سندروم آسپرگر چه علائم و درمان هایی دارد؟
سندروم آسپرگر در کنار دیگر اختلالات طیف اوتیسم، یکی از مهم‌ترین مفاهیم عصر حاضر در حوزه سلامت روان و رشد عصبی به ویژه در کودکان است. ویژگی های خاص افراد دارای اختلال آسپرگر از جمله هوش بالاتر از میانگین، علاقه شدید به موضوعات خاص و نیاز به پشتیبانی مهارت های اجتماعی، باعث شده روش های مداخله و حمایت بر اساس توانایی های منحصر به فرد هر فرد طراحی شود. بدیهی است که شناخت بهتر علائم، علل احتمالی و راهکارهای درمانی، می‌تواند در ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا و خانواده هایشان نقش مؤثری داشته باشد.
تاریخچه
نام این سندروم از نام پزشک اتریشی، هانس آسپرگر (Hans Asperger) گرفته شده که در دهه 1940 میلادی بر روی کودکانی با الگوهای خاصِ تعاملی و ارتباطی مطالعه کرده است. او متوجه شد این کودکان غالباً در برقراری ارتباط اجتماعی مشکل دارند، اما از نظر هوش عمومی در سطح طبیعی یا حتی بالاتری هستند.
تا مدت‌ها این اختلال ناشناخته باقی مانده بود تا این که در سال 1994، سندروم آسپرگر به عنوان یک تشخیص رسمی در چهارمین ویرایش نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV) گنجانده شد. سرانجام اختلال آسپرگر، در پنجمین ویرایش DSM، در قالب طیف اوتیسم ادغام شد؛ اما بسیاری از متخصصان همچنان اصطلاح آسپرگر را ترجیح داده و استفاده می‌کنند.
سندروم آسپرگر چیست
سال ها است که سندروم آسپرگر، دیگر به صورت اختلالی جداگانه تشخیص و نام گذاری نمی‌شود؛ بلکه همراه با اختلال اوتیسم و دیگر انواع اختلالات رشدی به صورت “اختلال طیف اوتیسم” در نظر گرفته می‌شود. با این حال، به صورت سنتی بسیاری از پزشکان و متخصصان، آسپرگر را اختلالی می‌دانند که در آن فرد توانایی های زبانی و هوش عمومی معمولی و یا حتی بالاتر از طبیعی دارد اما در تعاملات اجتماعی مشکل دارد.
در حال حاضر، سندروم آسپرگر (Asperger Syndrome) یکی از اختلالات طیف اوتیسم (ASD) محسوب می‌شود که بر توانایی‌های اجتماعی، ارتباطی و الگوهای رفتاری فرد تأثیر می‌گذارد. اگرچه این سندروم از نظر علائم شباهت‌هایی با اوتیسم دارد، اما تفاوت‌های مهمی نیز دارد که لازم است در تشخیص و درمان، مورد توجه قرار گیرد.
به طور کلی افراد مبتلا به این سندروم :
- رشد زبانی نسبتاً طبیعی (در مقایسه با بعضی انواع اوتیسم)
- هوش عمومی در بازه طبیعی یا بالاتر
- مشکل در تعاملات اجتماعی
- و علاقه و تمرکز شدید به موضوعات خاص دارند
علائم سندروم آسپرگر
- مشکل در تعاملات اجتماعی: افراد مبتلا ممکن است در درک نشانه های اجتماعی مانند زبان بدن، حالت چهره یا لحن صدا دچار مشکل باشند و مهارت های مکالمه ای آن ها ضعیف باشد.
- الگوهای رفتاری تکراری: ممکن است عادت های تکراری داشته باشند؛ از جمله انجام دادن مداوم یک کار خاص یا تمرکز شدید بر یک موضوع خاص
- علاقه شدید به موضوعات خاص: بسیاری از افراد مبتلا به سندروم آسپرگر تمایل دارند در یک زمینه خاص، مثلاً ریاضیات، موسیقی، کامپیوتر یا موضوعات علمی، تمرکز عمیق داشته باشند و در آن به مهارت بالایی برسند.
- حساسیت حسی: برخی افراد ممکن است به صداهای بلند، نور شدید یا تغییرات محیطی حساسیت نشان دهند.
