جفت و نقش آن در بارداری چیست؟

جفت چه زمانی تشکیل می شود؟

پس از کاشت تخمک بارور شده در رحم حدود 7 تا 10 روز پس از لقاح، جفت شروع به شکل گیری می کند و برای محافظت از جنین در طول بارداری به رشد خود ادامه می دهد.

جفت چه نقشی در دوران بارداری دارد؟

• از پایان سه ماهه اول (هفته 12 بارداری)، جفت تولید کامل هورمون ها را به عهده می گیرد. تا آنموقع تولید هورمون ها بیشتر در کنترل جسم زرد است. علائم تهوع و خستگی بسیاری از مادران باردار در سه ماهه اول، از زمانی که جفت در سه ماهه دوم شروع به کار می کند، از بین می رود.
• به زنده ماندن و سالم ماندن کودک در دوران بارداری کمک می کند. خون مادر از آن عبور می کند و اکسیژن، گلوکز و مواد مغذی را از طریق بند ناف به جنین می رساند.
• مواد زائد مضر و دی اکسید کربن خون کودک را فیلتر می کند.
• جفت اکسیژن و مواد مغذی بین جریان خون مادر و جنین را بدون مخلوط کردن آنها ممکن می سازد.
• تا زمان تولد به عنوان ریه ها، کلیه ها و کبد کودک عمل می کند.
• با نزدیک‌تر شدن به زایمان، آنتی‌بادی‌هایی را به جنین می‌فرستد تا ایمنی بدن او را به سرعت تقویت کند. این ایمنی در چند ماه اول زندگی نوزاد بسیار حیاتی است.
• جفت در دوران بارداری چندین هورمون مهم مانند لاکتوژن، استروژن و پروژسترون تولید می کند. این هورمون های بارداری هم برای مادر و هم برای جنین مفید هستند. به عنوان مثال، هورمونی تولید می کند که تولید شیر را در دوران بارداری سرکوب می کند.

آیا جفت حرکت می کند؟

به نظر می رسد تنها به این دلیل حرکت می کند که رحم با رشد بارداری و رشد جنین منبسط می شود. موقعیت آن در طول 20 هفته پایانی بارداری از طریق سونوگرافی توسط پزشک مورد بررسی قرار می گیرد. وضعیت قرار گرفتن آن ممکن است عوارضی ایجاد کند. اکثر جفت ها در هفته 32 بارداری با رشد کودک، به سمت بالا حرکت می کند و از دهانه رحم دور می شود.

موقعیت قرار گیری جفت در رحم

 جفت می تواند در هر جایی از رحم تشکیل شود. هر جا که تخمک بارور شده در دیواره رحم کاشته شود، همانجا رشد می کند.

انواع جفت

انواع آن برحسب موقعیت قرار گیری اش در رحم تعریف می شود که عبارتند از:

1. جفت خلفی

   در دیواره پشتی رحم رشد می کند.
2. جفت قدامی

   در دیواره جلویی رحم نزدیک به شکم رشد می کند.
3. جفت فاندال

   در بالای رحم رشد می کند.
4. جفت جانبی

   در دیواره راست یا چپ رحم رشد می کند.

شکل و رنگ جفت

جفت شبیه دیسکی با بافت ناهموار و مملو از رگ های خونی است. بیشتر بافت بالغ آن از رگ های خونی تشکیل شده است که در ساختارهایی به نام “پرز” قرار دارند. آنها از طریق بند ناف با نوزاد ارتباط برقرار می کنند و مانند شاخه های درخت در سراسر جفت منشعب می شوند و به خون مادر اجازه می‌دهند اکسیژن و مواد مغذی را برای نوزاد تامین کند.

جفت دو طرف دارد: سمتی که به رحم متصل است و سمتی که نزدیک به جنین است. سمتی که به دیواره رحم متصل است، رنگ آبی مایل به قرمز تیره است، در حالی که سمتی که رو به جنین است خاکستری است.

اندازه طبیعی جفت چقدر است؟

حدود 20 سانت طول و 2.5 سانت ضخامت دارد. وزن آن تا زمان تولد نوزاد به حدود 450 گرم می رسد.

مشکلات و اختلالات رایج جفت 

این مشکلات و اختلالات می تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد.

1. جفت سرراهی (کم ارتفاع)

   جفتی که تمام یا بخشی از دهانه رحم را می پوشاند.
2. جفت آکرتا

   جفتی که خیلی عمیق به دیواره رحم می چسبد.
3. جدا شدن جفت

   وضعیتی که در دوران بارداری جفت خیلی زود از رحم جدا می شود.
4. نارسایی جفت

    زمانی که جفت مواد مغذی یا اکسیژن کافی برای کودک فراهم نمی کند.
5. جفت حفظ شده

   زمانی که بخشی از جفت بعد از بارداری در داخل رحم باقی می ماند.

علائم مشکلات و اختلالات جفت

• خونریزی از واژن شایع ترین علامت وجود مشکل در جفت است. همه افراد خونریزی را تجربه نمی کنند، بنابراین مهم است که علائم بارداری خود را با پزشک در میان بگذارید.
• درد شکم
• انقباضات
• کوچک بودن جنین

درمان مشکلات جفت

در بیشتر موارد نوع درمان، به شدت اختلال و زمان باقیمانده از بارداری بستگی دارد. پزشک متخصص از نزدیک مادر و کودکش را زیر نظر خواهد گرفت تا مطمئن شود که هر دو ایمن هستید.

برخی از درمان‌ها عبارتند از:

• سونوگرافی ها و معاینات مکرر
• زایمان زودرس
• القای زایمان
• اجتناب از رابطه جنسی، ورزش یا سایر فعالیت هایی که ممکن است باعث خونریزی شوند
• استراحت مطلق
• سزارین

چیزهای که برای جفت مضر هستند

• دارو
• الکل 
• نیکوتین

همگی این موارد می توانند از جریان خون مادر از طریق جفت به جنین منتقل شوند. قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه یا ویتامین ها و مکمل ها با پزشک مشورت کنید. توصیه می شود در دوران بارداری از کشیدن سیگار و مصرف الکل خودداری کنید.

نحوه به دنیا آمدن جفت

معمولاً بین 5 تا 30 دقیقه پس از تولد نوزاد، جفت از بدن خارج می شود. به این مرحله بعد از زایمان یا مرحله سوم زایمان می گویند.

• اگر به صورت طبیعی زایمان کنید، رحم به انقباض ادامه می دهد تا آن را خارج کند. پزشک یا ماما نیز ممکن است با فشار دادن شکم به خارج شدنش کمک کند.
• اگر نوزاد از طریق سزارین به دنیا آمده باشد، پزشک آن را از طریق برشی که برای زایمان داده شده، خارج می کند.
• در موارد نادر، قسمت هایی از جفت پس از زایمان در رحم باقی می ماند که می تواند باعث خونریزی، درد و عفونت شود.

در اکثر موارد پس از تولد دور ریخته می شود. با این حال، برخی بافت آن را در بانک سلول های بنیادی ذخیره می کنند. بافت‌های آن سرشار از سلول‌های بنیادی است که می‌توانند برخی بیماری‌ها و مشکلات تهدیدکننده زندگی را درمان کنند.