اگزوفتالموس : هر آنچه باید در مورد بیرون زدگی کره چشم بدانید

اگزوفتالمی ممکن است باعث مشکلات چشمی مانند خشکی قرنیه و ورم ملتحمه (التهاب غشای پوششی چشم) شود. معمولاً علائم در دراز مدت بهبود می یابند اما در صورت عدم درمان ممکن است بیرون زدگی چشم ها بیشتر شود.

اگزوفتالموس چیست

اگزوفتالموس اصطلاح علمی بیرون زدگی چشم است که در آن کره چشم به شکل غیر طبیعی از حدقه بیرون می آید. این وضعیت ممکن است برای یک چشم و یا هر دو چشم رخ دهد و معمولاً نشانه یک مشکل یا بیماری زمینه ای است. بیرون زدگی چشم ممکن است در اثر پرکاری و یا کم کاری تیروئید ایجاد شود.

علل بیرون زدگی کره چشم

در یک فرد سالم، سیستم ایمنی به پاتوژن ها، ارگانیسم ها و موادی که برای بدن مضر هستند حمله می کند از جمله برخی از باکتری ها، ویروس ها، انگل ها، سلول های سرطانی و قارچ ها. با این حال، در برخی افراد، سیستم ایمنی شروع به حمله به بافت طبیعی خودِ بدن می کند. به این وضعیت واکنش خود ایمنی می گویند که باعث بیماری های خودایمنی نظیر گریوز می شود.

گریوز یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت های سالم غده تیروئید حمله کرده و باعث تولید و ترشح بیش از حد هورمون های تیروئید می شود.

بیماری گریوز شایع ترین علت اگزوفتالموس است. بین 25 تا 50 درصد افراد مبتلا به آن دچار مشکلات چشمی می شوند. سلول های ایمنی که در بیماری گریوز به تیروئید حمله می کنند در حفره چشم هم تجمع می کنند و در نتیجه بافت چربی و ماهیچه های اطراف چشم بزرگ شده و چشم را به جلو و بیرون هُل میدهند.

اگرچه بیماری گریوز یکی از علل اصلی بیرون زدگی چشم است اما عوامل دیگری نیز ممکن است باعث اگزوفتالمی شوند که عبارتند از:

• تومور سرطانی یا غیر سرطانی
• لخته خون
• آسیب چشم
• سلولیت اربیتال (عفونت بافت اطراف چشم)
• ناهنجاری های درون مغز

هشدار: اگر متوجه برآمدگی یا بیرون زدگی یک چشم و یا دو چشم خود شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.

آیا میدانید

درگیری چشم ها ممکن است سال ها (10 سال) قبل از تشخیص مشکلات تیروئید شروع شود. حتی ممکن است مشکلات تیروئید داشته باشد و سالها بعد (20 سال) دچار مشکل اگزوفتالمی شود.

علائم بیرون زدگی کره چشم

فردی که دچار اگزوفتالموس گریوز است ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• درد در چشم
• خشکی چشم
• سوزش چشم
• فتوفوبیا یا حساسیت به نور
• ترشحات چشم و ریزش اشک
• دوبینی ناشی از ضعیف شدن عضلات چشم
• تاری دید
• نابینایی در صورت تحت فشار قرار گرفتن عصب بینایی
• مشکل در حرکت چشم، زیرا عضلات چشم تحت تأثیر قرار می گیرند
• احساس فشار در پشت و اطراف چشم

تشخیص بیرون زدگی کره چشم

پزشکان معمولاً از ظاهر چشم متوجه اگزوفتالموس می شوند، اما از آنجایی که اگزوفتالمی نشانه‌ای از بیماری و مشکل دیگری است برای یافتن علت آن نیاز به آزمایشات تشخیصی است.

آزمایشات تشخیصی که اغلب پزشکان تجویز می کنند عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی عملکرد غده تیروئید
• اندازه گیری درجه بیرون زدگی با استفاده از اگزوفتالمومتر
• تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی، برای بررسی مدار یا حفره چشم. تصویربرداری می تواند تومور یا هر گونه ناهنجاری را در چشم یا اطراف آن مشخص کند
• سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز برای ارزیابی ساختار مغز

درمان بیرون زدگی کره چشم

اگزوفتالموس یک وضعیت پیشرونده است و علائم آن با گذشت زمان بدتر می شود. بنابراین، درمان آن باید در اسرع وقت آغاز شود. درمان به عوامل متعددی از جمله علت، سن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.

اگر فرد دچار مشکلات تیروئیدی باشد، پزشک علت اصلی را درمان می کند و سطح هورمون تیروئید را به حالت عادی برمی گرداند. اما درمان مشکل تیروئید به تنهایی ممکن است اگزوفتالموس را برطرف نکند. اغلب برای درمان اگزوفتالمی باید درمان های دیگری نیز تجویز شود.

گزینه های غیر جراحی برای درمان اگزوفتالموس عبارتند از:

• اشک طبیعی برای رفع خشکی چشم
• عینک آفتابی برای مقابله با حساسیت به نور
• کورتیکواستروئیدها
• داروهایی که پاسخ ایمنی را کاهش می دهند مانند سیکلوسپورین
• داروهایی که آنتی‌بادی‌های خاصی را مسدود می‌کنند، مانند ریتوکسیماب
• رادیوتراپی (پرتو درمانی)

رادیوتراپی با دوز پایین معمولاً برای موارد شدیدتر انجام می شود و اغلب با کورتیکواستروئیدها  به صورت ترکیبی تجویز می شود.

گزینه های جراحی برای درمان اگزوفتالموس عبارتند از:

• رفع فشار مداری: بزرگ کردن مدار چشم می تواند فضای بیشتری را برای چشم و ماهیچه و بافت آن ایجاد کند.
• جراحی عضله چشم: این عمل برای اصلاح عضلات غیر طبیعی چشم انجام می شود.
• جراحی پلک: این جراحی برای محافظت از قرنیه و کره خارجی چشم در برابر آسیب عمل انجام می شود.

آیا میدانید

 ترک سیگار برای بهبود نتایج درمان بیرون زدگی چشم، کلیدی است زیرا سیگار کشیدن اگزوفتالمی را بدتر و درمان آن را دشوارتر می کند.

عوارض بیرون زدگی چشم

• بسته نشدن پلک ها در هنگام خواب
• خشکی و آسیب قرنیه
• آسیب بینایی
• ورم ملتحمه به ویژه کراتوکونژونکتیویت لیمبیک برتر
• تحت فشار قرار رگفتن عصب بینایی یا شیران چشم
• نابینایی

هنگامی که پلک ها در هنگام خواب بسته نمی شوند، قرنیه خشک می شود و آسیب می بیند. اگر قرنیه بیش از حد خشک شود، خطر عفونت یا زخم وجود دارد که ممکن است باعث آسیب بینایی شود.

افراد مبتلا به اگزوفتالموس بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به ورم ملتحمه و به ویژه کراتوکونژونکتیویت لیمبیک برتر هستند. این التهاب در ناحیه بالای قرنیه به دلیل پارگی غیر طبیعی و پلک زدن ایجاد میشود.