علائم اولیه دِمانس (زوال عقل) چیست؟
دِمانس یا همان زوال عقل یک بیماری مزمن است که بر عملکرد مغز تأثیر می گذارد و علائم آن ممکن است به تدریج ظاهر شوند. از دست دادن حافظه، سردرگمی، مشکل در به خاطر سپردن چیزها، دشواری در انجام کارهای معمول روزانه و مشکل در صحبت کردن و نوشتن، برخی از علائم اولیه دِمانس هستند.
علت زوال عقل چیست؟
از کار افتادن سلول های عصبی مغز باعث ایجاد زوال عقل می شود.
از کار افتادن این سلول های عصبی بر توانایی تفکر، به خاطر سپردن و استدلال تأثیر منفی میگذارد. اگرچه معمولاً زوال عقل در افراد مسن اتفاق می افتد، اما بخش طبیعی و غیر قابل اجتناب پیری نیست. مغز به طور طبیعی با افزایش سن همانند سایر اعضا بدن، توانایی اش کاهش می یابد، اما این کاهش در افراد مبتلا به دمانس سریعتر رخ میدهد.
انواع زوال عقل
زوال عقل انواع مختلفی دارد که شایع ترین نوع آن آلزایمر است. به طور کلی انواع زوال عقل عبارتند از:
- آلزایمر
- دمانس فرونتوتمپورال (FTD)
- زوال عقل عروقی
- زوال عقل مختلط
- زوال عقل لووی
علائم اولیه دِمانس (زوال عقل)
10 نشانه اولیه برای تشخیص زوال عقل وجود دارد. اگر فردی دو یا چند مورد از این علائم را داشته باشد و علائم وی به حدی شدید باشد که باعث اختلال در زندگی روزمره اش شود، به احتمال بسیار زیاد به زوال عقل مبتلا شده است. این علائم اولیه عبارتند از:
از دست دادن حافظه
از دست دادن حافظه یکی از علائم اولیه و شایع دِمانس است. فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است اطلاعاتی که اخیراً به او گفته شده و یا آموخته است را به خاطر نیاورد.
این طبیعی است که اکثر ما با افزایش سن، چیزهایی را فراموش کنیم. با این حال، اگر از دست دادن حافظه تنها به دلیل سن باشد و ناشی از زوال عقل و آسیب دیدن سلول های مغزی نباشد، فرد باید بتواند بعداً آنچه را فراموش کرده به خاطر بیاورد.
مشکل در برنامه ریزی و حل مشکلات
مشکل در دنبال کردن دستورالعمل ها مانند انجام درست مراحل آشپزی و یا رانندگی از علائم اولیه دِمانس هستند. فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است برای پیروی از یک برنامه و روالی خاص مشکل داشته باشد و این قضیه وقتی پیچیده تر می شود که پای اعداد به میان می آید مانند پرداخت صورت حساب.
مشکل در انجام وظایف معمول و همیشگی
فردی که دچار دمانس شده است، در انجام وظایف و کارهای معمول و همیشگی که قبلا انجام میداده است، دچار مشکل می شود. بعنوان مثال نمی تواند با کنترل تلویزیون کار کند یا چایی درست کند و یا به مکان هایی که قبلا میرفته است، برود.
سردرگمی در مورد تشخیص درست زمان یا مکان
سردرگمی یکی دیگر از علائم اولیه دِمانس است. فردی که دچار زوال عقل شده است معمولاً قضاوت و درک درستی از گذشت زمان ندارد. علاوه بر این به یاد نمی آورد کجا هست و چرا و چگونه به آنجا آمده است. ممکن است درک وقایع آینده یا گذشته برای او دشوار باشد و در بیان تاریخ اتفاقات دچار اشتباه شود.
چالش در درک اطلاعات بصری
درک اطلاعات بصری یعنی آنچه از طریق چشم قابل تشخیص است مانند برآورد فاصله یا تشخیص تفاوت رنگ ها برای فرد مبتلا به زوال عقل دشوار می شود. کسی که قبلا عادت به رانندگی یا دوچرخه سواری داشته است، بدلیل عدم تشخیص فاصله یا رنگ ها در انجام این کارها دچار مشکل می شود.
مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
تغییرات کلامی و نوشتاری از دیگر علائم اولیه دِمانس هستند. برای فرد مبتلا به زوال عقل، شرکت در گفتگوها سخت است زیرا ممکن است موضوع صحبت، حرف های دیگران و حتی صحبتی که خودش در حال بیان آن بوده است را فراموش کند.
معمولاً دست خط افراد مبتلا به دمانس تغییر می کند و گاهی خواندن آن بسیار سخت است. معمولاً در نوشته های آنها اشتباهات املائی، نگارشی و دستور زبانی زیادی دیده می شود.
گم کردن اشیاء
گم کردن اشیاء مانند کیف پول، کنترل تلویزیون، عینک و یا دسته کلید و گذاشتن آنها در مکان های اشتباه از علائم ابتلا به زول عقل است. در برخی موارد فرد مبتلا چون وسیله مورد نظرش را پیدا نمی کند اطرافیانش را متهم به دزدیدن آن میکند.
ضعف در قضاوت یا تصمیم گیری
درک اینکه چه چیزی منصفانه و معقول است برای فردی که زوال عقل دارد دشوار است. مثلا ممکن است برای خرید چیزهایی پولی بیشتر از ارزش واقعی آن پرداخت کنند و یا چیزهایی را بخرند که ابداً به آنها نیازی ندارند. در برخی موارد مبتلایان به دمانس، به ظاهر و بهداشت فردی خود بی تفاوت می شوند و ظاهری آشفته دارند.
کناره گیری از فعالیت های اجتماعی
بی علاقگی افراطی به معاشرت با دیگران در محل کار و یا خانه ممکن است یکی دیگر از علائم اولیه دِمانس باشد. آنها ممکن است گوشه گیر شوند، با دیگران صحبت نکنند یا وقتی دیگران با آنها صحبت می کنند توجه ای نشان ندهند. علاوه بر این، ممکن است از شرکت در سرگرمی ها، ورزش ها یا فعالیت های گروهی دوری کنند.
تغییر در شخصیت و خلق و خو
معمولاً افراد مبتلا به زوال عقل، تغییرات خلقی و شخصیتی مانند تحریک پذیری، افسردگی، ترس و یا اضطراب را تجربه می کنند. علاوه بر این ممکن است در مقایسه با قبل، گوشه گیرتر، پرخاشگرتر، بدبین تر و یا عصبی تر شوند.
حرف پایانی
فردی که هر یک از این علائم را تجربه می کند یا در یکی از نزدیکان خود متوجه آن می شود باید به پزشک متخصص مراجعه کند.
انجمن آلزایمر صراحتاً اعلام کرده است، اینکه برخی فکر می کنند با بالا رفتن سن، عملکرد شناختی به طور حتم کاهش می یابد، یک باور اشتباه است. اگرچه فراموشی جزئی، می تواند بخشی از روند طبیعی پیری باشد اما زوال عقل بخشی طبیعی از پیری نیست.
علائم زوال شناختی ممکن است نشانه زوال عقل یا بیماری دیگری باشد که باید توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود. اگرچه هنوز درمانی برای زوال عقل وجود ندارد، اما می توان با کمک درمان های موجود، سرعت پیشرفت بیماری را کُند و علائم آن را کاهش داد.
