اختلال طیف اوتیسم (ASD) چیست، چه علائم و درمان هایی دارد؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی و رشدی است که از اوایل دوران کودکی شروع می شود و در طول زندگی فرد ادامه می یابد. این اختلال بر نحوه عملکرد و تعامل شخص با دیگران، توانایی برقراری ارتباط و یادگیری تأثیر می گذارد. افراد مبتلا به ASD اغلب، رفتارها و علایق محدود وتکراری دارند. در حال حاضر هیچ درمان استانداردی برای ASD وجود ندارد اما راه های زیادی برای افزایش توانایی کودک برای رشد و یادگیری مهارت های جدید وجود دارد. روتین درمانی شامل درمان‌های رفتاری و ارتباطی، آموزش مهارت‌ها و تجویز داروهایی برای کنترل علائم هستند.
فهرست مطالب
تعریف | درباره اوتیسم چه میدانیم | علائم | علل ابتلا | غربالگری ASD چیست | نحوه انجام غربالگری | معنای نتایج غربالگری | روش های درمان | درمان های غیر مجاز
اختلال طیف اوتیسم (SAD) چیست؟
اوتیسم یک ناتوانی رشدی-عصبی است که بدلیل تفاوت های مغزی ایجاد می شود و معمولاً در سن ۲ سالگی ظاهر میشود. افراد مبتلا به ASD ممکن است در صحبت کردن با شما مشکل داشته باشند، یا وقتی با آنها صحبت می کنید به چشمان شما نگاه نکنند. آنها معمولاً علایق محدود و رفتارهای تکراری دارند، زمان زیادی را صرف نظم بخشیدن به امور میکنند و یک جمله را بارها و بارها بیان میکنند. به طور کلی میتوان گفت اغلب افراد مبتلا به اوتیسم در «دنیای متفاوت خودشان» زندگی می کنند.
درباره اوتیسم چه می دانیم
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، از هر 68 کودک، 1 کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) شناسایی می شود. این اختلال همه گروه های نژادی، قومی، اجتماعی و اقتصادی را در بر می گیرد و در بین پسران 4 برابر بیشتر از دختران شایع است. از هر 42 پسر، 1 نفر و از هر 189 دختر، 1 نفر به ASD مبتلا هستند.
کودکان مبتلا مشکلاتی در تعامل اجتماعی، ارتباط کلامی و غیرکلامی، نشان دادن رفتارهای تکراری و داشتن علایق محدود و وسواسی دارند. این رفتارها از خفیف تا ناتوان کننده درجه بندی میشوند. برخی از کودکان مبتلا به ASD عملکرد بسیار بالایی دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در شناخت و یادگیری بسیار کُند باشند.
از آنجا که ممکن است علائم ASD با علائم سایر اختلالات، مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) همپوشانی داشته باشند، ضروری است که درمان بر روی نیازهای خاص فرد متمرکز شود.
برای مدیریت علائم ASD داروهایی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تأیید شده اند که شامل داروهای ضد روان پریشی مانند ریسپریدون (برای بیماران 5 تا 16 ساله) و آریپریپازول (برای بیماران 6 تا 17 ساله) هستند. این داروها برای درمان تحریک پذیری مرتبط با اختلال اوتیسم تجویز می شوند.
علائم و نشانه های اختلال طیف اوتیسم
اوتیسم طیف گسترده ای از علائم را در بر می گیرد، به عنوان مثال، ممکن است برخی افراد مبتلا به ASD اصلا صحبت نکنند، در حالی که برخی دیگر مهارت های زبانی قوی داشته باشند. توانایی‌های یادگیری، تفکر و حل مسئله افراد مبتلا نیز ممکن است بسیار متغیر باشد و در بازه بسیار ضعیف تا بسیار باهوش قرار بگیرند.
توجه به این نکته ضروری است که کودکان مبتلا به ASD، ممکن است همه یا هیچ یک از علائم ذکر شده در اینجا را نداشته باشند.
- از تماس چشمی خودداری می کنند یا تماس چشمی را حفظ نمی کنند
- تا 9 ماهگی به صدا کردن نامشان، واکنش نشان نمی دهند
- تا 9 ماهگی، نمی توانند با حالات چهره شان، خوشحالی، غمگینی، عصبانیت، تعجب و سایر احساسات را نشان دهند.
- تا 12 ماهگی نمی توانند بازی های تعاملی مثل دَکی-دَکی انجام دهند.
- تا 12 ماهگی تنها حرکات محدودی انجام می دهند یا اصلاً انجام نمی دهند مثلاً برای خداحافظی دست تکان نمی دهند.
- در 15 ماهگی با دیگر بچه ها علایق مشترک ندارند
- در 18 ماهگی به شما اشاره نمی کند تا چیز جالبی را به شما نشان دهد.
