پیش یائسگی چه علائمی دارد و چگونه میتوان آن را درمان کرد؟
پیش یائسگی یا پری یائسگی (Perimenopause) به دورانی از زندگی زنان اشاره دارد که بدن به طور طبیعی در حال انتقال به یائسگی است. این فرآیند تدریجی ممکن است سال ها طول بکشد و برای هر کس تجربه ای متفاوت و منحصر به فرد باشد. پری یائسگی به معنای سال های پایانی دوران باروری است و می تواند از نظر احساسی و جسمی چالش برانگیز باشد. اغلب زنان در این دوران علائمی مانند پریودهای نامنظم و سنگین، تغییرات وزنی و نوسانات خلقی را تجربه می کنند.
پیش یائسگی چیست؟
پیش یائسگی با اسامی مختلفی مانند پری یائسگی، قبل از یائسگی و گذار یائسگی شناخته می شود و دوره انتقالی قبل از یائسگی است. در این دوران سطح استروژن شروع به کاهش می کند و ممکن است فرد علائمی مشابه یائسگی را تجربه کند. این دوره ممکن است سال ها طول بکشد و یکسال بعد از آخرین پریود، به پایان می رسد.
اگرچه زنان در سنین مختلف وارد گذار یائسگی می شوند اما اغلب این دوران از اواسط دهه 40 آغاز می شود اما برخی ممکن است از اواسط 30 سالگی متوجه تغییرات شوند. دوره گذار به طور متوسط 4 تا 6 سال طول می کشد. با این حال، می تواند از 1 تا 10 سال نیز ادامه داشته باشد.
با ورود به سال های پایانی باروری، سطح استروژن که هورمون اصلی زنانه است در بدن به شکل نامنظمی کم و زیاد می شود. همین امر باعث تغییر در چرخه های قاعدگی می شود. ممکن است برخی پریودها در مقایسه با گذشته ها، طولانی تر و یا کوتاه تر شود و علائمی مانند گرگرفتگی، مشکلات خواب و خشکی واژن را نیز تجربه کنید.
آیا میدانید
هنگامی که 12 ماه متوالی را بدون پریود سپری کنید به این معنی است که دوره گذار یائسگی به پایان رسیده است و رسماً یائسه شده اید.
علائم پیش یائسگی
اکثر زنان برخی از علائم فیزیکی یا احساسی پری یائسگی را تجربه می کنند اما نوع و شدت آن ممکن است متفاوت باشد. آمارها نشان میدهد از هر 5 زن، 3 نفر علائم خفیف تا متوسط را تجربه می کنند. از هر 5 زن، 1 نفر علائم شدیدی را تجربه میکند که فعالیت های روزانه وی را تحت تأثیر قرار میدهد و از هر 5 زن، 1 نفر هیچ علامتی ندارد. به طور کلی، اولین علامت این دوران، پریودهای نامنظم است.
به طور کلی شایع ترین علائم دروان قبل از یائسگی عبارتند از:
- پریودهای نامنظم: همانطور که تخمک گذاری غیرقابل پیش بینی تر می شود، مدت زمان بین پریودها ممکن است طولانی تر یا کوتاه تر شود و یا میزان خونریزی کم تر و یا بیشتر تر شود. اگر بین قاعدگی ها 60 روز یا بیشتر فاصله بیفتد، احتمالاً در اواخر پری یائسگی هستید.
- گرگرفتگی و تعریق شبانه: گرگرفتگی و تعریق شبانه در دوران پیش از یائسگی شایع است اما شدت و مدت آن متفاوت است.
- اختلال خواب و خستگی: مشکلات خواب اغلب به دلیل گرگرفتگی یا تعریق شبانه ایجاد می شود.
- نوسانات خلقی: ممکن است در دوران پیش از یائسگی تحریک پذیری یا ریسک ابتلا به افسردگی افزایش یابد. اختلال خواب، گرگرفتگی و تغییرات هورمونی از اصلی ترین علل نوسانات خلق و خو در این دوران است.
- مشکلات واژن و مثانه: هنگامی که سطح استروژن کاهش می یابد، بافت های واژن ممکن است لغزندگی و قابلیت ارتجاعی خود را از دست بدهند و مقاربت دردناک شود. کاهش استروژن بدن را در برابر عفونت های ادراری و واژن (واژینیت)، آسیب پذیرتر می کند. علاوه بر این ممکن است کم شدن تون عضلات (سفتی و قوام عضلات) منجر به بی اختیاری ادرار شود.
- کاهش توان باروری: با نامنظم شدن تخمک گذاری، توانایی برای بارداری کاهش می یابد. با این حال، تا زمانی که فرد پریود می شود، بارداری امکان پذیر است.
- تغییر در عملکرد جنسی: در این دوران ممکن است برانگیختگی و میل جنسی تغییر کند.
- از دست دادن توده استخوانی: با کاهش سطح استروژن، روند از دست دادن استخوان ها نسبت به جایگزینی توده استخوان، سریعتر می شود و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می یابد.
