اوزمپیک چیست و آیا برای کاهش وزن مؤثر است؟

مطالعات اخیر بر روی جدیدترین داروهای ضد چاقی مانند ویگووی (Wegovy)، مونجارو (Mounjaro) و زپ بوند (Zepbound) نشان می دهد که این دسته از داروها مزایایی فراتر از درمان دیابت و چاقی دارند و در بهبود سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، بیماری کلیوی، کبد چرب و آپنه خواب نیز مؤثرند. بنابراین، آنها نه تنها می توانند به کاهش وزن کمک کنند، بلکه می توانند سلامت کلی بدن را بهبود و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش دهند.

اوزمپیک چیست؟

اوزمپیک (Ozempic) یک داروی تزریقی برای کنترل سطح قند خون برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 است که به کاهش وزن نیز کمک می کند. ماده فعال این دارو سماگلوتاید است و در سال 2017 استفاده از آن برای بیماران دیابتی مورد تأیید قرار گرفته است.

اوزمپیک اثراتی مشابه ویگووی (Wegovy) دارد. ویگووی در سال 2021 توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) بعنوان داروی لاغری مورد تأیید قرار گرفت. ویگووی به دلیل دوز بالای سماگلوتید، مؤثرترین داروی لاغری است و در یک کارآزمایی بالینی در مدت یکسال باعث کاهش وزن 15 درصدی شد. اگرچه دارویی که در حال حاضر، بعنوان داروی لاغری مورد تأیید قرار گرفته ویگووی است اما استفاده و تجویز خارج از برچسب اوزمپیک برای کاهش وزن نیز درمانی منطقی و مؤثر است.

تجویز خارج از برچسب به چه معناست؟

تجویز اوزمپیک برای کاهش وزن ، یک درمان “خارج از برچسب” است. استفاده از یک دارو خارج از برچسب به این معنی است که برای استفاده ای غیر از هدف اصلی اعلام شده آن، تجویز شده است. تجویز خارج از برچسب داروها در دنیای پزشکی بسیار رایج است. به عنوان مثال، ممکن است داروهای قلبی خاصی به نام مسدودکننده های بتا برای درمان اضطراب موقعیتی تجویز شود و یا برخی داروهای ضد تشنج برای درمان میگرن تجویز می شوند.

اوزمپیک چگونه به کاهش وزن کمک می کند؟

این دارویی است که هفته ای یک بار در ران، شکم یا بازو تزریق می شود و در دسته ای از داروها به نام «آگونیست های گیرنده GLP-1» یا به اختصار «داروهای GLP-1» قرار دارد. این داروها، رفتار هورمونی بنام ” پپتید شبه گلوکاگون (GLP-1)” را تقلید می کنند. این هورمون در دستگاه گوارش ترشح می شود و به کاهش قند خون و ایجاد احساس سیری کمک می کند.

نزدیک به 20 سال است که از داروهای آگونیست‌ های گیرنده GLP-1 برای کنترل دیابت و چاقی استفاده می شود. وقتی اوزمپیک یا سایر داروهای GLP-1 را مصرف می کنید، بدن GLP-1 بیشتری تولید می کند که به طور طبیعی اشتهای شما را کاهش می دهد و باعث می شود احساس سیری بیشتری کنید. اوزمپیک دارویی نیست که صرفاً اشتها را سرکوب کند، بلکه مانند سایر داروهای لاغری، نه تنها نحوه واکنش بدن به کاهش وزن را تغییر می دهد، بلکه فواید دیگری نیز دارد.

داروهای ضد چاقی فقط باعث کاهش اشتها و کم خوردن نمی شوند بلکه آنها بر سیگنال های رد و بدل شده بین روده و مغز تأثیر میگذارند و نحوه واکنش بدن به غذا را تغییر میدهند. در عین حال، داروهای GLP-1 می توانند خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با چاقی مانند بیماری قلبی، بیماری مزمن کلیه، بیماری کبد چرب و آپنه خواب را کاهش دهند.