- حتی در 2 سالگی متوجه آسیب دیدگی و یا ناراحتی خودش نمی شود.
- تا 3 سالگی با بچه های دیگر بازی نمی کند.
- در 4 سالگی در طول بازی تظاهر به شخصیت دیگری بودن مانند معلم یا ابرقهرمان نمی کند.
- تا 5 سالگی آواز نمی خواند و نمی رقصد.
- رفتارها یا علایق محدود یا تکراری دارد
- اسباب بازی ها یا اشیاء را ردیف می کند و از تغییر دادن نظم آنها ناراحت می شود.
- کلمات یا عبارات را بارها و بارها تکرار می کند.
- هر بار با اسباب بازی ها به شکل تکراری بازی می کند.
- روی قسمت هایی از اشیاء مثلاً چرخ ها متمرکز می شود.
- از تغییرات جزئی ناراحت می شود.
- علایق وسواسی دارد.
- برای انجام کارها از روال خاصی پیروی میکند.
- دست ها و بدنش را بدون هدف تکان می دهد یا دور خود می چرخد.
- واکنش‌های غیرعادی نسبت به صدا، بو، مزه، ظاهر یا لمس اشیا نشان میدهد.
- نسبت به سایر کودکان، دیر شروع به حرف زدن می کنند.
- دیر شروع به راه رفتن و انجام حرکات بدنی می کنند.
- در مقایسه با سایر کودکان، با تأخیر مهارت های شناختی و یادگیری را کسب می کنند.
- رفتارهای بیش فعالانه، تکانشی و یا بی توجهی دارند.
- ممکن است دچار صرع یا اختلال تشنج شوند.
- عادات غذایی و خواب غیر معمول دارند.
- مشکلات گوارشی مانند یبوست دارند.
- خلق و خو و واکنش های احساسی غیر معمولی دارند.
- اضطراب، استرس یا نگرانی بیش از حد دارند.
- ممکن است به شکل غیر طبیعی نترس و یا ترسو باشند.
- وقتی مردم به آنها لبخند می زنند یا با آنها صحبت می کنند، پاسخی نمی دهند.
- به ندرت علایق خود را با دیگران در میان می گذارند (مثلاً به ندرت اسباب بازی مورد علاقه خود را به شما نشان می دهند)
- در مورد موضوع مورد علاقه خود بدون توجه به اینکه دیگران علاقه ای به موضوع مورد بحث دارند یا نه، زیاد صحبت می کنند.
- لحن صدای غیرعادی که شبیه به ربات یا آواز خواندن است، دارند.
- در پیدا کردن دوست مشکل دارند.
- طنز یا طعنه را درک نمی کنند.
- داشتن علاقه پایدار و شدید به موضوعات خاص، مانند اعداد، جزئیات یا حقایق
- نشان دادن وابستگی غیرمعمول به اسباب بازی ها و اشیاء
- ناراحت شدن از تغییرات جزئی در یک روال و مشکل در تغییر از یک فعالیت به فعالیت دیگر
- نسبت به سایر افراد نسبت به ورودی های حسی، مانند نور، صدا، احساس سرما و گرما، حساس تر یا کمتر حساس هستند.
آیا میدانید
بزرگسالان در صورت داشتن مشکلاتی که ممکن است نشانه های اوتیسم باشد، نیاز به غربالگری ASD دارند. معمولاً بدلیل خفیف بودن علائم، ابتلای آنها تا بزرگسالی تشخیص داده نشده است. بزرگسالان مبتلا به ASD ممکن است در حفظ برنامه و تعیین اهداف بلندمدت مشکل داشته باشند و دچار اضطراب، افسردگی یا اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) باشند.
علل ابتلا به اختلال طیف اوتیسم
علت ابتلا به اوتیسم هنوز به طور کامل شناخته شده نیست، اما تحقیقات نشان می دهد که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در پیدایش آن نقش دارند.
سال هاست که دانشمندان در تلاشند تا بفهمند چرا برخی افراد به اختلال اوتیسم مبتلا می شوند و برخی دیگر نه. تحقیقات نشان داده که برخی عوامل خطر ابتلا به SAD را افزایش میدهند که این فاکتورها عبارتند از:
- داشتن خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم
- بالا بودن سن پدر و مادر در هنگام لقاح
- برخی شرایط ژنتیکی مانند سندروم داون، سندروم ایکس شکننده، سندروم رت و توبروز اسکلروزیس
- نارس بودن شدید نوزاد یا وزن بسیار کم هنگام تولد
- قرار گرفتن مادر در معرض آلاینده های مضر مانند آفت کش ها و آلودگی هوا در دوران بارداری که ممکن است باعث جهش ژنتیکی شود
- قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند جیوه، سرب یا آرسنیک، قبل از تولد و در دوران کودکی
- تب در دوران بارداری
- چاقی مادر
- ابتلا مادر به دیابت یا اختلالات سیستم ایمنی
- شرایط متابولیک یا التهاب در دوران بارداری
- هرگونه مشکل در هنگام زایمان که منجر به کمبود اکسیژن در مغز نوزاد شود
آیا میدانید
- هیچ ارتباطی بین اوتیسم و انجام واکسیناسیون وجود ندارد.