- تغییر سطح کلسترول: کاهش سطح استروژن ممکن است منجر به تغییرات نامطلوب در سطح کلسترول خون شود، از جمله افزایش کلسترول بد (LDL) که خطر بیماری قلبی را بیشتر میکند. در عین حال، کلسترول خوب در بسیاری از زنان با افزایش سن کاهش می یابد که خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد.
- درد عضلات و مفاصل
- سینه های دردناک
- مه مغزی
- اضطراب یا افسردگی
- خشکی یا ناراحتی واژن در حین رابطه جنسی
- نشت ادرار هنگام سرفه یا عطسه
- نیاز فوری به دفع ادرار
- مشکلات حافظه کوتاه مدت
- مشکل در تمرکز
علت پیش یائسگی
در دوران پری یائسگی، تولید استروژن و پروژسترون که هورمون های زنانه کلیدی هستند در بدن افزایش و کاهش می یابد. تخمدان‌ها استروژن می‌سازند و نقش مهمی در حفظ سیستم تولید مثل زنان دارند. با کاهش استروژن، تعادل آن با هورمون دیگری بنام پروژسترون که آن را نیز تخمدان ها تولید می کنند، از بین می‌رود. بسیاری از تغییراتی که زنان در این دوران تجربه می کنند، نتیجه کاهش استروژن و بهم خوردن تعادل هورمونی است.
عواملی که احتمال پری یائسگی زودرس را افزایش میدهند
یائسگی یک مرحله طبیعی در زندگی است. اما ممکن است در برخی از زنان زودتر از سایرین رخ دهد. اگرچه همیشه قطعی نیست، برخی شواهد نشان میدهند که ممکن است عوامل خاصی احتمال شروع پیش یائسگی و یائسگی را در سنین پایین‌تر افزایش دهند، از جمله:
- سیگار کشیدن
- سابقه خانوادگی
- درمان سرطان
- هیسترکتومی (برداشتن رحم) و اووفورکتومی (برداشتن تخمدان)
عوارض پیش یائسگی
پریودهای نامنظم یکی از مشخصه های پیش از یائسگی است اما در بیشتر اوقات این عارضه طبیعی است و جای نگرانی نیست. با این حال، اگر:
- خونریزی بسیار سنگین است
- خونریزی بیش از هفت روز طول می کشد
- خونریزی بین دوره ها اتفاق می افتد
- پریودها معمولاً با فاصله کمتر از 21 روز اتفاق می‌افتند
- قاعدگی شما بسیار سنگین است یا لخته خون دارد.
- قاعدگی شما چندین روز بیشتر از حد معمول طول می کشد.
- بین پریودها لکه بینی دارید
- بعد از رابطه جنسی لکه بینی دارید
ممکن است به این معنی باشد که مشکلی در سیستم تولید مثل وجود دارد که نیاز به تشخیص و درمان دارد. علل خونریزی غیرطبیعی اغلب مشکلات هورمونی، مصرف قرص های ضد بارداری، بارداری، مشکلات لخته شدن خون یا به ندرت سرطان است. همچنین می تواند نشانه فیبروم باشد.
علائم فیبروم در دوران پیش یائسگی
علائم فیبروم که در دوران پیش از یائسگی بدتر می شود عبارتند از:
- پریودهای سنگین
- کمردرد
- درد و فشار لگن
- تکرر ادرار
- کم خونی
در صورت داشتن هر کدام از این علائم حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
حتی اگر تغییرات در پریودها در دوران پیش یائسگی طبیعی باشد، اگر هر کدام از موارد زیر را تجربه کردید حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی بسیار شدید و یا طولانی مدت
- خونریزی بعد از یک سال پریود نشدن
- خونریزی بعد از رابطه جنسی
- ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- چاقی
تشخیص و درمان پیش یائسگی
اگر خانم کمتر از 45 سال باشد، پزشک برای رد سایر علل علائم، آزمایش خون تجویز می کند تا سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) را بررسی کند. FSH هورمونی است که غده هیپوفیز تولید می کند و تخمدان ها را تحریک می کند تا تخمک را در طول تخمک گذاری آزاد کنند.
سطح بالای FSH می تواند نشان دهنده نزدیک شدن به یائسگی باشد. اما آزمایشات FSH می تواند گمراه کننده باشد زیرا در دوران پیش از یائسگی، هورمون ها به طور نامنظم افزایش و کاهش می یابد. همچنین برخی داروها و مشکلات سلامتی با سطوح هورمون ها تداخل دارند و بر نتایج هر آزمایش هورمونی تأثیر می‌گذارند.
آیا میدانید
هیچ آزمایش تصویربرداری وجود ندارد که بتواند قبل از یائسگی را تأیید کند.
