اختلالات خوردن چیست؟ چه علائم، علل و عوارضی دارد؟
اختلالات خوردن که به شکل بی اشتهایی عصبی، پرخوری و پرخوری عصبی خود را نشان میدهد یکی از اختلالات جدی روانی است. فرد مبتلا به دلیل داشتن مشکلات شدید فکری در مورد غذاها و رفتارهای غذایی، خیلی بیشتر یا خیلی کمتر از آنچه نیاز دارد، غذا میخورد. این وضعیت یک مشکل پزشکی است که در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلات قلبی، کلیوی و حتی مرگ شود.
انواع اختلالات خوردن
انواع رایج اختلالات خوردن عبارتند از:
- پرخوری: این نوع پرخوری، به معنای غذا خوردن خارج از کنترل است. افراد مبتلا به اختلال پرخوری حتی پس از سیر شدن نیز به خوردن ادامه می دهند. اغلب، آنها تا زمانی که احساس ناراحتی جسمی (مانند شکم دردر یا معده درد) نکنند، به غذا خوردن ادامه میدهند و معمولاً پس از آن احساس گناه، خجالت و ناراحتی می کنند. ادامه دار شدن پرخوری می تواند باعث چاقی و اضافه وزن شدید و مشکلاتی ناشی از آن شود.
- پرخوری عصبی: افراد مبتلا به پرخوری عصبی به صورت دوره ای دچار پرخوری می شوند اما پس از آن، با خوردن ملین ها، بالا آوردن، ورزش بیش از حد و یا روزه گرفتن، سعی در جبران پرخوری می کنند. افراد مبتلا به پرخوری عصبی لزوما چاق نیستند، آنها ممکن است اضافه وزن کمی داشته باشند و یا وزن طبیعی داشته و حتی کم وزن باشند.
- بی اشتهایی عصبی: افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی یا غذا نمی خورند یا مقدار بسیار کمی از بعضی غذاهای خاص را فقط میخورند. آنها حتی زمانی که به شکل خطرناکی دچار کمبود وزن هستند، فکر می کنند چاق هستند و اضافه وزن دارند. اگرچه بی اشتهایی عصبی در بین انواع اختلالات خوردن کمتر شایع است اما از بقیه جدی تر و خطرناک تر است.
آیا میدانید
بی اشتهایی عصبی، بالاترین میزان مرگ و میر را در بین سایر اختلالات روانی دارد.
علت بوجود آمدن اختلالات خوردن
علت دقیق اختلالات خوردن ناشناخته است. محققان بر این باورند که این اختلالات ناشی از تعامل پیچیده عوامل مختلفی است از جمله:
- عوامل ژنتیکی
- عوامل بیولوژیکی
- عوامل رفتاری
- عوامل روانی
- عوامل اجتماعی
افرادی که بیشتر در معرض اختلالات خوردن قرار دارند
این اختلال در زنان شایع تر است و بیشتر در دوران نوجوانی و جوانی ظاهر می شود. با این وجود هر کسی و در هر سنی حتی کودکی ممکن است به اختلال خوردن دچار شود.
علائم اختلالات خوردن
علائم این مشکل بسته به نوع آن متفاوت است.
علائم پرخوری عبارتند از:
- خوردن مقدار زیادی غذا در یک زمان مشخص
- غذا خوردن حتی با وجود سیر بودن و گرسنه نبودن
- سریع غذا خوردن
- غذا خوردن تا زمانی که به طور ناراحت کننده ای فرد احساس سیری کند (مثلا دل درد یا معده درد شود )
- تنهایی و یا مخفیانه غذا خوردن
- احساس ناراحتی، شرم یا گناه در مورد غذا خوردن
- رژیم گرفتن مکرر که معمولاً منجر به کاهش وزن نمی شود
علائم پرخوری عصبی عبارتند از:
- خوردن مقدار زیادی غذا در یک زمان مشخص
- غذا خوردن حتی با وجود سیر بودن و گرسنه نبودن
- تلاش فرد برای بالا آوردن غذایی که خورده
- مصرف ملین ها یا انجام تنقیه برای خارج کردن غذا از بدن
- انجام ورزش های شدید و بیش از حد
- روزه گرفتن
علائم بی اشتهایی عصبی عبارتند از:
- خیلی کم غذا خوردن تا حدی که فرد گرسنه میماند
- ورزش شدید و بیش از حد
- لاغری فوق العاده
- ترس شدید از افزایش وزن
- تصویر بدن تحریف شده – فرد خود چاق تصور می کند حتی زمانی که به شدت کمبود وزن دارد
عوارض اختلالات خوردن
عوارض این اختلال همانند علائم آن با توجه به نوع اختلال، متفاوت است.
