معجزه امگا3 از نگاه علم

از سلامت مغز گرفته تا استخوان های سالم، از بهبود سلامت قلب و عروق تا تقویت سیستم ایمنی، اینها فواید حیاتی اسیدهای چرب امگا 3 هستند که روغن ماهی را به یکی از پرطرفدارترین مکمل های غذایی تبدیل کرده است.اما آیا واقعاً رابطه­ ای میان افزایش مصرف امگا 3 و بهبود سلامت بدن وجود دارد؟

امگا 3 اصطلاحی است برای توصیف گروهی از اسیدهای چرب غیراشباع مانند ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA)، دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) وآلفا لیپوئیک اسید (ALA). آنها به‌عنوان «اسیدهای چرب ضروری» شناخته می‌شوند، زیرا بدن ما نمی‌تواند آنها را تولید کند و فقط می‌توانیم آنها را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنیم.

به غیر از مکمل­ های غذایی، برخی مواد غذایی نیز منابع عالی امگا 3 هستند. ماهی­های روغنی مانند ماهی خال مخالی، سالمون و شاه ماهی سرشار از امگا 3 هستند. گردو، دانه­های سویا، دانه ­های چیا و کتان نیز منابع گیاهی عالی امگا 3 هستند.

دانشمندان سال­هاست که در حال بررسی فواید امگا 3 هستند. امگا 3 می­تواند برای سیستم قلبی -عروقی، عصبی و ایمنی ما حیاتی باشد. این مواد مغذی سطح التهاب را که سبب برخی از بیماری­های مزمن می­شود به شکل چشمگیری کاهش می­دهند. خواص ضدالتهابی امگا 3 می­تواند برای مشکلاتی مانند آرتریت روماتوئید(رماتیسم مفصلی)، دژنراتیو مفصلی (آرتروز) و سایر بیماری‌های التهابی مفاصل و روده مفید باشند.

در اینجا نگاهی عمیق ­تر به چگونگی تأثیر این اسید­های چرب غیراشباع خواهیم داشت:

سلامت قلب و عروق

بیشترین تحقیقات درمورد تأثیر امگا 3 بر سیستم قلبی عروقی انجام شده است. مطالعات نشان می‌دهند که امگا 3 تأثیر حفاظتی بالایی بر قلب دارد. این اسیدهای چرب می­توانند به طور قابل توجهی خطر مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر قلب و حوادث قلبی را کاهش دهند، در حالی که آلفالیپوئیک اسید(ALA ) که توسط بدن تولید می­شود تنها می­تواند به جلوگیری از آریتمی کمک کند.

این اسیدهای چرب در ساخت هورمون­ هایی که لخته شدن خون، انقباض و شل شدن دیواره سرخرگ ها را تنظیم می­کنند نقش اساسی دارند.

اسیدهای چرب امگا 3 می­توانند عملکرد اندوتلیوم ( غشای نازکی که داخل قلب و عروق خونی را می پوشاند) بهبود بخشیده و به کنترل مقدار مایعی که با خون حمل می­شود و نحوه گشاد شدن و انقباض رگ­های خونی کمک کند.

مطالعات انجام شده بر روی بیماران دارای اضافه وزن مبتلا به سندرم متابولیک نیز نشان داده است که امگا 3 می­تواند با کاهش سطح کلسترول بد LDL به تعادل لیپیدهای خون کمک کند.

تقویت سیستم ایمنی

سیستم ایمنی سالم­تر یکی دیگر از فواید امگا 3 است. مطالعات نشان داده است که این اسیدهای چرب با اثرگذاری بر ترکیب میکروب­ های روده می­توانند تأثیر مثبتی بر سلامت روده داشته باشند.

از آنجایی که سیستم گوارش اولین خط دفاعی بدن در برابر میکروب­های مضر است می­توان گفت که امگا 3 با اثر مثبتی که بر سلامت روده­ها دارد بصورت غیرمستقیم بر کل سیستم ایمنی بدن تأثیر می­گذارد. همچنین این اسیدهای چرب تولید آنتی بادی­ها را تحریک کرده و عملکرد گلبول­ های سفید را نیز تنظیم می­کند.

سلامت مغز

امگا 3 برای عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی و به ویژه مغز ضروری است و از پیشرفت بیماری­ های عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر جلوگیری کرده یا آنها را کند می­کند. دلایل مختلفی وجود دارد که چرا این اسیدهای چرب می­توانند برای سیستم عصبی ما مفید باشند. این ترکیبات به وفور در غشای سلول­ های مغز یافت می­شوند و بر نحوه ارتباط نورون ها با یکدیگر تأثیر می­گذارند.