آیا چاقی یک مشکل رفتاری است؟

«چاقی یک مشکل رفتاری نیست که فقط با کمتر خوردن یا ورزش بیشتر مدیریت شود ». چاقی یک بیماری پیچیده و متابولیک است. یک اختلال در مسیرهای طبیعی است که وزن بدن یا به طور خاص چربی بدن ما را تنظیم می کند. مصرف داروهای لاغری مانند اوزمپیک، می توانند واکنش بدن به مصرف غذا و کاهش وزن را تغییر دهند.

برای افرادی که BMI کمتر از 30 دارند، رژیم غذایی و ورزش بهترین راه برای حفظ وزن سالم است. اما برای افرادی که با چاقی یا اضافه وزن زندگی می کنند، ممکن است به چیزی بیشتر از تغییرات ساده در سبک زندگی و ورزش، برای کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب نیاز باشد. 

وقتی رژیم می گیریم چه اتفاقی در بدن ما می افتد؟

وقتی رژیم می گیریم و فعالیت بدنی خود را افزایش می دهیم، یعنی مایل به کاهش وزن هستیم، تا جایی بدن ما فعالانه با کاهش وزن همکاری می کند و یک فرآیند کاملا طبیعی و قابل انتظار است که به آن ” نقطه تنظیم وزن ” می گویند.

نقطه تنظیم وزن یک “نقطه” یا یک عدد روی ترازو نیست. این محدوده وزنی یا مقدار چربی است که، بدن فکر می کند برایش خوب است حتی اگر  BMI شما خلاف آن را بگوید. چربی بدن در انسان برای جلوگیری از گرسنگی تکامل یافته است. وقتی وزن کم می کنیم، بدن می ترسد که گرسنه بمانیم زیرا تصمیم گرفته ایم « رژیم » بگیریم، بنابراین، یک حالت دفاعی برای حفظ وزن ایجاد می کند. “هورمون های گرسنگی” را وارد بدن می کند، “هورمون های سیری” و متابولیسم را کاهش می دهد، در حقیقت بدن تمام تلاشش را می کند که وزن شما را ثابت نگه دارد.

داروهای لاغری مانند اوزمپیک، به جای اینکه شما را مجبور به کمتر خوردن کنند، عملکرد بدن را تغییر می دهند تا به کاهش وزن و حفظ آن کمک کنند. این تغییرات متابولیک و بیولوژیکی است که این داروها را، در درمان چاقی مؤثر می کند.

فواید داروی اوزمپیک چیست؟

کاهش وزن تنها فایده داروهای لاغری نیست. وقتی اوزمپیک و جدیدترین داروهای GLP-1 با یک برنامه غذایی سالم و ورزش منظم ترکیب شود، می تواند:

• باعث کاهش وزن شود

در طی یک یا دو هفته اول شروع مصرف، متوجه کاهش وزن خود می شوید. تحقیقات ثابت کرده است که دوزهای بالاتر آن ( 2.4 میلی گرم سماگلوتاید ) برای کاهش وزن در افراد چاق بسیار مؤثر است. در یک مطالعه معتبر، افراد مبتلا به چاقی که از این دارو به همراه تغییراتی در سبک زندگی استفاده می کردند، در عرض 68 هفته، حدود 15 درصد از وزن بدن خود را از دست دادند. آنها به طور متوسط ​​حدود 15 کیلو وزن کم کردند در حالیکه سایر شرکت کنندگانی که این دارو را مصرف نکردند به طور متوسط ​​حدود 2.5 کیلو وزن کم کردند.

• سطح قند خون را بهبود میبخشد
• سطح کلسترول را بهبود میبخشد
• باعث بهبود فشار خون میشود
• خطر مشکلات قلبی عروقی جدی مانند سکته مغزی و حملات قلبی را کاهش میدهد

خطرات مصرف اوزمپیک چیست؟

مصرف این دارو باعث کند شدن هضم می شود در نتیجه ممکن است عوارض جانبی و مشکلات گوارشی ایجاد کند مانند:

• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• یبوست
• نفخ
• افزایش گاز معده
• سوزش سردل

این عوارض پس از چند روز یا چند هفته به خودی خود از بین می روند. برای کاهش این علائم می توانید مصرف غذاهای چرب و حاوی فیبر را در روزهای اول به حداقل برسانید و وعده های غذایی کوچکتری مصرف کنید.