- الگوهای گفتاری غیرمعمول: ممکن است لحن صدا یا نحوه صحبت کردن افراد مبتلا به اختلال آسپرگر کمی رباتیک شکل، رسمی یا یکنواخت باشد.
عوامل مؤثر در بروز سندروم آسپرگر
- ژنتیک: تحقیقات نشان می دهد عوامل ژنتیکی در بروز اختلال آسپرگر نقش بسزایی دارند. احتمال بروز این سندروم در اعضای خانواده هایی که یک نفر از آنها به این اختلال مبتلاست، بیشتر است.
- عوامل عصبی–رشدی: ساختارها و عملکردهای خاص مغز (به‌ویژه قشر پیش‌پیشانی و ارتباطات سیناپسی) ممکن است در شکل‌گیری علائم نقش داشته باشند.
- عوامل محیطی: پژوهش ها نشان می دهند که احتمال دارد برخی عوامل محیطی پیش از تولد (مانند وضعیت سلامتی مادر) یا در اوایل تولد در تعامل با ژنتیک، در بروز اختلال آسپرگر تأثیر داشته باشند.
آیا میدانید
نقش و تأثیر واکسن ها در ایجاد اوتیسم یا آسپرگر از نگاه علمی رد شده است
روش‌های تشخیص
- مشاهده و ارزیابی بالینی: روانپزشک یا روانشناس از طریق گفتگو و مشاهده رفتار، نشانه ها و علائم کودک یا فرد بالغ را بررسی می‌کند.
- استفاده از تست ها و پرسشنامه های مخصوص: متخصصان برای تشخیص دقیق تر از ابزارهای استانداردی مانند پرسشنامه اوتیسم کودکان (CARS)، پرسشنامه تشخیصی Gilliam و سایر تست ها در کنار مصاحبه بالینی استفاده می کنند.
- ارزیابی تکاملی: وضعیت گفتار، زبان، ارتباط اجتماعی و مهارت های شناختی در کودک بررسی می شود تا در صورت نیاز آزمایش های پزشکی برای رد سایر اختلالات انجام شود.
راهکارهای مداخله و درمان سندروم آسپرگر
- روان‌درمانی و رفتاردرمانی: درمان شناختی-رفتاری (CBT) و آموزش مهارت های اجتماعی برای بهبود تعاملات اجتماعی و تنظیم احساسات، مؤثر است.
- گفتاردرمانی: به‌ددلیل چالش‌های مرتبط با برقراری ارتباط مؤثر، معمولاً گفتاردرمانی برای رفع مشکلات زبانی و گفتاری پیشنهاد می شود.
- آموزش مهارت‌های زندگی: ایجاد شرایطی برای آموزش مهارت های اجرایی، مدیریت زمان، حل مسئله و انعطاف‌پذیری رفتاری.
- پشتیبانی تحصیلی: داشتن معلمان و متخصصان آشنا با سندروم آسپرگر می تواند منجر به سازگاری آموزشی بهتر در مبتلایان شود.
- درمان دارویی (در صورت لزوم): داروها در کنترل برخی علائم مانند اضطراب، افسردگی یا بیش فعالی مؤثر هستند.، با این وجود درمان اصلی برپایه مداخلات روان‌شناختی است
تفاوت اختلال آسپرگر با اوتیسم کلاسیک
- رشد زبانی: در اوتیسم کلاسیک، اختلال در رشد گفتار و زبان به طور شایع تری دیده می‌شود؛ در حالی که در سندروم آسپرگر بسیاری از افراد رشد زبانی نسبتاً طبیعی دارند.
- هوش عمومی: افراد مبتلا به اوتیسم کلاسیک ممکن است در هوش عمومی هم چالش‌های جدی داشته باشند، ولی در آسپرگر غالباً هوش در محدوده نرمال یا بالاتر است.
- الگوهای رفتاری: هرچند هر دو اختلال دارای علائم مشترکی هستند، اما شدت و نوع رفتارهای تکراری، تعاملات اجتماعی و ادراک حسی ممکن است در آسپرگر خفیف تر یا متفاوت باشد.
