درد شکم در بارداری ناشی از چیست؟
درد شکم در دوران بارداری، چیز غیرمعمولی نیست، اما می‌تواند باعث نگرانی مادران باردار شود. درد ممکن است تیز و همانند فرو رفتن خنجر یا مبهم و دردناک باشد. تشخیص اینکه دردی که تجربه میکنید تا چه حدی جدی و یا طبیعی است به ویژه در دوران بارداری چالش برانگیز است. با این حال دانستن اینکه چه عواملی ممکن است باعث ایجاد دردهای شکمی در دوران بارداری شود، به حفظ آرامش و اقدام های درمانی به موقع، ضروری است.
علل مختلف دردهای شکمی در دوران بارداری
درد ناشی از گاز
گاز می‌تواند باعث درد شدید شکم شود. دردی که ممکن است در یک ناحیه بماند یا در سراسر شکم، کمر و سینه پخش شود.
میزان گاز در دستگاه گوارش در دوران بارداری به دلیل افزایش هورمون پروژسترون، بیشتر می شود. علت آن این است که پروژسترون باعث شل شدن عضلات روده شده و مدت زمان عبور غذا از روده ها را افزایش میدهد. هر چقدر غذا مدت بیشتری در روده بزرگ باقی بماند باعث تولید گاز بیشتری می‌شود.
از طر دیگر با پیشرفت بارداری، بزرگ شدن رحم، فشار بیشتری به اندام های مجاور از جمله روده ها می آورد همین امر باعث کُندتر شدن هضم و تجمع گاز در شکم می شود.
درمان درد ناشی از گاز
اگر درد شکم در دوران بارداری به دلیل افزایش گاز باشد، ایجاد تغییرات در سبک زندگی به درمان آن کمک می کند، از جمله موارد زیر:
- سعی کنید در طول وعده های غذایی کوچک و با فاصه کمتر بخورید و آب بیشتری بنوشید.
- ورزش کنید تا به هضم بهتر غذا کمک کند.
- غذاهایی را که باعث ایجاد گاز می‌شوند شناسایی کرده و از آنها اجتناب کنید مانند غذاهای سرخ شده و چرب، لوبیا و کلم.
- از نوشیدن هر نوع نوشیدنی گازداری اجتناب کنید.
درد ناشی از رباط گرد
معمولاً درد شکم ناشی از کشیدگی رباط ها، در نیمه آخر بارداری رخ میدهد. این دو رباط گرد و بزرگ از رحم تا کشاله ران امتداد دارند و از موقعیت قرارگیری رحم حمایت می‌کنند. هنگامی که رحم برای جا دادن جنین در حال رشد کشیده می‌شود، رباط‌ها نیز کشیده می‌شوند.
کشیدگی این رباط ها ممکن است باعث درد شدید یا یک درد مبهم در شکم، باسن یا کشاله ران شود. اغلب تغییر موقعیت، عطسه یا سرفه باعث کشیدگی رباط های گرد و درد آنها می شود.
درمان درد ناشی از رباط گرد
- برای کاهش یا از بین بردن درد ناشی از رباط گرد، به آرامی تغییر موقعیت و وضعیت دهید، مثلاً اگر نشسته اید و می خواهید بلند شوید اینکار را به آرامی انجام دهید.
- اگر احساس عطسه یا سرفه میکنید، قسمت کمر و باسن خود را فشرده و خم کنید. این می‌تواند به کاهش فشار روی رباط‌ها کمک کند.
- انجام کشش های روزانه نیز یک روش مؤثر برای کاهش درد رباط گرد است.
درد ناشی از یبوست
یکی از دیگر از علل درد شکم در دوران بارداری، یبوست است. یبوست یک مشکل رایج در بین زنان باردار است که می تواند باعث دردی شدید شود که اغلب به شکل گرفتگی یا درد تیز و خنجر مانندی، توصیف می‌شود. نوسانات هورمونی، مصرف کم مایعات یا فیبر، بی تحرکی و ورزش نکردن، خوردن قرص آهن یا اضطراب عمومی همگی می‌توانند منجر به یبوست شوند.
درمان درد ناشی از یبوست
- میزان فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- مایعات بیشتری بنوشید (در دوران بارداری باید روزانه حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید)
- اگر قصد استفاده از ملین ها را دارید حتما با پزشکتان مشورت کنید زیرا برخی ملین ها را نباید در دوران بارداری استفاده کرد.
درد ناشی از انقباضات براکستون-هیکس
انقباضات براکستون هیکس (Braxton Hicks) که به عنوان انقباضات پیش از زایمان، انقباضات تمرینی یا انقباضات کاذب زایمان نیز شناخته می شوند، ممکن است علت درد شکم در دوران بارداری باشند.
