اِکیناسه: آشنایی با کاربردهای درمانی، فواید و عوارض جانبی آن
اِکیناسه یا گل مخروطی بنفش (Echinacea) یک داروی گیاهی شناخته شده برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا است. علاوه بر این برای تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود مشکلات پوستی نظیر اگزما، میگرن و کاهش سطح قند خون نیز مفید است. متخصصین مصرف کوتاه مدت (حداکثر 10 روز) گل مخروطی بنفش را برای اکثر بزرگسالان بیخطر میدانند. با این حال افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی یا افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند یا افرادی که پیوند عضو داشته اند، نباید این گیاه را مصرف کنند.
فهرست مطالب
اِکیناسه چیست | کاربردهای درمانی | فواید | عوارض جانبی | تداخلات دارویی | دوز توصیه شده | افرادی که نباید مصرف کنند | سؤالات متداول

اِکیناسه چیست؟
اکیناسه که گل مخروطی بنفش نیز به آن گفته می شود، یکی از محبوب ترین گیاهان در سراسر جهان است که امروزه بیشتر به عنوان یک داروی گیاهی بدون نسخه برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا شناخته می شود.
گل مخروطی بنفش گروهی از گیاهان گلدار از خانواده دیزی است که 9 گونه مختلف دارد اما تنها سه گونه ی آن در مکمل های گیاهی استفاده می شود: اکیناسه پورپوره، اکیناسه آنگوستیفولیا و اکیناسه پالیدا.
قرن ها است که بومیان آمریکا از قسمت فوقانی و ریشه این گیاه برای درمان بیماری های مختلف استفاده می کنند. اِکیناسه حاوی انواع قابل توجهی از ترکیبات فعال مانند اسید کافئیک، آلکامیدها، اسیدهای فنولیک، رزمارینیک اسید، پلی استیلن ها و بسیاری دیگر است که مسئول فواید و خواص بینظیر آن هستند.
کاربردهای درمانی اِکیناسه
- رفع تورم لثه
- تسکین دهنده گلودرد
- کاهش التهاب پوست
- درمان مشکلات معده
- کاهش آکنه
- درمان عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی
- کاهش علائم سرماخوردگی و آنفولانزا
- بهبود التیام زخم های دیر ترمیم
- کاهش التهاب و درد آرتروز زانو
- کاهش اضطراب
- درمان برونشیت
- درمان زخم های شانکر (نوعی زخم پوستی بدون درد)
- درمان عفونت های قارچی
- درمان عفونت های گوش
- درمان واژینیت (عفونت واژن)
فواید اِکیناسه
- محافظت از سلول ها در برابر استرس اکسیداتیو
گل مخروطی بنفش مملو از ترکیبات گیاهی است که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند از جمله فلاونوئیدها، اسید سیکوریک و اسید رزمارینیک. مطالعات نشان میدهد که میزان آنتی اکسیدان ها در قسمت گل ها و ریشه در مقایسه با سایر قسمت های گیاه، بیشتر است.
همچنین اکیناسه حاوی ترکیباتی به نام آلکامیدها است که فعالیت آنتی اکسیدانی آن را تقویت می کند.
آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که از سلول های بدن در برابر استرس اکسیداتیو دفاع می کنند. استرس اکسیداتیو زمینه ساز ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن و پیری است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
اکیناسه به سیستم ایمنی در مبارزه با عفونتها و ویروسها کمک میکند و در بهبود سریعتر بیماری ها به ویژه سرماخوردگی و آنفولانزا مؤثر است.
- کاهش سطح قند خون
قند خون بالا خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی از جمله دیابت نوع 2، بیماری قلبی و چندین بیماری مزمن دیگر را افزایش میدهد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که گل مخروطی بنفش به بهبود قند خون و حساسیت به انسولین کمک میکند.
با این حال هنوز تحقیقات انسانی در مورد اثر اکیناسه بر قند خون انجام نشده است.
- کاهش اضطراب
آلکامیدها، رزمارینیک اسید و کافئیک اسید موجود در گل مخروطی بنفش برای کاهش اضطراب مفید هستند.
- کاهش التهاب
چندین مطالعه نشان داده اند که اکیناسه می تواند به کاهش التهاب کمک کند.