عوارض اختلال پرخوری عبارتند از:
- اضافه وزن زیاد (چاقی شدید)
- مشکلات قلبی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سایر عوارض ناشی از چاقی
عوارض اختلال پرخوری عصبی عبارتند از:
- التهاب و گلو درد مزمن
- تورم غدد بزاقی در ناحیه گردن و فک
- فرسودگی مینای دندان، حساس شدن و پوسیدگی دندان ها (بدلیل استفراغ های مکرر)
- ریفلاکس اسید معده (GERD) و سایر مشکلات گوارشی
- کم آبی شدید ناشی از استفراغ
- بهم خوردن تعادل الکترولیت های بدن ( عدم تعادل الکترولیت ها می تواند منجر به سکته مغزی و یا حمله قلبی شود)
عوارض بی اشتهایی عصبی عبارتند از:
- نازک شدن استخوان ها (پوکی استخوان)
- کم خونی خفیف
- تحلیل رفتن و ضعف عضلانی
- نازکی و شکنندگی موها و ناخن ها
- خشکی پوست
- پوست لکه دار یا مایل به زرد
- رشد موهای نازک در تمام نقاط بدن
- یبوست شدید
- فشار خون پایین
- تنفس و نبض ضعیف
- احساس همیشگی سرما
- احساس ضعف و سرگیجه
- احساس خستگی همیشگی
- ناباروری
- آسیب به ساختار و عملکرد قلب
- آسیب مغزی
- نارسایی ارگان های چند گانه
- بی اشتهایی عصبی می تواند کشنده باشد. برخی از افراد مبتلا به این اختلال به دلیل گرسنگی و برخی دیگر به دلیل خودکشی جان خود را از دست می دهند.
آیا میدانید
برخی از افراد مبتلا به اختلالات خوردن ممکن است به سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و یا سوء مصرف مواد مبتلا باشند.
چگونگی تشخیص اختلالات خوردن
- بررسی سابقه پزشکی بیمار
- بررسی رفتارهای غذایی و ورزشی بیمار
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون یا ادرار برای رد سایر علل احتمالی علائم
- انجام آزمایش‌های دیگر برای بررسی اینکه آیا فرد مشکلات سلامت دیگری ناشی از اختلال خوردن دارد یا خیر. آزمایشاتی مانند آزمایشات عملکرد کلیه و الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG).
درمان اختلالات خوردن
برنامه های درمانی برای اختلال خوردن متناسب با نیازهای فرد تجویز می شود. درمان ها معمولاً شامل موارد زیر است:
- روان درمانی فردی، گروهی و یا خانوادگی: درمان فردی شامل رویکردهای رفتاری شناختی است که به فرد مبتلا کمک می کند تا افکار منفی و غیر مفید را شناسایی و تغییر دهد.
- مراقبت و نظارت پزشکی، از جمله مراقبت از عوارضی که اختلالات خوردن می تواند ایجاد کند.
- مشاوره تغذیه
- دارو درمانی: تجویز داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی یا تثبیت کننده های خلقی ممکن است به درمان برخی از اختلال خوردن کمک کنند. همچنین این داروها می توانند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب که اغلب همراه با اختلال خوردن هستند، کمک کنند.
- برخی از افراد مبتلا به اختلالات غذایی جدی ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند.