این انقباضات رحم بخشی طبیعی از بارداری هستند و شبیه کرامپ (درد )پریودی هستند. در اثر این انقباضات شکم به طور موقت دچار سفتی و درد می شود و بعد از چند دقیقه برطرف می شود.
انقباضات براکستون-هیکس اغلب در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهند و برخلاف انقباضات زایمان، این انقباضات به مرور زمان دردناک‌تر و بیشتر نمی شوند.
درد ناشی از سندروم هلپ (HELLP)
ممکن است درد شکم در دوران بارداری ناشی از یک عارضه خطرناک بنام سندروم هلپ (HELLP) باشد.
سندروم هلپ (HELLP) یک عارضه نادر بارداری است که معمولاً در سه ماهه آخر بارداری رخ می دهد. علائم آن تا حدودی مشابه مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) است و درد در قسمت بالای شکم یکی از علائم آن است.
سایر علائم سندروم هلپ عبارتند از:
- سردرد
- خستگی و کسالت
- حالت تهوع و استفراغ
- تاری دید
- فشار خون بالا
- اِدم (تورم)
- خونریزی
هشدار
اگر درد شکم همراه با هر یک از این علائم را داشتید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. سندورم هلپ در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می تواند سبب عوارض خطرناکی و یا حتی مرگ شود.
درمان درد ناشی از سندروم HELLP
زایمان تنها راه درمان کامل این بیماری است، حتی اگر جنین نارس به دنیا بیاید. سندروم هلپ معمولا در عرض چند روز پس از زایمان از بین می رود.
درد ناشی از جدا شدن جفت
درد مداوم شکم همراه با سفت ماندن معده برای مدت طولانی در بارداری، ممکن است نشانه جدا شدن جفت از رحم باشد. این عارضه می‌تواند خفیف یا شدید باشد. این درد ناشی از جدا شدن جفت از رحم است.
درد ناشی از بارداری خارج از رحم
از دیگر علل درد شکم در دوران بارداری، درد ناشی از بارداری خارج از رحم است. اگر تخمک بارور شده در هر جایی غیر از رحم لانه گزینی کند به آن بارداری خارج از رحم گفته می شود. آمارها نشان میدهد که در هر 50 بارداری، 1 بارداری خارج از رحم رخ میدهد. این نوع بارداری نمی تواند ادامه یابد زیرا فضایی برای رشد جنین وجود ندارد. یکی از علائم اصلی بارداری خارج از رحم درد شدید شکم است که معمولاً بین هفته های ششم تا دهم بارداری اتفاق میفتد.
درد ناشی از سقط جنین
سقط جنین به معنای از دست دادن بارداری به دلایل طبیعی قبل از هفته بیستم بارداری است. این اتفاق در حدود 15 تا 20 درصد از بارداری‌ها رخ میدهد و در بیشتر موارد قابل پیشگیری نیست. خونریزی شایع‌ترین علامت از دست دادن بارداری است. علاوه بر کمردرد شدید و انقباضاتی که هر 5 تا 20 دقیقه تکرار می شوند، گرفتگی یا درد شکم نیز از علائم سقط جنین است.
درد ناشی از پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
درد شکم در دوران بارداری، به خصوص در ناحیه بالای شکم در سمت راست می تواند از علائم مسمومیت حاملگی باشد.پره اکلامپسی یکی از عوارض جدی بارداری است که معمولاً در اواخر بارداری رخ میدهد و تنها راه درمان آن زایمان است. علائم آن ممکن است تا 6 هفته (و حتی بیشتر)، پس از زایمان نیز ادامه یابد.
سایر علل دردهای شکمی
شرایط دیگری نیز ممکن است باعث درد شکم در دوران بارداری شوند که هیچ ارتباطی با بارداری ندارند، از جمله مشکلات زیر:
- سنگ کلیه
- عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)
- سنگ کیسه صفرا
- پانکراتیت (التهاب پانکراس)
- آپاندیسیت (الهاب ناگهانی آپاندیس)
- انسداد روده
- آلرژی‌ها یا حساسیت‌های غذایی
- بیماری زخم معده
- ویروس معده
موارد اورژانسی
اگر درد شکم در بارداری با هر یک از موارد زیر همراه بود فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تب یا لرز
- خونریزی یا لکه بینی واژن
- ترشحات واژن
- انقباضات مکرر
- حالت تهوع یا استفراغ
- سبکی سر
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن یا بعد از آن
