اختلال اضطراب اجتماعی(SAD)چه علائم، علل، عوارض و درمان هایی دارد؟
اضطراب یک احساس طبیعی و واکنش طبیعی بدن به استرس است. با این حال تجربه آن در برخی موقعیت ها و تکرار آن طاقت فرسا است. فردی که مرتبا دچار استرس می شود احتمالا دچار اختلال اضطراب است اما فردی که در تعامل با محیط های اجتماعی دچار اضطراب می شود دچار اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی است که فراتر از کمرویی روزمره است و میتواند بسیار مخرب باشد.
فوبیای اجتماعی در بین بزرگسالان بسیار رایج است و یکی از شایع ترین اختلالات سلامت روان به شمار می رود.
فهرست مطالب
تعریف بیماری | علائم در بزرگسالان و کودکان | رفتارهای ایمنی | علل | عوامل خطر | عوارض | تشخیص و درمان | پیشگیری | سؤالات متداول
اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
به وضعیتی که فرد در مواجه با موقعیت های اجتماعی و یا مکان های عمومی دچار اضطراب شدید یا ترس از قضاوت شدن یا طرد شدن میکند، اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی می گویند. بسیاری از مبتلایان به اضطراب اجتماعی برای فرار از قضاوت دیگران و برداشت منفی دیگران نسبت به خودشان، از حضور در موقعیت های اجتماعی و گروهی، اجتناب می کنند.
طبیعی است که بسیاری از ما در موقعیت‌های خاص احساس خجالت، عصبی بودن یا ناراحتی کنیم و این موضوع به ویژه در کودکان خردسال رایج است. سطح راحتی در موقعیت‌های اجتماعی بسته به ویژگی‌های شخصیتی و تجربیات زندگی متفاوت است. برخی افراد ذاتاً کم‌حرف و برخی دیگر اجتماعی‌تر هستند. اما فردی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا است میزان بالایی از ترس، استرس، اضطراب و اجتناب را تجربه می کند که حتی میتواند باعث اختلال در زندگی روزمره، کار، مدرسه و سایر فعالیت هایش شود.
معمولاً اضطراب اجتماعی از اوایل یا اواسط دوره نوجوانی شروع میشود، اگرچه ممکن است در برخی افراد علائم در سنین بزرگسالی ظاهر شوند.
علائم اضطراب اجتماعی
نشانه‌ها و علائم مختلفی برای اضطراب اجتماعی وجود دارد که در سه دسته علائم عاطفی و رفتاری، علائم جسمی و علائم اجتماعی قرار می گیرند.
علائم عاطفی و رفتاری در بزرگسالان
- ترس از موقعیت‌هایی که ممکن است در آنها قضاوت شوند
- ترس از ظاهر شدن علائم جسمی مانند سرخ شدن، لرزیدن، عرق کردن یا لرزیدن صدا
- نگرانی از اینکه باعث شرمندگی یا تحقیر خود شوند
- ترس شدید از تعامل با غریبه‌ها
- اجتناب از هر موقعیتی که در آن ممکن است مرکز توجه قرار بگیرند
- داشتن اضطراب هنگامی که در انتظار یک فعالیت یا رویداد هستند
- اجتناب از رفتن به مکان‌های عمومی یا صحبت با مردم بدلیل ترس از خجالت کشیدن
- ترس از اینکه مردم متوجه اضطراب آنها شوند
- زمان زیادی را صرف تحلیل و انتقاد از نحوه عملکرد خود در یک موقعیت اجتماعی میکنند
- انتظار بدترین نتایج از تجربه های اجتماعی را دارند
- بازگویی مکرر موقعیت‌های اجتماعی در ذهن پس از وقوع آنها
علائم عاطفی و رفتاری در کودکان
برای کودکان، علائم عاطفی و رفتاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گریه کردن
- قهقهه زدن
- طغیان گریه و خشم
- چسبیدن به والدین یا همراه
- امتناع از صحبت با مردم
علائم فیزیکی
برخی از علائم فیزیکی اختلال اضطراب اجتماعی عبارتند از:
- سرخ شدن
- بالا رفتن غیر طبیعی ضربان قلب (تپش قلب)
- عرق کردن
- سخت نفس کشیدن
- لرزیدن
- حالت تهوع یا ناراحتی معده
- سبکی سر یا سرگیجه
- گرفتگی عضلات
- تاری دید
- خشکی دهان
