آیا چاقی خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) را افزایش می دهد؟

یافته‌های تحقیقاتی در مورد نقش چاقی در دژنراسیون ماکولا نشان میدهد که حفظ وزن سالم در جوانی میتواند گام مهمی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری در دوران سالمندی باشد.

شواهد نشان میدهد که چاقی خطر ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن از جمله دیابت، بیماری های قلبی – عروقی و سرطان را افزایش می دهد. اخیراً نتایج برخی از مطالعات اولیه نشان داده است که چاقی ممکن است در ایجاد دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) نقش داشته باشد.

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن چیست؟

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن، یکی از دلایل اصلی از دست دادن بینایی و نابینایی، شناخته شده است که توسط عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود.

ماکولا بخشی از شبکیه چشم است که به ما این امکان را میدهد که رنگ و جزئیات دقیق اشیایی که مستقیماً در مقابل ما قرار دارند را ببینیم. دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) که به آن تباهی لکه زرد نیز می گویند، یک بیماری چشمی است که باعث از بین رفتن ماکولا می شود.

دو نوع AMD وجود دارد: خشک و مرطوب. حدود 90 درصد از افراد دچار AMD خشک می شوند و در 10 درصد موارد احتمال دارد AMD خشک تبدیل به مرطوب شود.

در دژنراسیون ماکولا خشک، لایه های ماکولا به مرور نازک می شوند که باعث ضعیف شدن عملکرد آن و در نتیجه مشکل بینایی می شود.

دژنراسیون ماکولا مرطوب نادرتر است و به آن نئوواسکولار یا AMD اگزوداتیو نیز می گویند. در AMD مرطوب عروق خونی غیر طبیعی در زیر ماکولا رشد می کنند و باعث نشت خون و مایعات به لایه های شبکیه از جمله ماکولا می شوند. علائم این بیماری اغلب شدید هستند و به طور ناگهانی شروع می شوند.

آیا میدانید

اگر یک چشم دچار دژنراسیون ماکولا مرطوب شود، به احتمال زیاد چشم دیگر نیز دچار آن خواهد شد.

عواملی که احتمال ابتلا به تباهی لکه زرد (AMD) را افزایش میدهند

چندین عامل خطر اصلی برای AMD وجود دارد که عبارتند از:

• سیگار
• سن
• ژنتیک (سابقه خانوادگی)
• چاقی

بدیهی است که عواملی مانند سن و ژنتیک، خارج از کنترل فرد هستند بنابراین بسیار مهم است که تمرکز بر عوامل قابل کنترل یعنی داشتن یک سبک زندگی سالم باشد. داشتن یک برنامه ورزشی منظم، رژیم غذایی سالم و پرهیز از استعمال سیگار میتواند گام مهمی در حفظ سلامت چشم ها باشد.

آیا میدانید

ثابت شده ترین عامل خطر قابل اصلاح برای پیشگیری از AMD، ترک سیگار است.

چاقی چگونه خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) را افزایش می دهد؟

از نظر پزشکی فردی که شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از 30 داشته باشد، چاق به حساب می آید. چاقی با خطرات سلامتی بی شماری از بیماری قلبی و دیابت نوع 2 گرفته تا آپنه خواب و سکته مرتبط است. اکنون، یک مطالعه جدید آن را با دژنراسیون ماکولا وابسته به سن نیز، مرتبط کرده است.

یک مطالعه کانادایی نشان داد که استرس ناشی از چاقی در افراد چاق، می‌تواند احتمال ابتلا به دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن را افزایش دهد حتی پس از لاغر شدن و رسیدن فرد به وزن طبیعی. یافته‌های این پژوهش، این فرضیه که داشتن سبک زندگی سالم در اوایل زندگی می‌تواند به جلوگیری از دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن کمک کند، تأیید می کند.

این مطالعه که در ژورنال معتبر Science منتشر شد، نشان می‌دهد که چگونه عوامل استرس‌زا می‌توانند سلول ‌های سیستم ایمنی را دوباره برنامه‌ریزی کنند. چاقی باعث ایجاد پاسخ التهابی در سیستم ایمنی بدن و حرکت سلول های سرکش در سراسر بدن می شود. این تغییرات سلولی می تواند به چشم آسیب برساند و منجر به ضایعات مشابه دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن شود.

