آلزایمر و ویاگرا: آیا استفاده از ویاگرا خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش میدهد؟

تأثیر ویاگرا بر پروتئین تاو

بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است. یک بیماری پیچیده که هیچ علت واحدی ندارد. این بیماری پیشرونده با گذشت زمان بدتر می‌شود و معمولاً با از دست دادن حافظه شروع  و در نهایت منجر به مشکلاتی در برقراری ارتباط با دیگران یا پاسخ دهی مناسب به محیطی که فرد در آن قرار دارد، می‌شود.

اگرچه آلزایمر هیچ علت واحدی ندارد اما ویژگی‌های متمایزی دارد – از جمله تجمع پروتئین‌های عصبی خاص در مغز یعنی آمیلوئید و تاو، که می‌توانند جریان نورون‌های حیاتی برای عملکرد مغز را مختل کنند.

در مغز افراد مبتلا به آلزایمر، سطوح غیرطبیعی آمیلوئیدهای خاص به هم می‌چسبند، پلاک‌هایی تشکیل می‌دهند و عملکرد طبیعی سلول های مغزی را مختل می‌کنند. سطوح غیرطبیعی پروتئین تاو نیز باعث ایجاد “گره‌هایی” در داخل سلول‌های مغزی (نورون‌ها) می‌شوند.

شواهد علمی جدید نشان میدهد که استفاده از ویاگرا میتواند سطح یکی از این پروتئین‌های مشکل‌ساز، یعنی پروتئین تاو، را کاهش دهد. این موضوع این امیدواری را ایجاد کرده که احتمال دارد ویاگرا بتواند بعنوان یکی از روش های درمان و پیشگیری از آلزایمر عمل کند.

آیا میدانید

طبق گزارش انجمن آلزایمر در دو دهه اخیر، مرگ و میر ناشی از سکته مغزی، بیماری قلبی و HIV کاهش یافته است، در حالی که مرگ و میر گزارش شده ناشی از آلزایمر بیش از ۱۴۵ درصد افزایش یافته است.

ویاگرا چیست؟

سال‌ها، پروتئین‌های تاو و پلاک‌های آمیلوئید به عنوان علل احتمالی آلزایمر در نظر گرفته میشدند. با این حال، تحقیقات بنیادی در مورد پلاک‌های آمیلوئید بی‌اعتبار شده است اما پروتئین‌های نوروتوکسیک تاو هنوز هم به عنوان یکی از جنبه های اصلی دخیل در آلزایمر مطرح هستند.

ویاگرا در دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های فسفودی‌استراز ۵ (PDE5) قرار دارد. این داروها مانع یا تغییر دهنده انواع خاصی از واکنش‌های شیمیایی در خون هستند. مهارکننده‌های PDE5 رگ‌های خونی را شل کرده و التهاب را کاهش می‌دهند و در نتیجه می توانند باعث افزایش جریان خون شوند.

آیا ویاگرا بر سلامت مغز تأثیر می‌گذارد؟

آسیب مزمن به رگ‌های خونی کوچک در مغز شایع‌ترین علت زوال عقل است. در تابستان ۲۰۲۴، نتایج پژوهشی منتشر شد که نشان داد، ویاگرا می‌تواند وارد رگ‌های خونی مغز شود و جریان خون به این ناحیه را بهبود ببخشد و عملکرد رگ‌های خونی را در افرادی که در معرض خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل عروقی هستند، بهبود بخشد.

ویاگرا در پیشگیری از آلزایمر چقدر مؤثر است؟

شواهد نشان میدهد که خطر ابتلا به آلزایمر در افرادی که ویاگرا مصرف میکنند، ۳۰ تا ۵۴ درصد کمتر است. با این حال اگرچه نتایج امیدوارکننده است اما محققان یادآوری میکنند که هنوز در مراحل اولیه تحقیق هستند و برای تأیید هرگونه اثر درمانی، به آزمایش‌های بالینی بیشتری نیاز است.

آیا میدانید

به نظر می‌رسد زنانی که برای درمان فشار خون ریوی، ویاگرا مصرف می کنند، از مزایای محافظتی آن در برابر آلزایمر نیز بهره‌مند می شوند.

آیا استفاده از ویاگرا برای درمان و پیشگیری از آلزایمر بی‌خطر است؟

بسیاری از آزمایش‌های بالینی برای توسعه داروهای جدید آلزایمر که به پروتئین‌های نوروتوکسیک می‌پردازند، در دهه گذشته شکست خورده‌اند و این امر باعث بررسی داروهای موجود برای یافتن یک درمان جدید شده است.

بیش از دو دهه از زمان تأیید سیلدنافیل برای درمان اختلال نعوظ گذشته و بی خطر بودن آن ثابت شده است. این سابقه موفق، سیلدنافیل (ویاگرا) را به کاندیدای ایده‌آلی برای تغییر کاربری دارو و استفاده از آن برای اهداف درمانی جدید تبدیل کرده است.

با این وجود حتی اگر تحقیقات نشان دهد که سیلدنافیل می‌تواند برای درمان آلزایمر استفاده شود، باز هم ممکن است این دارو برای همه ایده‌آل نباشد مانند افرادی که فشار خون پایینی دارند و یا داروهای خاصی مصرف می کنند.

عوارض جانبی

ویاگرا نیز همانند همه داروها می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی شود از جمله:

• سردرد
• سوزش سر دل
• اسهال
• حالت تهوع
• گرگرفتگی (احساس گرما)
• خونریزی بینی
• بی‌حسی، سوزش یا گزگز در بازوها، دست‌ها، پاها یا ساق پا
• درد در عضلات، کمر، بازوها یا ساق پا
• تغییر در دید رنگی (دیدن سایه آبی روی اشیاء یا مشکل در تشخیص تفاوت بین آبی و سبز)
• حساسیت به نور
• احتقان بینی

خلاصه

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که سیلدنافیل (ویاگرا) ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. پژوهش ها نشان میدهد افرادی که این دارو را مصرف کرده‌اند، جریان خون در مغزشان بهبود یافته و تجمع پروتئین سمی که در این بیماری شایع است، کاهش یافته است. اما قبل از اینکه جامعه پزشکی بتواند ویاگرا را به عنوان یک داروی پیشگیرانه یا درمانی برای آلزایمر توصیه کند، مطالعات و آزمایش‌های بالینی بیشتری لازم است.