- حالت مسخ شدگی
- پارستزی (سوزن سوزن شدن)
- زنگ زدن گوش
- لرزش صدا
علائم اجتماعی
یکی از علائم اصلی اختلال اضطراب اجتماعی، اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی است. فرد مبتلا به این اختلال ممکن است از قرار گرفتن در موقعیت‌ها زیر اجتناب کند یا مشکل داشته باشد:
- تعامل با افراد جدید
- رفتن به گردهمایی‌های اجتماعی
- رفتن به مدرسه یا محل کار
- قرار ملاقات
- شروع مکالمه
- غذا خوردن در مقابل مردم
- ورود به اتاقی که افراد از قبل در آن نشسته اند
- استفاده از توالت عمومی
رفتارهای ایمنی
افرادی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند، ممکن است “رفتارهای ایمنی” داشته باشند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- همیشه هنگام سوار شدن به وسایل نقلیه عمومی از هدفون استفاده میکنند
- فقط در صورت مصرف الکل در رویدادهای اجتماعی شرکت میکنند
- از صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی اجتناب میکنند
این رفتارهای ایمنی میتوانند باعث شوند فرد احساس راحتی بیشتری داشته باشد و به او در مقابله با موقعیت‌های اجتماعی کمک کند. بر خلاف تصور این رفتارها کمکی که به غلبه به اضطراب اجتماعی نمیکند بلکه میتوانند مانع بهبودی شوند.
آیا میدانید
تحقیقات نشان میدهد زنان بیش از مردان دچار اختلال اضطراب اجتماعی می شوند.
علل اخلال اضطراب اجتماعی چیست؟
مانند بسیاری از بیماری‌های روانی دیگر، اختلال اضطراب اجتماعی احتمالاً از تعامل پیچیده‌ای از عوامل بیولوژیکی و محیطی ناشی میشود از جمله:
- ویژگی‌های ارثی: اختلالات اضطرابی معمولاً در خانواده‌ها ارثی است اما کاملاً مشخص نیست که چه مقدار از این رفتار به دلیل ژنتیک و چه مقدار به دلیل رفتار آموخته شده است.
- ساختار مغز: به نظر میرسد قسمتی در مغز به نام آمیگدال در کنترل پاسخ به ترس نقش دارد. افرادی که آمیگدال بیش فعالی دارند، ممکن است پاسخ شدیدتری به ترس بدهند و این مسئله باعث افزایش اضطراب در موقعیت های اجتماعی شود.
- محیط: ممکن است اختلال اضطراب اجتماعی یک رفتار آموخته شده باشد. برخی افراد به دلیل تجربه موقعیت اجتماعی ناخوشایندی، دچار اضطراب اجتماعی شوند. علاوه براین ممکن است اختلال اضطراب اجتماعی و والدینی که در موقعیت‌های اجتماعی رفتار مضطربانه ای دارند یا کنترل بیشتری بر فرزندان خود دارند یا بیش از حد از آنها محافظت میکنند، مرتبط باشد.
عوامل خطر
- سابقه خانوادگی: اگر والدین یا خواهر و برادر به این بیماری مبتلا باشند، احتمال ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بیشتر می شود.
- تجربیات منفی: کودکانی که مورد تمسخر، قلدری، طرد، تمسخر یا تحقیر قرار می‌گیرند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی باشند. علاوه بر این، سایر رویدادهای منفی زندگی مانند درگیری خانوادگی، تروما یا سوءاستفاده، ممکن است با ایجاد اختلال مرتبط باشند.
- خلق و خو: کودکانی که در مواجهه با موقعیت‌ها یا افراد جدید خجالتی، کمرو، گوشه‌گیر یا محدود هستند، در خطر بیشتری هستند.
- مطالبات اجتماعی یا کاری: علائم اضطراب اجتماعی معمولاً در دوران نوجوانی شروع میشود، اما آشنایی با افراد جدید، سخنرانی در جمع یا ارائه یک کار مهم ممکن است برای اولین بار باعث بروز علائم شود.
- داشتن ظاهری یا وضعیتی که توجه را جلب میکند: برخی تفاوت ها مانند تغییر شکل صورت، لکنت زبان یا لرزش ناشی از بیماری پارکینسون میتواند احساس خودآگاهی را افزایش دهد و در برخی افراد باعث اضطراب اجتماعی شود.
