اختلال بدشکلی بدن (BDD) چیست و چه علائم، عوارض و درمانی دارد؟
اختلال بدشکلی بدن یا خودزشت انگاری (Body Dysmorphic Disorder) که به اختصار BDD نامیده می شود یک اختلال روانی است که نحوه نگاه و احساس فرد نسبت به بدنش را مختل می کند. افراد مبتلا به این بیماری اغلب افکار و احساسات منفی در مورد ظاهر خود دارند که حتی میتواند باعث اختلالات شدید جسمی و روانی شود.
این اختلال به خودی خود از بین نمی رود و یک بیماری مادام‌العمر است. با این وجود از طریق روان درمانی و تجویز دارو میتوان علائم و عوارض آن را کاهش و تحت کنترل درآورد.
فهرست مطالب
BDD چیست | چه کسانی در معرض ابتلا به BDD هستند | علائم | علل | عوارض | تشخیص | مدیریت و درمان | پیشگیری | چشم انداز بیماری
اختلال بدشکلی بدن (BDD) چیست؟
اختلال بدشکلی بدن یا خودزشت انگاری، یک بیماری روانی است که در آن فرد معتقد است نقص یا عیبی در بدن خود دارد. این باور منجر به پریشانی و رفتارهای تکراری و اجتناب از قرار گرفتن در برخی موقعیت‌ها می‌شود.
افراد مبتلا به این اختلال اغلب بدلیل ظاهر فیزیکی خود احساس شرم، افسردگی و پریشانی می کنند و برای رفع یا تغییر آن دست به آرایش، ورزش و جراحی های افراطی می زنند.
بزرگسالان و کودکان فارغ از جنسیت می‌توانند اختلال بدشکلی بدن را تجربه کنند.
هشدار
احتمال دارد اختلال خودزشت انگاری منجر به انجام رفتارهای پرخطر مانند خودآزاری و افکار و اقدام به خودکشی شود. اگر چنین افکاری دارید یا کسی را می شناسید که در معرض آسیب رساندن به خود است فوراً از اورژانس اجتماعی (123) کمک بگیرید.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به BDD قرار دارند؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که حدود 1.7 تا 2.9 درصد از افراد به این اختلال مبتلا هستند. با این حال برخی گروه ها از جمله نوجوانان و جوانان بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
آمارها نشان میدهند که شروع این اختلال معمولاً از سنین 12 یا 13 الگی است و دو سوم افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن، قبل از 18 سالگی به آن مبتلا می شوند.
علائم اختلال بدشکلی بدن
علائم آن میتواند به اشکال مختلفی ظاهر شود اما برخی از رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- صرف زمان بیش از حد برای فکر کردن درباره عیب یا نقصی که حتی دیگران متوجه آن نیستند یا اصلا مسئله قابل توجهی نیست
- مقایسه افراطی ظاهر خود با ظاهر دیگران
- احساس اجبار برای نگاه کردن یا بررسی مکرر ظاهر خود
- خودداری از عکس گرفتن یا نگاه کردن در آینه و یا هر چیزی که بتواند تصویر فرد را بازتاب دهد
- تغییر مکرر ظاهر مانند برنزه کردن، تغییر مدل مو، تغییر لباس و غیره
- گرفتن مکرر سلفی برای بررسی ظاهر خود یا استفاده از برنامه‌ها/فیلترهای عکس برای پنهان کردن یا تغییر چیزهایی که در ظاهر خود دوست ندارد
- احساس ترس یا اضطراب به دلیل اینکه گمان میکند دیگران به چیزهایی که در مورد بدن یا ظاهر خود دوست ندارد خیره می‌شوند، قضاوت می‌کنند یا مسخره می‌کنند
- احساس شرم یا انزجار از بدن یا ظاهر خود، به ویژه موارد خاصی که فکر میکند مشکل‌ساز هستند. برخی از رایج‌ترین کلماتی که افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن (BDD) برای توصیف خود یا قسمت‌هایی از بدنشان استفاده می‌کنند عبارتند از «زشت»، «شنیع»، «بدشکل»، «غیرعادی»، «معیوب» یا «غیرجذاب»
- انجام رفتارهای وسواسی در مورد آراستگی مانند کندن یا کشیدن مو (تریکوتیلومانیا) یا کندن پوست (درماتیلومانیا). اینها بیماری‌های روانی جداگانه‌ای هستند که با BDD متفاوتند و رویکردهای درمانی متفاوتی دارند.
- اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است افراد متوجه چیزهایی شوند که در مورد خود دوست ندارد. این میتواند فعالیت‌های کاری یا تحصیلی فرد را مختل کند یا باعث شود از فعالیت‌های اجتماعی اجتناب کند.
- انجام اقدامات پزشکی مکرر مانند جراحی زیبایی، برای تلاش برای «اصلاح» چیزهایی که در مورد ظاهر خود دوست ندارد.
- افکار خودآزاری یا خودکشی به دلیل ظاهر
آیا میدانید
برخی افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن، هنگام نگاه کردن به چیزهایی که در مورد بدن خود در آینه یا سطح بازتابنده دوست ندارند، دچار حملات پانیک می‌شوند.