سلول های سیستم ایمنی زمانی که با عوامل بیماری زا مانند باکتری ها و ویروس ها مبارزه می کنند فعال می شوند. علاوه بر این هنگامی که بدن در معرض عوامل استرس زا مانند چربی اضافی ناشی از چاقی قرار می گیرد نیز سلول های سیستم ایمنی فعال می شوند. این سلول‌های التهابی می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن، از جمله چشم، حرکت کنند، جایی که یک تغییر کوچک می تواند باعث دژنراسیون ماکولای مرتبط با افزایش سن ‌شود.

در این مطالعه، محققان موش‌ها را با رژیم‌های غذایی پر چرب تغذیه کردند و بعداً آنها را به رژیم‌های غذایی عادی بازگرداندند تا تناسب اندام خود را دوباره به دست آورند. با این وجود پژوهشگران دریافتند که حتی پس از اینکه موش‌ها وزن سالم و متابولیسم سالم خود را به دست آوردند، باز هم بیشتر مستعد التهاب در چشم بودند و در نهایت ضایعات شبیه دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن در آنها ایجاد میشد.

کریستینا ونگ، متخصص شبکیه، جراح و استاد دانشگاه می‌گوید، تعمیم این نتایج برای بدن انسان دشوار است. علاوه براین جداسازی چاقی به تنهایی به عنوان یک عامل خطر شناخته شده برای AMD و ندیده گرفتن نقش سایر عوامل مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا و رژیم غذایی نامناسب در ایجاد این بیماری، استدلال درستی نیست.

او می گوید به همه بیمارانش توصیه می کند که از رژیم غذایی سالم مانند رژیم غذایی مدیترانه ای پیروی کنند. زیرا تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم غذایی مدیترانه‌ای به طور خاص خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD ) را کاهش می‌دهد.

نقش عوامل استرس زا در احتمال ابتلا به دژنراسیون ماکولا

یافته های این پژوهش، بینش کلیدی را در مورد نقش سلول‌های ایمنی در دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن ارائه کردند. در این مطالعه، چاقی به عنوان عامل استرس زایی که باعث التهاب می شود، مورد بررسی قرار گرفت؛ اما محققان خاطر نشان کردند که دیگر عوامل استرس زا نیز می توانند نقش مشابهی را ایفا کنند مانند اضطراب که می تواند باعث التهاب شود.

دکتر سپیه‌ها سرپرست گروه تحقیقاتی می گوید: «اگرچه تلاش‌های قابل‌توجهی برای شناخت ژن ‌های مسئول در ایجاد دژنراسیون ماکولا وابسته به سن انجام شده است، اما تغییرات و جهش‌ها در ژن ‌های حساسیت تنها باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می‌شود، اما باعث AMD نمی‌شوند».

سؤالات متداول

آیا چاقی می تواند باعث مشکلات چشمی شود؟

چاقی خطر ابتلا به AMD، آب مروارید، گلوکوم و بیماری سطح چشم را افزایش می دهد. بافت چربی سیتوکین های التهابی مختلفی تولید می کند که می تواند بافت های چشمی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به پیشرفت بیماری ها شود.

آیا دژنراسیون ماکولا ناشی از رژیم غذایی نامناسب است؟

رژیم غذایی مهم است زیرا مواد مغذی خاصی از بدن در برابر مواد مضر به نام اکسیدان ها محافظت می کنند. تصور می شود که اکسیدان ها تا حدودی مسئول فرآیند پیری هستند. در چشمها نیز، اکسیدان ها ممکن است با تسریع تخریب سلولی در ایجاد دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) نقش داشته باشند.

آیا دژنراسیون ماکولا ناشی از کلسترول بالا است؟

کلسترول بالا ممکن است خطر AMD را افزایش دهد. تحقیقات اخیر منتشر شده در مجله Ophthalmology نشان می دهد که کلسترول خوب (HDL) ممکن است با افزایش خطر ابتلا به AMD و تری گلیسیرید ممکن است با کاهش خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن (AMD) مرتبط باشد.

چگونه می توان خطر دژنراسیون ماکولا را کاهش داد؟

اصلاح عادات غذایی و مصرف آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین های C و E، لوتئین و زآگزانتین، روی، بتاکاروتن و اسیدهای چرب امگا 3 می تواند خطر ابتلا به AMD را کاهش دهد.

آیا کاهش وزن باعث بهبود بینایی می شود؟

در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که نشان دهد میان کاهش وزن و بهبود سلامت چشم ها ارتباطی وجود دارد.