عوارض اختلال اضطراب اجتماعی
در صورت عدم درمان، اضطراب اجتماعی میتواند زندگی فرد را دچار مشکلات جدی کند از جمله:
- کاهش عزت نفس
- مشکل در ابراز وجود
- گفتگوی ذهنی منفی در مورد خوئ
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
- مهارت‌های اجتماعی ضعیف
- انزوا و دشواری در برقراری روابط اجتماعی
- موفقیت تحصیلی و شغلی پایین
- سوء مصرف مواد و الکل
- خودکشی یا اقدام به خودکشی
تشخیص و درمان
تشخیص
اگر بعضی از علائمی که در بالا ذکر شد را دارید و به مدت 6 ماه این علائم ادامه پیدا کنند، لازم است به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
درمان
تجویز دارو
داروهایی که اغلب برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی تجویز می شوند داروهای ضد افسردگی هستند به ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین که بیشتر بعنوان SSRIها شناخته می شوند.
چند هفته طول می‌کشد تا به طور کامل اثر بخشی داروهای ضد افسردگی مشخص شود. بسیاری از این داروها عوارض جانبی مانند حالت تهوع، افزایش وزن یا یبوست دارند.
آیا میدانید
برای کودکان زیر 6 سال که دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستند، نباید دارو تجویز شود.
روان درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی روان درمانییا گفتگو درمانی است که به ویژه برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی مفید است. CBT به فرد مبتلا روش‌های جایگزین تفکر، رفتار و واکنش را آموزش میدهد و میتواند به کاهش برخی از اضطراب‌ها و ترس‌ها کمک کند.
شرکت در گروه‌های حمایتی
اگرچه گردهمایی‌های اجتماعی میتواند برای افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی ناراحت‌کننده باشد، گروه‌های حمایتی که در آنها هر عضو با همان مسائلی که فرد درگیر هستید، سروکار دارد، میتواند فرصتی برای بازخورد بی‌طرفانه و همچنین درک متقابل فراهم کند. همچنین امکانی است برای یادگیری اینکه دیگران چگونه با اضطراب اجتماعی برخورد میکنند.
پیشگیری
هیچ راهی برای پیش‌بینی اینکه چه چیزی باعث ایجاد اختلال اضطراب در فرد میشود وجود ندارد، اما اگر مضطرب هستید می‌توانید اقداماتی را برای کاهش تأثیر علائم انجام دهید:
- زودتر برای درمان اقدام کنید. اضطراب، مانند بسیاری از بیماری‌های روانی دیگر، در صورت طولانی شدن و عدم درمان، سخت تر درمان میشود.
- یک دفتر خاطرات داشته باشید. پیگیری زندگی شخصی میتواند به شما و پزشکتان کمک کند تا آنچه را که باعث استرس شما میشود و آنچه به نظر میرسد به شما کمک میکند تا احساس بهتری داشته باشید، شناسایی کنید.
- اولویت‌هایی را در زندگی خود تعیین کنید. می‌توانید با مدیریت دقیق زمان و انرژی خود، اضطراب را کاهش دهید. مطمئن شوید که وقت خود را صرف انجام کارهایی می‌کنید که از آنها لذت می‌برید.
- از مصرف مواد ناسالم خودداری کنید. مصرف الکل و مواد مخدر و حتی مصرف کافئین یا نیکوتین میتواند باعث اضطراب یا بدتر شدن آن شود.
سؤالات متداول
اگر علائم اضطراب را در موقعیت‌های اجتماعی تجربه می‌کنید، ممکن است از خود بپرسید که آیا علائم شما به اندازه کافی شدید است که به اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) مبتلا باشید یا نه. دانستن اینکه آیا آنچه تجربه می‌کنید یک بیماری است که قابل تشخیص است یا خیر، میتواند دشوار باشد.
به عنوان یک قاعده کلی، اگر علائمی که تجربه می‌کنید به طور قابل توجهی بر جنبه‌های زندگی روزمره شما مانند روابط، کار یا مدرسه تأثیر منفی می‌گذارند یا به دلیل اضطراب از موقعیت‌ها اجتناب می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
یک روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان میتوانند به درمان کمک کنند. خوشبختانه علائم اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) به خوبی به درمان ها پاسخ می‌دهند.