طبق بررسی ­ها دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) یکی از اجزای کلیدی برای رشد سالم مغز و چشم است. این اسید چرب خاص می­تواند نقش مهمی در سلامت روان کودکان داشته باشد. شواهد نشان می­دهد که مصرف کم امگا 3 ممکن است خطر ابتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، اوتیسم، اختلال دوقطبی و افسردگی را افزایش دهد.

مطالعات نشان می­دهند افرادی که به طور منظم امگا 3 مصرف می­کنند، کمتر دچار افسردگی می­شوند. همچنین EPA در درمان اختلالات عصبی حادتر نیز مؤثر است.

سلامت چشم

از آنجایی که امگا 3 یک جزء ساختاری مهم شبکیه است، نقش مهمی در سلامت چشم ایفا می­کند. نقش شبکیه چشم گرفتن نوری است که وارد چشم می­شود و آن را به تصاویری که می­ بینید تبدیل می­کند. بدون این اسیدهای چرب حیاتی، ممکن است بینایی­تان دچار مشکل شود. امگا 3 تغییرپذیری غشاهای گیرنده نور، ضخامت شبکیه و عملکرد آن را بهینه کرده و نقش حفاظتی را فراهم می­آورد.

همچنین سطح کافی DHA از شبکیه در برابر آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور شدید و استرس اکسیداتیو محافظت می­کند.

این اسیدهای چرب می­توانند از چشم در برابر بیماری‌های چشمی نئوواسکولار، مانند رتینوپاتی دیابتی (آسیب شبکیه چشم) و دژنراسیون ماکولای مرتبط با سن(تباهی لکه زرد) ، محافظت کنند. هر دوی این بیماری­ها فاقد گزینه­های درمانی عاری از عوارض جانبی هستند و می­توانند منجر به نابینایی شوند.

سلامت پوست

یکی از مزایای کمتر شناخته شده امگا 3 و به ویژه EPA نقش آن در حفظ شادابی و سلامت پوست است. مصرف  EPA می­تواند به مرطوب نگه داشتن پوست کمک کرده و احتمال آکنه و عوارض آن را کاهش دهد. در واقع، امگا 3 به بهبود آبرسانی پوست و متعادل کردن تولید چربی آن کمک کرده و خطر پیری زودرس را کاهش می­دهد. این اسیدهای چرب می­توانند کلید مدیریت مؤثر بیماری های التهابی پوست باشند.

مکمل­های ترکیبی امگا 3 و امگا 6 می­توانند در درمان علائم درماتیت­آتوپیک(نوعی بیماری مزمن پوستی)، پسوریازیس(نوعی بیماری مزمن خود ایمنی) و آکنه مؤثر باشند.

سلامت استخوان­ ها

برخی از فواید امگا 3 به حفظ و بهبود سلامت استخوان ها مرتبط است. مطالعات نشان می­دهند که این اسیدهای چرب به بهبود تراکم مواد معدنی استخوان و برطرف شدن علایم چرخش استخوان کمک می­کنند.

یائسگی در زنان خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می­دهد. نتایج یک متاآنالیز نشان داد که امگا 3 می­تواند به طور ویژه بر سطوح استئوکلسین در زنان یائسه اثر بگذارد. استئوکلسین یک هورمون پروتئینی است که در حفظ و بازسازی بافت استخوانی نقش دارد.

اخیرا دانشمندان دریافته­اند که منابع مختلف امگا 3 ممکن است تأثیر متفاوتی بر فرآیندهای بازسازی استخوان داشته باشند. به عنوان مثال، روغن بذر کتان می­تواند در بهبود ساختار استخوان مؤثر باشد در حالی که روغن ماهی تراکم مواد معدنی استخوان را افزایش می­دهد.

خواص ضد التهابی موجود در امگا 3 می­تواند به کاهش شدت درد مفاصل در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید(رماتیسم مفصلی) کمک کند. آنها همچنین درتقویت پروستاگلاندین­ها که سیستم ایمنی بدن را تنظیم و با التهاب مفاصل مبارزه می کنند مؤثرند.

خواب

شواهد فزاینده­ ای وجود دارد که نشان می­دهند امگا 3 در تنظیم خواب مؤثر است. به نظر می‌رسد افرادی که به صورت منظم این اسیدهای چرب را دریافت می­کنند به خواب کمتری نیاز دارند. علاوه بر این، اسیدهای چرب امگا 3 با تأثیر بر چرخه خواب می­توانند به بهبود خواب نوزادان کمک کنند، اگرچه تأثیری بر طول مدت خواب یا کارایی کلی آن ندارند.

• بیشتر بخوانید: بهترین مکمل­ های تقویت ­کننده سیستم ایمنی