- زنانی که در طول سه ماه قبل از بارداری و ماه اول بارداری روزانه یک ویتامین بارداری مصرف میکنند، در مقایسه با زنانی که ویتامین مصرف نمی کنند، کمتر احتمال دارد فرزند مبتلا به اوتیسم داشته باشند.
- مصرف اسید فولیک در اوایل بارداری ممکن است خطر داشتن فرزند مبتلا به اوتیسم را در زنانی که در معرض آلودگی هوا و آفت‌کش‌ها قرار دارند، کاهش دهد.
غربالگری اختلال طیف اوتیسم (ASD) چیست؟
این بیماری در هر سنی قابل تشخیص است، اما علائم معمولاً در دو سال اول زندگی ظاهر می شوند و ممکن است به صورت مادام العمر وجود داشته باشند.
غربالگری ASD عمدتاً برای کودکان خردسال استفاده می شود. اگرچه غربالگری نمی تواند ASD را تشخیص دهد اما کمک می کند تا متوجه شوید که آیا کودک علائم اولیه ای دارد که احتمال ابتلا به اختلال را نشان دهد یا خیر. اگر غربالگری نشان دهد که ممکن است کودکی به این اختلال مبتلا باشد، آزمایشات بیشتری برای تشخیص قطعی مورد نیاز است.
انجام غربالگری ASD در اوایل دوران کودکی بسیار مهم است زیرا درمان زود هنگام می تواند در کاهش علائم اوتیسم و بهبود کیفیت زندگی بسیار مؤثر باشد. به همین دلیل، توصیه میشود کودکان تا قبل از 2 سالگی از نظر ASD غربالگری شوند.
اختلال طیف اوتیسم بر اساس علائم فرد، در سه دسته گروه بندی می شود که عبارتند از :
- سندروم آسپرگر
- اختلال اوتیستیک
- اختلال رشد فراگیر
آیا میدانید
آکادمی کودکان آمریکا (AAP) اکیداً توصیه می کند برای همه کودکان در معاینات 18 ماهگی و 24 ماهگی، غربالگری ASD انجام شود.
در طول غربالگری اختلال طیف اوتیسم چه اتفاقی می افتد؟
برای کودکان، غربالگری ASD معمولا توسط پزشک اطفال انجام می شود. غربالگری ممکن است یک یا چند بخش داشته باشد.
غربالگری برای کودکان شامل مراحل زیر است:
- پرسشنامه هایی در مورد رشد و رفتار کودک از جمله گفتار، حرکت، تفکر و احساسات و سابقه سلامت خانواده کودک
- مشاهده نحوه بازی و تعامل کودک با والدین و سایر بچه ها. به عنوان مثال بررسی می شود که آیا کودک به خنده پدر و مادر پاسخ می دهد یا به فردی که سعی می کند توجه او را جلب کند نگاه می کند یا خیر. عدم پاسخ ممکن است نشانه ASD باشد.
- انجام تست های غربالگری تعاملی، مانند بازی ساختگی با عروسک ها یا اسباب بازی های دیگر. این تست ها برای بررسی مهارت های ارتباطی، رفتار اجتماعی و سایر توانایی های کودک انجام می شوند.
غربالگری برای بزرگسالان معمولاً توسط روانشناس و یا روانپزشک انجام می شود و شامل مراحل زیر است:
- با فرد در مورد چالش هایی که در زندگی روزمره با آن روبرو است، صحبت می شود
- از او خواسته می شود که یک پرسشنامه در مورد علائم خود پر کند
- از اعضای خانواده در مورد رفتارهای دوران کودکی وی سوال می شود
- آزمایشات غربالگری افسردگی، ADHD و اضطراب نیز انجام می شود
نتایج غربالگری اختلال طیف اوتیسم چه معنایی دارند؟
نتایج غربالگری ASD به صورت یک نمره است که نشان دهنده خطر کم، متوسط یا بالای ابتلا است.
اگر غربالگری نشانه هایی از ASD را نشان دهد، به این معنی است که برای تأیید اینکه علائم بدلیل اوتیسم ایجاد شده اند یا مورد دیگری، به آزمایشات دیگری نیاز است.
