بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، علائم، علل، عوارض و درمان های آن
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) اصطلاحی است که برای دو بیماری مزمن ریوی یعنی برونشیت و آمفیزم، استفاده می شود. شایع ترین علت این بیماری، سیگار کشیدن است. اگرچه استفاده از گشادکننده های برونش (برونکودیلاتورها) و تغییر در سبک زندگی می تواند به مدیریت علائم کمک کند، اما معمولاً با گذشت زمان بیماری وخیم تر می شود.
فرد مبتلا به COPD ممکن است برونشیت مزمن، آمفیزم یا هر دو بیماری را داشته باشد. این بیماری ها، عملکرد راه های هوایی ریه ها را محدود میکنند و باعث مشکلات تنفسی می شوند.
فهرست مطالب
تعریف بیماری | علائم | علل و عوامل خطر | عوارض | نحوه تشخیص | درمان ها | مدیریت علائم بیماری | چشم انداز
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) چیست؟
COPD یک اصطلاح کلی است که برای دو بیماری مزمن ریوی یعنی آمفیزم و برونشیت، استفاده می شود. فرد مبتلا به COPD ممکن است برونشیت مزمن، آمفیزم یا هر دو بیماری را با شدت های متفاوت داشته باشد. COPD یک بیماری مادام العمر است که سبب آسیب غیرقابل برگشت به ریه ها و بدتر شدن مشکلات تنفسی و انسداد راه هوایی می شود. فرد مبتلا به COPD پیشرفته ممکن است حتی نتواند از پله بالا برود یا آشپزی کند.
سابقه آسم می تواند خطر ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه را افزایش دهد. آسم یک بیماری ریوی است که در اثر واکنش بیش از حد ریه ها به آلرژن ها، راه‌های هوایی دچار التهاب و اسپاسم شده و تنفس برای فرد دشوار می شود.
بیماری آمفیزم به کیسه های هوایی ریه ها آسیب می رساند. در نتیجه ریه ها خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهند و دیگر نمی توانند اکسیژن و دی اکسید کربن را به خوبی تبادل کنند.
بیماری برونشیت مزمن بدلیل ایجاد التهاب در پوشش مجاری هوایی ایجاد می شود. این مشکل منجر به افزایش تولید و غلیظ شدن مخاط می شود. اگر برونشیت در مقابل درمان مقاوم شده و ادامه دار شود، تبدیل به برونشیت مزمن می شود.
آیا میدانید
در سال 2014، COPD، اصلی ترین عامل مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا بوده است.
علائم بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
COPD ممکن است باعث برخی یا همه این علائم شود:
- تنگی نفس به خصوص پس از ورزش
- سرفه مداوم
- تولید بیش از حد خلط
- خستگی
- خس خس سینه
- مشکل در تنفس که با گذشت زمان بدتر می شود
با پیشرفت بیماری علائم حادتر می شوند که عبارتند از:
- رنگ مایل به آبی لب ها یا ناخن ها
- تنگی نفس هنگام صحبت کردن
- کاهش هوشیاری ذهنی
- ضربان قلب بالا
علل و عوامل خطر بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
بیش از 75 % از افرادی که به COPD مبتلا می شوند، سیگاری هستند و یا سابقه سیگار کشیدن دارند. علاوه بر سیگار که مهمترین علت ابتلا به این بیماری است، عوامل دیگری خطر ابتلا به COPD را افزایش میدهند که عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض دود دست دوم (اطرافیان فرد سیگاری)
- قرار گرفتن در معرض سایر آلاینده ها و سموم هوا، به عنوان مثال آلودگی هوا و کار در برخی کارخانه ها
- عوامل ژنتیکی، که ممکن است منجر به کمبود پروتئین محافظ آلفا-1 آنتی تریپسین شوند
- آسم
- سابقه خانوادگی ابتلا به COPD
آیا میدانید
اگر فردی قبل از 40 سالگی به COPD مبتلا شود به احتمال بسیار زیاد علت آن یک مشکل ژنتیکی مانند کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین است.
عوارض بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
این بیماری همانند سایر مشکلات سلامتی، بدون عوارض نیست. عوارض COPD عبارتند از:
- مشکلات حرکتی به دلیل تنگی نفس
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی
- ضعیف شدن سلامت عمومی
- ابتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت یا آسم
- سردرگمی و از دست دادن حافظه
- از دست دادن کار و درآمد
- انزوای اجتماعی
نحوه تشخیص بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
شرایط مختلفی می تواند باعث سرفه و مشکلات تنفسی شود اما اگر فردی مبتلا به COPD باشد، این علائم باقی میمانند و با گذشت زمان بدتر می شوند.
پزشک متخصص در مرحله اول برای تشخیص بیماری، سوابق پزشکی شخصی و خانوادگی بیمار را بررسی می کند.
در مورد سیگار کشیدن و قرار داشتن در معرض سایر آلاینده ها سؤال می کند.
مرحله بعدی معاینه فیزیکی و گوش دادن به تنفس فرد است.