علل
متخصصان به طور کامل نمی‌دانند که چگونه یا چرا افراد دچار BDD می شوند اما به نظر میرسد عوامل متعددی در آن دخیل هستند از جمله:
- ژنتیک: اگر یکی از بستگان درجه یک (یعنی فرزند، والدین بیولوژیکی یا خواهر و برادر بیولوژیکی) به BDD مبتلا باشد، احتمال ابتلای به آن در سایر اعضای خانواده 3 تا 8 برابر می شود.
- ساختار، شیمی و فعالیت مغز: افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن اغلب مناطقی از مغزشان بیش از حد فعال هستند یا متفاوت از حد انتظار کار می‌کنند. این تفاوت‌ها کنترل افکار و اعمال مربوط به این بیماری را دشوار میکند.
- تأثیرات فرهنگی و رسانه‌های عمومی: فرهنگ‌های مختلف استانداردهای متفاوتی برای زیبایی و ظاهر دارند. رسانه‌های عمومی (اجتماعی)، فرهنگ یا ترکیبی از این دو می‌توانند بر نحوه افکار یا رفتارهای فرد در مورد ظاهرش تأثیر بگذارند.
- سابقه سوءاستفاده، غفلت یا قلدری در دوران کودکی: تجربیات نامطلوب دوران کودکی مانند مورد آزار و اذیت یا تمسخر قرار گرفتن نیز میتواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
عوارض اختلال بدشکلی بدن
افرادی که به BDD مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به برخی بیماری‌های روانی دیگر، از جمله موارد زیر هستند:
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلالات خوردن
- اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
- اختلالات مصرف مواد از جمله اختلال مصرف استروئید در افراد مبتلا به اختلال بدشکلی عضلانی
نحوه تشخیص
هیچ آزمایش پزشکی وجود ندارد که بتواند اختلال بدشکلی بدن را تشخیص دهد. روانشناسان و روانپزشکان از طریق صحبت با فرد در مورد علائم، الگوهای فکری و رفتاری، سبک زندگی و موارد دیگر، BDD را تشخیص میدهند.
پرسشنامه ها و چک لیست هایی نیز برای تعیین اینکه آیا فرد معیارهای ابتلا به بیماری را دارد یا نه مورد استفاده قرار می گیرند.
بیشتر افراد مبتلا تا ۱۰ تا ۱۵ سال پس از اینکه علائم به اندازه کافی جدی شوند که معیارهای تشخیص را داشته باشند، تشخیص داده نمی‌شوند. این تا حدودی به این دلیل است که آنها متوجه نمی‌شوند افکار و احساساتی که تجربه می‌کنند، نشانه‌هایی از یک بیماری روانی است یا به این دلیل که از درخواست کمک خجالت می‌کشند یا می‌ترسند.
اگر علائمی از BDD را در خود یا یکی از عزیزان خود مشاهده کردید، در مورد آن صحبت کنید. صحبت در مورد علائم این بیماری و دریافت کمک قبل از رسیدن به سطوح شدید میتواند از اثرات مخرب آن جلوگیری کند.
مدیریت و درمان اختلال بدشکلی بدن
مانند بسیاری از بیماری‌های روانی، درمان اختلال خودزشت انگاری اغلب شامل ترکیبی از رویکردها است، از جمله روان درمانی و تجویز دارو است.
روان‌درمانی
روان‌درمانی بر صحبت کردن در مورد آنچه احساس می‌کنید یا تجربه می‌کنید و کمک به شما در ایجاد فرآیندهای فکری مفید و استراتژی‌های مقابله‌ای تمرکز دارد. دو مورد از رایج‌ترین انواع مورد استفاده در درمان اختلال بدشکلی بدن، درمان شناختی رفتاری (CBT) و خانواده درمانی هستند.
دارو درمانی
داروهای ضد افسردگی بخش رایجی از درمان این اختلال هستند. این داروها می‌توانند علائم BDD را مدیریت کنند و اثرات روان درمانی را بیشتر کنند.
آمارها نشان میدهد که بین ۵۰ تا ۸۰ درصد از افرادی که با دارو درمان می‌شوند، علائم کمتر یا خفیف‌تری را تجربه می‌کنند و احتمال کمتری دارد که عودهای بیماری را تجربه کنند که در آن علائم دوباره برمی‌گردند یا شدیدتر می‌شوند.
پیشگیری
از آنجا که متخصصان به طور کامل نمی‌دانند که چرا اختلال بدشکلی بدن اتفاق می‌افتد، هیچ راهی برای جلوگیری از آن یا کاهش خطر وقوع آن وجود ندارد.
خود مراقبتی
اگر اختلال بدشکلی بدن (BDD) دارید، می‌توانید برای کمک به خودتان چندین کار انجام دهید:
- داروهایتان را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنید. اکثر افراد مبتلا به اختلال خودزشت انگاری هنگام دریافت درمان‌های دارویی، احساس بهتری دارند و علائمشان بهبود می‌یابد.