کودکانی که نشانه های ASD را دارند، اغلب برای آزمایش های بیشتر باید به متخصصین زیر مراجعه کنند :
- متخصص رشدی کودکان، که در زمینه رشد کودک و درمان کودکان با نیازهای ویژه، آموزش دیده است.
- متخصص مغز و اعصاب کودک که در تشخیص و درمان بیماری های مربوط به مغز، ستون فقرات و اعصاب تخصص دارد.
- روانشناس یا روانپزشک کودک که سلامت روان، شرایط رفتاری و یا رشدی خاص کودکان را تشخیص و درمان می کند.
روش های درمان اوتیسم
در حال حاضر هیچ درمان استانداردی برای اختلال طیف اوتیسم (ASD) وجود ندارد. اما راه های زیادی برای کمک به کاهش علائم و به حداکثر رساندن توانایی ها وجود دارد.
درمان ها و مداخلات اغلب برای هر فرد متفاوت است و اکثر مبتلایان به برنامه‌های بسیار ساختاریافته و تخصصی بهترین پاسخ میدهند. تحقیقات نشان میدهد که تشخیص زودهنگام و مداخلات در دوران پیش‌دبستانی یا قبل از آن، بیشترین تأثیر را بر علائم و مهارت‌های فرد دارد.
از آنجا که ممکن است علائم ASD و سایر اختلالات، مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) همپوشانی داشته باشند، مهم است که درمان به جای برچسب تشخیصی و تمرکز بر عنوان اختلال، بر نیازهای خاص فرد متمرکز شود.
به طور کلی درمان ها برای کاهش علائم و بهبود توانمندی ها مبتلایان به اوتیسم عبارتند از :
- درمان مدیریت رفتاری
- رفتار درمانی شناختی
- درمان های آموزشی و مدرسه محور
- توجه درمانی مشترک
- درمان دارویی
- تغذیه درمانی
- کار درمانی
- درمان با واسطه گری والدین
- فیزیوتراپی
- آموزش مهارت های اجتماعی
- گفتار درمانی
هشدار : محصولات یا درمان هایی که ادعا می کنند اوتیسم را درمان می کنند فریبنده و گمراه کننده هستند، زیرا هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. همین امر در مورد بسیاری از محصولاتی که مدعی «درمان» اوتیسم یا علائم مرتبط با آن هستند، صادق است. برخی از آنها حتی ممکن است خطرات جدی برای سلامتی داشته باشند.
لیست درمان های غیر مجاز اختلال طیف اوتیسم
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) درمان های زیر را بعنوان درمان های غیر مجاز اوتیسم، که خطرات جدی برای سلامتی دارند معرفی کرده است:
- درمان های کیلیشن : این محصولات ادعا می کنند که بدن را از مواد شیمیایی سمی و فلزات سنگین پاکسازی می کنند و به شکل های مختلف از جمله اسپری، شیاف، کپسول، قطره مایع و حمام خاک رس عرضه می شوند. این درمان ها برای درمان بدون نظارت اوتیسم مورد تأیید FDA نیستند و فقط باید تحت نظارت متخصص استفاده شوند.
اکسیژن درمانی هایپرباریک: این درمان شامل تنفس اکسیژن در یک محفظه تحت فشار است و توسط FDA فقط برای مصارف پزشکی خاص، مانند درمان بیماری رفع فشار که غواصان از آن رنج می برند، تأیید شده است.
سم زدایی حمام خاک رس: این محصولات که به آب حمام اضافه می شوند، ادعا می کنند که سموم شیمیایی، آلاینده ها و فلزات سنگین را از بدن خارج می کنند. این درمان نیز مورد تأیید FDA نیست.
محصولات مختلف از جمله شیر خام شتر، دی اکسید کلر (MMS) و اسانس: این محصولات به عنوان درمانی برای اوتیسم یا علائم مرتبط با اوتیسم به بازار عرضه شده‌اند، اما بی‌خطر بودن و مؤثر بودن آنها ثابت نشده است.
چگونه می توان درمان ها و ادعاهای دروغی را شناسایی کرد؟
FDA توصیه می کند برای کمک به شناسایی ادعاهای نادرست یا گمراه کننده نکات زیر را در نظر بگیرید:
- به محصولاتی که ادعا می کنند طیف وسیعی از بیماری ها را درمان می کنند مشکوک باشید.
- تجربه ها و شهادت های شخصی افراد هرگز جایگزین شواهد علمی نیستند.
- تعداد کمی از بیماری ها یا مشکلات سلامتی را می توان به سرعت درمان کرد، بنابراین به هر درمانی که به عنوان “راه حل سریع” معرفی می شود، مشکوک باشید.
- “درمان های معجزه آسا” که ادعای پیشرفت های علمی دارند یا حاوی ترکیبات مخفی هستند، به احتمال بسیار زیاد جعلی هستند.
