محققان با موفقیت کبدهای پیر را در یک مطالعه پیش بالینی جوانسازی کردند

فروپتوز و نقش آن در بیماری های کبدی

فروپتوز (ferroptosis) نوعی مرگ سلولی وابسته به آهن است و یک فرآیند مربوط به افزایش سن است که بر مجموعه ای از سلول های کلیدی کبد به نام «هپاتوسیت‌ها» تأثیر می گذارد. فروپتوز تنها به سلول های کبدی آسیب نمی رساند بلکه باعث آسیب به قلب، کلیه ها و جزایر پانکراس نیز می شود.

تحقیقات نشان می دهد که زیربنای مولکولی فروپتوز سه جنبه اصلی دارد:

• متابولیسم آهن
• متابولیسم لیپیدها
• سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی

محققان در این مطالعه، ژن هایی را یافتند که باعث مرگ سلولی در سلول های کبد موش ‌های مسن تر و سلول های انسانی می‌شوند. با شناسایی این ژن ها ممکن است بتوان برخی از آسیب هایی را که با افزایش سن رخ می دهند از بین برد و تا حدودی با جوانسازی کبد، سلامت این عضو حیاتی را بازگرداند.

تمرکز اصلی این مطالعه روی بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) است که به عنوان “بیماری کبد چرب مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD)” نیز شناخته می شود. این بیماری می تواند منجر به سیروز کبدی و در نهایت نارسایی کبد شود.

سیروز (cirrhosis) کبدی یک بیماری جدی است که در آن، بافت اسکار (زخم) به تدریج جایگزین بافت سالم کبد می شود و در نهایت منجر به نارسایی آن می شود. عفونت، اعتیاد به الکل، هپاتیت و کبد چرب از دلایل ابتلا به سیروز کبدی هستند.

به گفته محققان، فروپتوز یک شمشیر دولبه است. از یک سو مهار فروپتوز می تواند آسیب‌های کبدی و برخی بیماری های دیگر مانند بیماری کبد چرب را درمان کند. اما از سوی دیگر، فروپتوز باعث از بین رفتن سلول های ستاره ای کبد (سلول های ذخیره کننده چربی) و نابودی سلول های سرطانی کبد نیز می شود.

درمان های جدید برای جلوگیری از پیری کبد (جوانسازی کبد)

محققان امیدوارند که یافته های این پژوهش منجر به درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی شود. علاوه بر این احتمال دارد بتوان این نتایج را برای از بین بردن بافت مرتبط با پیری در سایر ارگان های بدن از جمله قلب، کلیه ها و پانکراس نیز مورد استفاده قرار داد.

نتایج این مطالعه نشان می دهد که پیری تا حدی قابل برگشت است. پیری با ایجاد استرس فروپتیک، بیماری کبد چرب غیرالکلی را تشدید می‌کند و با کاهش این تأثیر، می‌توان این آسیب را معکوس کرد.

بیماری کبد چرب غیرالکلی (MASLD/NAFLD) چیست؟

کبد چرب غیر الکلی یک بیماری شایع کبدی است که از هر سه بزرگسال در سراسر جهان یک نفر به آن مبتلا است. همچنین شایع ترین شکل بیماری کبدی در کودکان است. در این بیماری، 5 تا 10 درصد کبد فرد از چربی تشکیل شده است.

هپاتوسیت ها (سلول های اصلی بافت کبد)، سلول های اپیتلیال یا پارانشیم اصلی کبد، تقریباً 80 درصد از جرم کبد و 70 درصد از اجزای سلولی آن را تشکیل می دهند. آنها نقش مهمی در متابولیسم، سم زدایی و سنتز پروتئین دارند. ساختار باقیمانده کبد از سلول‌های غیرپارانشیمی شامل سلول‌های اندوتلیال، سلول‌های ستاره‌ای، سلول‌های کوپفر و لنفوسیت‌ها تشکیل شده است.

بیماری کبد چرب غیر الکلی هیچ علامت خاص و مشخصی ندارد. علائم معمولی مانند خستگی، ضعف، درد و ناراحتی در ناحیه شکم و گاهی کاهش وزن غیرقابل توضیح ممکن است نشانه های ابتلا به این بیماری باشند.

کودکان مبتلا نیز علائمی مانند درد شکم (معمولاً در وسط یا در قسمت بالای سمت راست شکم) و خستگی را تجربه می کنند.

داشتن این علائم به این معنا نیست که فرد حتماً مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی است. اگر سطح آنزیم های کبدی در خون به شکل غیرطبیعی بالا باشد، احتمال دارد فرد به این بیماری مبتلا و یا در آستانه ابتلا به این بیماری باشد.

بزرگ شدن جزئی کبد در کودکان و تغییر رنگ پوست و ظاهر شدن لکهای تیره در ناحیه گردن و زیر بغل نیز در برخی مواقع نشانه ابتلا به این بیماری است. مطمئن ترین روش برای تشخیص انجام سونوگرافی یا سی تی اسکن شکم است که می تواند نفوذ چربی به سلول های کبد را نشان دهد.

درمان کبد چرب غیر الکلی

در حال حاضر(تا زمان نگارش این مطلب) هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. پیروی از رژیم غذایی که پزشک متخصص تجویز می کند و حفظ وزن سالم (نرمال) می تواند پیشرفت بیماری را کُند کند.