- بدون مشورت با پزشک، مصرف این داروها را قطع نکنید. انجام این کار میتواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند و خطر خودآزاری یا افکار خودکشی را به شدت افزایش میدهد.
- طبق توصیه پزشک، به روانشناس یا روانپزشک خود مراجعه کنید. مراجعه به یک متخصص سلامت روان میتواند به شما در ایجاد روش‌های تفکر و رفتاری که با افکار و احساساتی که با BDD رخ میدهد، مقابله کند. در حالی که دارو به تنهایی مفید است، روان‌درمانی منظم همراه با دارو میتواند اثربخشی هر دو رویکرد درمانی را افزایش دهد.
- از جراحی زیبایی خودداری کنید. بسیاری از افراد مبتلا احساس می‌کنند که جراحی زیبایی یا روش‌های مشابه برای تغییر ظاهرشان ضروری است، اما معمولاً کمکی نمی‌کند. در واقع، احتمال بیشتری وجود دارد که تغییرات ظاهری ناشی از جراحی یا سایر روش‌های زیبایی، علائم بیماری را تحریک کند یا حتی آنها را بدتر کند. این میتواند باعث چرخه‌ای از جراحی‌ها یا استفاده از روش‌های زیبایی افراطی شود.
نحوه برخورد با فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن
افرادی که مبتلا به اختلال خودزشت انگاری هستند، ممکن است توانایی درک این موضوع را نداشته باشند. در این صورت، ممکن است در برابر تلاش‌ها برای ارجاع آنها به پزشک مقاومت کنند. اگر یکی از اطرافیانتان علائم این اختلال را نشان میدهد، بهتر است موارد زیر را در برخورد با او انجام دهید:
- گوش دهید. اگر فردی که مبتلا به BDD است، با شما درد دل کند و سعی کند در مورد احساسات یا باورهایش در مورد بدنش صحبت کند، احتمالاً احساس ترس و آسیب‌پذیری میکند و به شما اعتماد زیادی دارد. گوش دادن میتواند به آنها نشان دهد که تنها نیستند و کسی صرف نظر از اینکه چه احساسی در مورد خودشان دارند، به آنها اهمیت میدهد.
- نگرانی‌های آنها را نادیده نگیرید. به کسی که مبتلا به اختلال بدشکلی بدن است، نگویید که هیچ مشکلی در بدنش وجود ندارد. این ممکن است مفید به نظر برسد، اما ممکن است باعث شود احساس کنند که نمی‌توانند با شما صحبت کنند یا از شما کمک بخواهند.
- قضاوت یا بحث نکنید. افراد مبتلا ممکن است نتوانند شواهدی را که به آنها نشان می‌دهید و با احساسات یا باورهایشان در مورد بدنشان در تضاد است، پردازش یا درک کنند. بحث کردن با آنها ممکن است باعث شود که از مراجعه به پزشک خودداری کنند یا احساس انزوای بیشتری کنند.
- آنها را تشویق کنید که به دنبال دریافت کمک حرفه ای باشند. برخی افراد نگران این هستند که داشتن یک بیماری سلامت روان به این معنی است که دیگران آنها را دست کم می‌گیرند یا با آنها متفاوت رفتار می‌کنند. صحبت مثبت و آشکار در مورد مراقبت‌های بهداشت روان میتواند به کاهش این اَنگ کمک کند. همچنین می‌توانید با کمک به آنها در تماس گرفتن و تعیین وقت ملاقات یا پیشنهاد همراهی با آنها در آن قرار ملاقات‌ها، مراجعه به متخصص را برای آنها آسان‌تر کنید.
- منابع زیادی در دسترس است که میتواند شما را در مورد نحوه کمک به عزیزی که ممکن است BDD داشته باشد، راهنمایی کند. صرف وقت برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن میتواند شما را برای حمایت از عزیزتان بهتر آماده کند.
چشم انداز بیماری
اثرات اختلال بدشکلی بدن در ابتدا خفیف است و با گذشت زمان بدتر می‌شود. افکار و احساسات منفی در مورد بدن بر فرآیندهای فکری و رفتارهای فرد تأثیر می‌گذارد. هرچه شدیدتر شوند، احتمال بیشتری وجود دارد که فرد در مورد ظاهر خود احساس ناراحتی بیشتری کند و زندگی شخصی و اجتماعی اش تحت تأثیر قرار بیگرد.
به یاد داشته باشید که عدم تشخیص و درمان به موقع، باعث شدیدتر شدن علائم و عوارض می شود.
آیا میدانید
خودآزاری یا خودکشی در بین افرادی که با BDD درمان نشده زندگی می‌کنند، شایع‌تر است. تقریباً ۸۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال خودزشت انگاری، افکار خودکشی دارند و از هر ۴ نفر مبتلا به BDD، ۱ نفر اقدام به خودکشی میکند. افراد مبتلا به این اختلال ۴۵ برابر بیشتر از افراد معمولی، در اثر خودکشی جان خود را از دست میدهند. به همین دلیل، تشخیص و درمان زودهنگام – به ویژه در افرادی که قبل از ۱۸ سالگی به BDD مبتلا می‌شوند – بسیار مهم است.
