بواسیر بارداری (هموروئید) چیست؟ چه علائم، علل و درمان هایی دارد؟
بواسیر یا همان هموروئید (Hemorrhoids) یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که بدلیل تورم و بزرگ شدن رگ های داخل یا خارج مقعد ایجاد می شود. این عارضه باعث درد و ناراحتی به ویژه در هنگام اجابت مزاج می شود. احتمال ابتلا به بواسیر بارداری در سه ماهه سوم حاملگی، در هنگام زایمان و حتی پس از زایمان، بیشتر است اما معمولاً در اکثر افراد، این عارضه پس از زایمان برطرف می شود.
فهرست مطالب
بواسیر و انواع آن | آیا بواسیر در بارداری شایع است | چه کسانی در معرض خطر هستند | تفاوت بواسیر و شقاق مقعد | علائم | علل | تشخیص | درمان (دارویی / خانگی) | پیشگیری
بواسیر یا هموروئید چیست؟
به بزرگ شدن غیر طبیعی و تورم رگ های داخل و یا خارج مقعد که باعث درد، خونریزی و اختلال در اجابت مزاج می شود، بواسیر یا هموروئید می گویند.
اگر رگ های قسمت خارجی مقعد بزرگ و متورم شوند به آن هموروئید خارجی می گویند و اگر رگ های داخل رکتوم (بخشی از روده بزرگ که به مقعد منتهی می شود)، بزرگ و متورم شوند، به آن هموروئید داخلی می گویند.
انواع بواسیر
داخلی
بواسیر داخلی در داخل بدن و در قسمت رکتوم تشکیل میشود به همین دلیل تشخیص آن دشوارتر است. گاهی اوقات بواسیر داخلی با بیرون زدگی خارجی همراه است، یعنی از دهانه مقعد خارج می شود.
اگرچه بواسیر داخلی می‌تواند باعث خونریزی شود، اما معمولاً دردی ایجاد نمی‌کند زیرا در ناحیه‌ای قرار دارد که پایانه های عصبی وجود ندارد. در مواقعی که هموروئید داخلی دچار بیرون زدگی شده باشد، بسیار دردناک می شود.
خارجی
بواسیر خارجی در خارج از بدن و در نزدیکی مقعد ایجاد می شود و باعث التهاب و حساس شدن پوست اطراف مقعد می شود. هموروئید خارجی در صورت تورم یا ایجاد لخته خون می‌تواند درد داشته باشد.
اگر در بواسیر لخته خون تشکیل شود، می‌تواند باعث درد ناگهانی و شدید شود. این درد اغلب در ۴۸ ساعت اول شدیدتر است و با گذشت زمان و پس از چند روز تسکین پیدا می کند.
آیا بواسیر در دوران بارداری طبیعی است؟
بواسیر بارداری بسیار شایع است به خصوص در سه ماهه سوم، حین و بلافاصله پس از زایمان و یا تا یک ماه پس از زایمان. اگر در مرحله دوم زایمان، زور زدن طولانی مدت شود، احتمال ایجاد بواسیر ناشی از زایمان بیشتر می شود.
آمارها نشان میدهد که حدود 30 تا 50 درصد از زنان در دوران بارداری به هموروئید مبتلا می‌شوند.
ممکن است این عارضه پس از بارداری و زایمان بدون هیچ درمانی به طور کامل از بین برود، زیرا سطح هورمون‌ها، حجم خون و فشار داخل شکمی، پس از زایمان کاهش می‌یابد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به بواسیر هستند؟
هر کسی ممکن است دچار این مشکل شود، اما احتمال ابتلا به آن در دوران بارداری بیشتر است.
وزن اضافی جنین در حال رشد و تغییرات هورمونی که در دوران بارداری اتفاق میفتد، احتمال ابتلا به بواسیر بارداری را افزایش میدهد.
تفاوت بین هموروئید و شقاق مقعد چیست؟
اگرچه این دو عارضه در دوران بارداری شایع هستند و علائم مشابهی دارند اما یکی نیستند. هموروئیدها رگ‌های متورم روی مقعد هستند اما شقاق مقعد پارگی‌هایی هستند که روی مقعد ایجاد می شوند.
هموروئید و شقاق مقعد هر دو می‌توانند با خارش، درد و خونریزی همراه باشند.