مرحله اصلی برای تشخیص بیماری انجام آزمایشات تشخیصی خواهد بود از جمله :
- تست عملکرد ریه
- آزمایش خون شریانی برای اندازه گیری سطح اکسیژن در خون
- آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سی تی اسکن
در تست عملکرد ریه، اسپیرومتری، مقدار و سرعت جریان هوا را در طول یک نفس کوتاه اندازه گیری می کند. فرد باید به شدت به لوله ای که به دستگاهی به نام اسپیرومتر متصل است، بدمد.
در حال حاضر دستورالعمل های جهانی برای تشخیص بیماری مزمن انسدادی ریه و عوامل تشدید کننده آن وجود دارد. این دستورالعمل ها به پزشکان در رد سایر احتمالات و تشخیص درست بیماری کمک می کنند.
درمان بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
هیچ درمان قطعی برای COPD وجود ندارد. درمان ها فقط می توانند علائم بیماری را کنترل کرده، کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشیده، عوارض بیماری را کاهش دهند و سرعت پیشرفت بیماری را کُند کنند.
تغییر سبک زندگی
- ترک سیگار
- جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا
- اجتناب از آتش
- دوری از افراد سیگاری
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض رنگ یا مواد دافع حشرات
- استفاده از ماسک هنگام کار در محیط پر گرد و غبار
درمان های دارویی
- داروها می توانند به مدیریت علائم بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) کمک کنند و از عوارض آن جلوگیری کنند. پزشکان معمولاً برای بیماران مبتلا به COPD، موارد زیر را تجویز می کنند:
- تجویز داروهای استنشاقی مانند گشادکننده های برونش (برونکودیلاتورها). این داروها، عضلات اطراف راه های هوایی را شل کرده و نفس کشیدن را برای بیمار راحت تر می کنند.
- داروهای استنشاقی حاوی گلوکوکورتیکوئید. گلوکوکورتیکوئید نوعی کورتیکواستروئید است که میتواند التهاب راه های هوایی را کاهش دهد.
- برخی از داروهای استنشاقی برای استفاده کوتاه مدت تجویز می شوند. این دسته از داروها به سرعت عمل می کنند و برای چند ساعت اثر آنها باقی میماند. برخی دیگر برای استفاده طولانی مدت هستند و اثرات آنها به صورت روزانه باقی میماند.
- تجویز آنتی بیوتیک ها برای مدیریت هر گونه عفونت حاد باکتریایی که ممکن است، ایجاد شود.
- تجویز واکسیناسیون برای جلوگیری از آنفولانزا و ذات الریه.
- ممکن است پزشک داروی ضد التهاب خوراکی روفلومیلاست (Daliresp) یا آنتی بیوتیک خوراکی آزیترومایسین (Zithromax) را برای کاهش تعداد دفعات عود بیماری تجویز کند.
اکسیژن درمانی
اگر سطح اکسیژن خون پایین باشد، اکسیژن درمانی لازم است. اکسیژن درمانی به شکل تنفس اکسیژن از طریق یک دستگاه (ماسک یا شاخک های بینی) متصل به مخزن اکسیژن انجام می شود. ممکن است بیمار نیاز به استفاده مداوم از این دستگاه داشته باشد و یا فقط در ساعات خاصی از روز.
عمل جراحی
- پیوند ریه تک یا دوتایی
- بولکتومی برای برداشتن کیسه‌های هوایی بزرگ که بر تنفس تأثیر می‌گذارند
- برداشتن بافت آسیب دیده ریه که به عنوان جراحی کاهش حجم ریه شناخته می شود
- قرار دادن دریچه های درون برونشیال در قسمتی از ریه که آسیب بیشتری دیده است
مدیریت علائم بیماری مزمن انسدادی ریه
- تمرینات تنفسی : این تمرینات کمک می کند فرد با تنگی نفس مقابله کند. تمریناتی مانند تنفس با لب‌های جمع‌شده و تنفس دیافراگمی یا همان تنفس شکمی.
- توانبخشی ریوی : هدف از توانبخشی ریوی کمک به افراد برای به حداکثر رساندن سطح فعالیت و کیفیت زندگی است.
- افزایش تحمل ورزش
- ایجاد تغییرات در رژیم غذایی
- یادگیری در مورد ریه ها
- یادگیری روش های صرفه جویی در انرژی و کاهش تنگی نفس
- شرکت در جلسات مشاوره برای کمک به مدیریت هر گونه افسردگی یا اضطراب احتمالی ناشی از بیماری
چشم انداز بیماری مزمن انسدادی ریه
COPD می تواند یک بیماری تهدید کننده زندگی باشد یعنی باعث مرگ شود اما این موضوع تا حدود بسیار زیادی به شدت آسیب ریوی و ترک یا ادامه استعمال سیگار بستگی دارد.
بر اساس مطالعه ای که در سال 2009 منتشر شد، افرادی که سیگار می کشند و مبتلا به COPD پیشرفته هستند در مقایسه با سایرین، امید به زندگی آنها 6 سال کمتر است.
به یاد داشته باشید که مؤثرترین اقدام برای محافظت از سلامت ریه ها و کاهش خطر ابتلا به COPD، سیگار نکشیدن است.