اوزمپیک عوارض جانبی جدی تری نیز دارد که عبارتند از:

• پانکراتیت (التهاب پانکراس)
• قند خون پایین
• تغییرات بینایی مانند تاری دید یا رتینوپاتی ناشی از دیابت (رتینوپاتی آسیب دیدن شبکیه چشم است)
• واکنش های آلرژیک
• خستگی یا سرگیجه
• سنگ کیسه صفرا
• مشکلات کلیوی
• تشکیل تومورهای تیروئید یا سرطان تیروئید

چه کسانی نباید اوزمپیک مصرف کنند؟

مصرف این دارو برای همه ایمن نیست، برخی از افراد که شرایط خاصی دارند نباید این دارو را مصرف کنند از جمله:

• افراد مبتلا به پانکراتیت یا سایر مشکلات مربوط به پانکراس
• بیماران کلیوی و افراد مبتلا به سایر مشکلات مربوط به کلیه
• افراد مبتلا به دیابت نوع 1
• افراد مبتلا به رتینوپاتی ناشی از دیابت
• زنان در دوران بارداری و شیردهی
• افراد زیر 18 سال
• افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان تیروئید مدولاری (MTC) یا سایر مشکلات تیروئید دارند
• افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه (MEN) یا سایر مشکلات غدد درون ریز دارند

چرا  مردم کمتر از داروهای لاغری برای درمان بیماری چاقی استفاده می کنند؟

اگرچه اثرات مفید و کارآیی برخی داروهای لاغری ثابت شده است، اما دلایل متعددی وجود دارد که افراد کمی از آنها استفاده میکنند:

• این داروها از جمله اوزمپیک گران هستند و معمولاً بیمه ها آن ها را پوشش نمی دهند.
• تفکر منسوخ شده در مورد چاقی از دیگر دلایل عدم استفاده از این داروها است. بعضی از افراد هنوز متوجه نشده‌اند که چاقی یک بیماری است که اغلب باید از نظر پزشکی درمان شود. آنها خود را مقصر چاقی می دانند، بنابراین دارو را یک گزینه درمانی نمی دانند.

در خصوص مصرف اوزمپیک چه هشدارهایی وجود دارد؟

1. کلینیک های زیبایی، ارائه دهندگان رژیم های غذایی و بعضی افراد بدون داشتن تخصص، دیگران را به مصرف خودسرانه این داروها تشویق می کنند اما هیچگاه داروهای لاغری را بدون تجویز پزشک متخصص خریداری و مصرف نکنید.
2. چاقی یک بیماری مزمن است. داروهایی که برای درمان چاقی تجویز می شوند به همان روشی که بیماری هایی مانند فشار خون یا کلسترول بالا تحت نظر متخصص درمان می شوند، باید استفاده شوند.
3. اگر این داروهای در دسترس نیستند یا مقرون به صرفه نیستند، داروهای دیگری نیز وجود دارد که می توانید استفاده کنید و به یاد داشته باشید که همه افراد برای کاهش وزن نیازی به مصرف داروهای GLP-1 مانند اوزمپیک ندارند.
4. داروها در ترکیب با اصلاح سبک زندگی برای افزایش اثربخشی طولانی‌مدت استفاده می‌شوند. یکی از رایج‌ترین باورهای غلط این است که مردم تصور می کنند که می‌توانند برای چند ماه دارو مصرف کنند، سپس آن را متوقف کرده و وزن خود را حفظ کنند. با این حال، پس از قطع دارو و بدون ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی، احتمالاً وزن از دست رفته به سرعت باز می گردد.
5. مانند هر داروی ضد چاقی دیگری، اوزمپیک نیز نباید برای کاهش وزن کوتاه مدت استفاده شود. به عبارت دیگر، داروهای لاغری را نباید بعنوان یک راه حل سریع برای کاهش وزن در نظر بگیرید. اگر دیابت ندارید، انسولین مصرف نمی‌کنید و به بیماری چاقی مبتلا نیستید، نباید از این داروها استفاده کنید.