هشدار
خونریزی ناشی از شقاق مقعد و بواسیر معمولاً بی‌خطر است. با این حال، اگر باردار هستید و در مدفوع خود خون مشاهده کردید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید تا علت آن مشخص شود.
علائم هموروئید بارداری
علائم بواسیر بسته به نوع آن ممکن است متفاوت باشد با این وجود شایع ترین علائم این عارضه عبارتند از:
- خونریزی به خصوص در هنگام دفع مدفوع
- دفع دردناک مدفوع
- برجستگی پوست در نزدیکی مقعد
- خارش
- سوزش
- تورم
این علائم معمولاً در بواسیر خارجی دیده می شوند. بواسیر داخلی اغلب هیچ علامتی ندارد اما اگر هنگام اجابت مزاج، بواسیر داخلی با فشار بیرون بزند باعث خونریزی و درد می شود.
آیا میدانید
در بواسیر خارجی اگر لخته خون ایجاد شود به آن بواسیر ترومبوزه می گویند که معمولاً سفت، ملتهب و دردناک‌تر است.
علل هموروئید بارداری
بواسیر در اثر فشار زیاد به ناحیه لگن و قسمت تحتانی دستگاه گوارش یعنی روده، ایجاد می شود. در دوران بارداری این فشار از موارد زیر ناشی میشود:
- جنین در حال رشد به ناحیه لگن و روده فشار وارد می‌کند. وزن اضافه شده از جنین، رگ‌های مقعد را تحت فشار قرار می‌دهند، به طوری که نمی‌توانند خون را همانند قبل به راحتی حرکت دهند. کُند شدن جریان خون باعث تجمع آن در رگ های مقعد و تورم آنها می شود.
- افزایش حجم خون در دوران بارداری که برای حمایت از رشد جنین اتفاق می افتد، باعث افزایش فشار به رگ های خونی می شود.
- تغییرات هورمونی در بدن روند هضم را کُند می‌کند. وزن اضافی ناشی از مواد زائد گیر کرده در روده ها رگ‌های مقعد را فشرده میکنند، به طوری که حرکت خون در آنها دشوارتر می شود.
- یبوست، یکی از اصلی ترین علل ابتلا به بواسیر بارداری است. زنان باردار به دلیل نشستن های طولانی، تغییرات هورمونی و مصرف آهن و سایر مکمل ها بیشتر در معرض ابتلا به یبوست هستند.
تشخیص بواسیر بارداری
این مشکل در دوران بارداری آنقدر رایج است که اغلب پزشکان از طریق صحبت های بیمار متوجه آن می شوند. با این حال برای اطمینان از تشخیص درست، معاینه فیزیکی، آنوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انجام میشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- علائمی که پس از درمان بهبود نمی‌یابند
- بواسیر عودکننده
- تب یا لرز
- ترشح چرک از بواسیر
- خونریزی شدید یا خونریزی که متوقف نمی‌شود
- درد شدید
درمان بواسیر بارداری
بواسیر درمان نشده ممکن است با گذشت زمان بدتر شود و عوارضی مانند افزایش درد یا در موارد نادر، کم خونی ناشی از خونریزی ایجاد کند. از آنجایی که هموروئید تنها علت خونریزی در نزدیکی مقعد نیست، اگر در هنگام پاک کردن بدن یا هنگام دفع متوجه، خون شدید به پزشک مراجعه کنید.
درمان های دارویی
در دوران بارداری، همیشه قبل از مصرف هرگونه دارویی، از جمله داروهایی که روی پوست استفاده می شوند (موضعی)، با پزشک مشورت کنید. این کار تضمین می‌کند که درمان‌ها خطری برای جنین ایجاد نمی‌کنند.
- درمان‌های موضعی بدون نسخه یا تجویزی که اغلب شامل ترکیبات تسکین‌دهنده درد یا ضدالتهاب هستند، می توانند به درمان بواسیر کمک کنند.
- کرم‌ها یا پمادهایی که حاوی هیدروکورتیزون-پراموکسین هستند، برای کاهش درد، التهاب و خارش ناشی از بواسیر مؤثر هستند. اما این ترکیبات ممکن است برای بارداری بی‌خطر نباشند پس بدون تأیید پزشک آنها را استفاده نکنید.