در یک مطالعه 30 روزه، افراد مبتلا به استئوآرتریت، روزانه مکمل های حاوی عصاره زنجبیل و عصاره اِکیناسه مصرف کردند. نتایج نشان داد که التهاب، درد مزمن و تورم در آنها به شکل قابل توجهی کمتر شد.
- درمان مشکلات پوستی
گل مخروطی بنفش در بهبود آکنه های خفیف، آبرسانی پوست، کاهش چین و چروک، بهبود علائم اگزما و ترمیم لایه بیرونی نازک و محافظ پوست مؤثر است.
- محافظت در برابر سرطان
تحقیقات آزمایشگاهی نشان میدهد که عصاره اکیناسه ممکن است رشد سلول های سرطانی را سرکوب کرده و حتی باعث مرگ سلول های سرطانی شود.
در یکی از مطالعات محدود آزمایشگاهی، عصاره گل مخروطی بنفش (پورپوره، آنگوستیفولیا و پالیدا) با تحریک فرآیندی به نام آپوپتوز یا مرگ سلولی کنترل شده، سلول های سرطانی را در پانکراس و روده بزرگ از بین بردند.
عوارض جانبی مصرف اِکیناسه
به نظر می رسد محصولات اکیناسه برای استفاده کوتاه مدت ایمن و بی خطر هستند. با این حال مصرف آن در بعضی افراد می تواند باعث عوارض گوارشی و بثورات پوستی شود.
به طور کلی شایع ترین عوارض گزارش شده از مصرف گل مخروطی بنفش عبارتند از:
- کهیر
- تورم
- آنافیلاکسی (یک واکنش آلرژیک جدی و خطرناک)
- ناراحتی معده
- سردرد
- گلو درد
- خواب آلودگی
- حالت تهوع
- درد معده
- احساس بیماری
- یبوست
تداخلات دارویی
از آنجایی که اکیناسه سیستم ایمنی را تحریک می کند، افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی یا افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند یا افرادی که پیوند عضو داشته اند، نباید این گیاه را مصرف کنند.
دوز توصیه شده
در حال حاضر هیچ توصیه رسمی برای دوز مصرفی اِکیناسه وجود ندارد اما برخی متخصصین توصیه می کنند در مصرف این گیاه محدوده زیر را رعایت کنید:
- عصاره پودر خشک: 300 تا 500 میلی گرم اکیناسه پورپوره، سه بار در روز
- تنتور عصاره مایع: 2.5 میلی لیتر سه بار در روز، یا حداکثر 10 میلی لیتر در روز
هشدار: اکیناسه را بیش از 10 روز مصرف نکنید مگر اینکه پزشکتان توصیه کند.
افرادی که نباید اِکیناسه مصرف کنند
به طور کلی مصرف خوراکی آن برای اکثر بزرگسالان بی خطر است. اما محققان توصیه می کنند که زنان باردار و شیرده و افرادی که شرایط خاصی دارند از مصرف آن خودداری کنند. از جمله افراد مبتلا به:
- سل
- سرطان خون
- دیابت
- اختلالات بافت همبند
- اسکلروز چندگانه (اِم اِس)
- HIV یا ایدز
- بیماری های خود ایمنی
- اختلالات کبدی
- بیماری های کلیوی
- سرطان
- مشکلات ریوی یا تنفسی
- هر گونه آلرژی
آیا میدانید
اکیناسه ممکن است باعث شود داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند آنطور که باید اثربخش نباشند. بنابراین اگر از این داروها استفاده می کنید، از هیچ محصول حاوی اکیناسه استفاده نکنید.
سؤالات متداول
آیا اکیناسه برای کبد مضر است؟
به طور کلی گیاه مخروطی بنفش، برای کبد بی خطر است اما گزارش های نادری وجود دارد که این گیاه منجر به آسیب کبدی شده است.
مشکلات کبدی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد به اکیناسه حساسیت داشته باشد. در صورت بروز علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- خستگی
- حالت تهوع
- درد معده
- ادرار تیره
آیا مصرف هر روز اکیناسه اشکالی ندارد؟
مصرف روزانه آن برای کوتاه مدت (حداکثر 10 روز) بی خطر است اما نباید آن را به صورت طولانی مدت مصرف کنید.
هنگام مصرف اکیناسه از چه چیزهایی باید اجتناب کرد؟
از مصرف آن با معده خالی خودداری کنید. اگر دارو مصرف می کنید، قبل از مصرف گل مخروطی بنفش حتما با پزشک خود مشورت کنید.