در حال حاضر شواهد کافی وجود ندارد که دارو، مکمل و یا گیاهی بتواند پیش یائسگی را متوقف کند. با این وجود برای کنترل و مدیریت علائم، درمان هایی تجویز می شود. این درمان ها بستگی به علائم دارد اما به طور کلی 3 دسته درمان وجود دارد:
- داروهای تجویزی هورمونی و غیر هورمونی
- درمان جایگزینی هورمونی
- تغییرات سبک زندگی و رفتاری
داروهای تجویزی غیر هورمونی
داروهای ضد افسردگی: این داروها به درمان گرگرفتگی، نوسانات خلقی، اضطراب و افسردگی کمک می کنند.
- گاباپنتین:این یک داروی ضد تشنج است که گرگرفتگی را هم کاهش میدهد
- اکسی بوتینین: دارویی برای مثانه بیش فعال که می تواند گرگرفتگی را نیز تسکین دهد
- فزولینتانت: یک داروی جدید برای تسکین گرگرفتگی شدید است
داروهای تجویزی هورمونی
- قرص های ضد بارداری: این داروها سطح هورمون ها را تثبیت می کنند و به طور معمول علائم را تسکین می دهند.
درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
- اگر قبل از 40 سالگی یائسه شده اید، HRT از استروژن یا استروژن و پروژسترون برای افزایش سطح هورمون شما استفاده می کند.
هورمون درمانی (HT)
مشابه HRT، این درمان از استروژن یا استروژن و پروژسترون برای افزایش هورمون ها استفاده می کند. این درمان برای زنان بالای 45 سال استفاده می شود.
تغییرات سبک زندگی و رفتاری
- میوه، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی های سالم بیشتری مصرف کنید.
- ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی و تمرینات قدرتی انجام دهید.
- از پنکه استفاده کنید یا خانه را در دمای خنک تر نگه دارید.
- با دوری از تلویزیون و صفحه نمایش کامپیوتر و انجام فعالیت های آرامش بخش قبل از خواب، بهداشت خواب را بهبود بخشید.
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید.
- مدیتیشن یا سایر تکنیک های مدیریت استرس را امتحان کنید.
- استعمال محصولات حاوی تنباکو مانند سیگار را ترک کنید.
- وزنی را حفظ کنید که برای شما مناسب است.
مواردی که علائم پیش یائسگی را تشدید می کند
- خوردن غذاهای ناسالم مانند نوشیدنی ها و دسرهای شیرین یا غذاهای حاوی چربی اشباع شده بالا
- کم تحرکی و ورزش نکردن
- کشیدن سیگار یا استفاده از سایر محصولات حاوی تنباکو
آیا میدانید
کشیدن سیگار می تواند منجر به یائسگی زودرس، کاهش تراکم استخوان و همچنین تشدید خشکی واژن شود.
سؤالات متداول
اولین علائم پری یائسگی چیست؟
شایع‌ترین علامت اولیه آن تغییر در جریان و طول چرخه قاعدگی و یا فاصله 60 روز یا بیشتر بین چرخه ها است.
آیا در دوران پیش از یائسگی می توان باردار شد؟
بله، در این دوران هنوز امکان باردار شدن وجود دارد. تا زمانی که یک خانم پریود می شود می تواند باردار شود.
آیا یائسگی می تواند بر زندگی جنسی تأثیر بگذارد؟
احتمالا. برخی از علائم پیش یائسگی مانند خشکی واژن می تواند باعث دردناک شدن رابطه جنسی شود. استفاده از روان کننده ها می تواند تا حدود زیادی این مشکل را برطرف کند.
آیا پری یائسگی بر خواب تأثیر می گذارد؟
بله، برخی علائم پری یائسگی مانند تعریق شبانه و گرگرفتگی می تواند باعث بی خوابی و اختلال خواب شود.
گرگرفتگی دوران پیش از یائسگی چگونه است؟
گرگرفتگی احساس یک گرمای ناگهانی در سراسر بدن است که اغلب با عرق کردن، قرمزی و برافروختگی پوست صورت همراه است. علت گرگفتگی پایین بودن سطح هورمون استروژن است و ممکن است ماه ها و سال ها ادامه داشته باشد.
چرا در دوران پیش یائسگی وزن اضافه می کنیم؟
تغییر در هورمون ها متابولیسم را کند می کند. زمانی که سطح استروژن شروع به کاهش می کند، افزایش وزن بسیار شایع است. خوردن غذاهای سالم و مغذی و انجام فعالیت بدنی منظم می تواند به جلوگیری از افزایش وزن در دوران گذار به یائسگی کمک کند.
قبل از یائسگی چه زمانی شروع می شود؟
معمولاً 8 تا 10 سال قبل از یائسگی شروع می شود. معمولاً در اواسط 40 سالگی اتفاق می افتد، اما می تواند از 30 سالگی یا زودتر نیز شروع شود.
پری یائسگی چقدر طول می کشد؟
متوسط طول دوره پری یائسگی 4 سال است، اما این مرحله ممکن است تنها چند ماه طول بکشد یا تا 10 سال ادامه یابد.
