند.
پیشگیری
هیچ راهی برای پیشگیری از حاملگی مولار وجود ندارد. اگر قبلاً بارداری مولار داشته‌اید، قبل از تلاش برای بارداری مجدد باید با پزشک متخصص بارداری مشورت کنید. همچنین باید پس از هر زایمان یا سقط جنین بعدی آزمایش شوید تا مطمئن شوید که هیچ سلول غیرطبیعی در رحم شما وجود ندارد. اگر سلول‌های غیرطبیعی درمان نشوند، می‌توانند برای سلامتی خطرناک شوند.
سؤالات متداول
خیر. بارداری مولار منجر به از دست رفتن بارداری می‌شود.
اگر باردار هستید و خونریزی واژینال، حالت تهوع و استفراغ شدید یا دفع کیست‌های انگور مانند از واژن دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. ارزیابی و درمان سریع برای جلوگیری از عوارض بعدی ضروری است.
بارداری مولار بر باروری تأثیر نمی‌گذارد. اما پس از بارداری مولار، پزشک ممکن است توصیه کند که تا یک سال باردار نشوید. بارداری سطح HCG را افزایش میدهد و پزشک نمی تواند تشخیص دهد که آیا افزایش هورمون‌ها به دلیل بارداری است یا بافت غیرطبیعی که هنوز در بدن شماست و یا کوریوکارسینوما. به همین علت توصیه می شود تا یکسال پس از درمان برای بارداری مجدد صبر کنید.
اگر بارداری مولار جزئی باشد جنین معمولاً نمی‌تواند بیش از ۳ ماه زنده بماند. اگر سقط جنین اتفاق نیفتد باید پزشک از طریق دارو یا جراحی بافت غیر طبیعی را از رحم خارج کند. به یاد داشته باشید که درمان سریع برای جلوگیری از عوارض بسیار مهم است.