- اگر یبوست عامل ایجاد بواسیر بارداری باشد، ممکن است پزشک یک ملین بی خطر یا شیاف برای درمان یبوست تجویز کند.
- برخی داروهای خوراکی تجویزی مانند روتو-ساید و هیدروسمین برای درمان این عارضه، ممکن است در دوران بارداری یا در دوران شیردهی یا شیردهی بی‌خطر نباشند.
سایر گزینه‌های درمانی
بستن باند لاستیکی
در طول باندینگ، یک باند لاستیکی کوچک در اطراف پایه بواسیر قرار می‌گیرد. این باند جریان خون به داخل هموروئید را متوقف می‌کند و در نهایت هموروئید می‌افتد. این فرآیند معمولاً 10 تا 12 روز طول می‌کشد. در طول این فرآیند، تشکیل بافت اسکار کمک می کند که هموروئید مجددا در همن محل، عود نکند.
اسکلروتراپی
یک محلول شیمیایی است که مستقیماً به داخل هموروئید تزریق میشود. این باعث کوچک شدن و تشکیل بافت اسکار میشود. احتمال بازگشت هموروئید پس از این درمان وجود دارد.
هموروئیدکتومی
هموروئیدکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن هموروئید است. این عمل با خطرات متعددی از جمله بیهوشی عمومی، خطر آسیب به عضلات مقعد، درد بیشتر و زمان بهبودی طولانی‌تر همراه است. در نتیجه، این درمان فقط برای هموروئیدهای شدید یا زمانی که عوارضی مانند هموروئیدهای متعدد یا هموروئیدهایی که بیرون زده‌اند، وجود دارد، توصیه میشود.
استاپل هموروئیدوپکسی
در این روش، بافت هموروئیدی دوباره داخل مقعد قرار می‌گیرد و با استفاده از منگنه‌های جراحی در جای خود نگه داشته میشود.
درمان های خانگی
اقدامات زیادی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای تسکین و پیشگیری از بواسیر انجام دهید:
- از دستمال مرطوب یا پدهایی که حاوی فندق افسونگر هستند استفاده کنید.
- هنگام اجابت مزاج از دستمال‌های مرطوب ملایم و قابل شستشو استفاده کنید.
- چند بار در روز به مدت 10 دقیقه در وان یا لگن حاوی آب گرم تمیز بنشینید.
- نمک اپسوم را در آب گرمی که خیلی داغ نیست بریزید و در آن بنشییند.
- چند بار در روز یک کیسه یخ را به مدت چند دقیقه روی ناحیه مورد نظر نگه دارید.
- مرتبا حرکت کنید و سعی کنید خیلی طولانی ننشینید تا از فشار اضافی روی مقعد جلوگیری شود.
- به پهلو دراز بکشید تا فشار از روی ناحیه لگن و روده برداشته شود.
- هنگام نشستن، از بالش دونات شکل استفاده کنید.
- آب زیادی بنوشید.
- غذاهای سرشار از فیبر بخورید تا مدفوع نرم تر شود.
- از زور زدن هنگام اجابت مزاج یا نشستن طولانی مدت روی توالت خودداری کنید.
- تمرینات کگل را برای تقویت عضلات کف لگن انجام دهید.
- هنگام استفاده از توالت، برای دفع، زور نزنید.
- به محض اینکه احساس کردید نیاز به دفع دارید، این کار را انجام دهید و آن را به تأخیر نیندازید.
- برای تسکین درد یا ناراحتی جزئی، روغن آلوئه ورا یا نارگیل خالص را روی بواسیر بمالید.
- استفاده موضعی از فندق افسونگر را برای کاهش خارش و درد امتحان کنید.
- می توانید برای تسکین خارش، جوش شیرین مرطوب یا خشک را هم به صورت موضعی روی بواسیر بمالید.
پیشگیری
انجام برخی کارها می تواند برای پیشگیری از بواسیر بارداری مفید باشد مانند:
- پیروی از رژیم غذایی که حاوی فیبر کافی باشد
- مصرف کافی مایعات بویژه آب.
- انجام روزانه تمرینات کگل برای تقویت گردش خون در مقعد و رکتوم.
