اینرسی خواب یا مستی خواب چیست؟ چگونه می توان آن را مدیریت کرد؟

اینرسی خواب چیست؟

اینرسی خواب، بیدار شدن از خواب شبانه یا چرت روزانه را سخت می کند. این وضعیت یکی از شایع ترین علائم پرخوابی ایدیوپاتیک است. مستی خواب می تواند تا 30 دقیقه یا حتی تا چند ساعت پس از بیدار شدن ادامه داشته باشد. معمولاً فرد برای بیدار شدن دچار مشکل است و پس از بیداری نیز دچار گیجی است و احساس سردرگمی می کند.

چه چیزی باعث اینرسی خواب می شود؟

همان تغییرات مغزی که منجر به پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) می شود باعث علائم آن مانند اینرسی خواب نیز می شود. محققان به طور قطعی نمی دانند که چه چیزی باعث این وضعیت می شود، اما نظریه هایی در مورد علت آن مطرح کرده اند.

• یک نظریه این است که مستی خواب زمانی اتفاق می افتد که بدن مقدار زیادی از یک مولکول کوچک را در مایع مغزی نخاعی بسازد. مایع مغزی نخاعی، مایع شفافی است که از مغز و نخاع محافظت می کند. این مولکول با مواد شیمیایی مغز مانند GABA تعامل می کند تا اثری مانند یک قرص خواب ایجاد کند.
• نظریه های دیگر نیز نشان می‌دهند که پرخوابی ایدیوپاتیک، یک وضعیت خودایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی بدن به‌جای حمله به یک میکروب مهاجم به اشتباه به بدن حمله می کند.
• همچنین احتمال می دهند که پرخوابی ایدیوپاتیک توسط یک بیماری ویروسی ایجاد شود.

کارشناسان به افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک توصیه می کنند که در طول روز چرت نزنند زیرا ممکن است دچار اینرسی خواب شوند و برای بیدار شدن با مشکل مواجه شوند.

عوارض ناشی از اینرسی خواب

اغلب افراد مبتلا به مستی خواب، احساس کسالت می کنند و تمرکز بر فعالیت های عادی برای آنها دشوار است. این وضعیت می تواند مشکلاتی ایجاد کند مانند:

• کند شدن واکنش ها
• کند شدن تفکر
• ضعیف شدن حافظه کوتاه مدت
• هماهنگی ضعیف
• بدخلقی یا تحریک پذیری

آیا می دانید

اینرسی خواب ممکن است نشانه ای از برخی بیماری های روانی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی باشد.

راهکارهایی برای مدیریت اینرسی خواب

بهترین کار برای مدیریت این وضعیت، مراجعه به پزشک متخصص است. پزشک می تواند با توجه علت مستی خواب مانند آپنه خواب، پرخوابی ایدیوپاتیک، افسردگی و غیره، به شما برای بهبود شرایط کمک کند.

کارهایی نیز وجود دارد که می توانید به تنهایی انجام دهید تا مستی خواب را کنترل کنید:

• یک فنجان قهوه بنوشید. مطالعه ای نشان داد افرادی که بعد از بیدار شدن از خواب، 100 میلی گرم کافئین (تقریباً به میزان یک فنجان) می نوشند، سریعتر از اینرسی خواب عبور می کنند.
• زمان خواب منظمی داشته باشید. تا جایی که می توانید، سعی کنید ساعت خواب و بیداری منظمی داشته باشید.
• خود را در معرض نور روشن قرار دهید. صبح به محض اینکه از خواب بیدار شدید، پرده ها را باز کنید یا زیر تابش نور خورشید قدم بزنید. نور خورشید، ملاتونین را که یک ماده شیمیایی مغزی است که در تحریک خواب نقش دارد، سرکوب می کند. بنابراین قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث می شود بدن راحت‌تر از اینرسی خواب خارج شود.
• یک دوره تمرینات ورزش با شدت بالا (HIIT) انجام دهید. از رختخواب بیرون بپرید و چند حرکت پرشی انجام دهید یا در جا بدوید. نتایج یک مطالعه کوچک نشان داد که افراد مبتلا به مستی خواب که 30 ثانیه ورزش شدید انجام می‌دهند، احساس خواب‌آلودگی کمتری دارند، اما وضعیت هشیاریشان تغییری نمی کند.
• بلافاصله بعد از بیدار شدن، صورت خود را بشویید. تحقیقات نشان می دهد که این کار یک اثر تحریک کنندگی موقت دارد.
• چرت زدن را محدود کنید. چرت زدن می توانند منجر به اینرسی شدید خواب شود. فعالیت بدنی، زمانی که می خواهید چرت بزنید، ممکن است به رفع این تمایل کمک کند.

درمان اینرسی خواب ناشی از پرخوابی ایدیوپاتیک

هیچ دارویی وجود ندارد که به طور خاص برای اینرسی خواب توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تأیید شده باشد. با این وجود برخی از داروها ممکن است به بهبود علائم کمک کنند. این داروها عبارتند از:

• بوپروپیون (ولبوترین) و متیل فنیدات (ریتالین): متیل فنیدات یک محرک است که اغلب برای درمان IH استفاده می شود. بوپروپیون نیز یک داروی ضد افسردگی است. مطالعه ای در سال 2021، نشان داد که ترکیبی از بوپروپیون طولانی/آهسته رهش و متیل فنیدات به تسکین علائم اینرسی شدید خواب کمک می کند.
• ملاتونین: این هورمون به تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن کمک می کند. اگر قبل از خواب مصرف شود، می تواند به مستی خواب در بیماران مبتلا به IH کمک کند.
• سدیم اکسیبات (Xyrem، Xywav): این دارو سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می دهد و با ماده شیمیایی مغز GABA تعامل می کند تا به فرد کمک کند هوشیار باشد. تحقیقات نشان می دهد که این ترکیب، اینرسی شدید خواب را در افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک (IH) تا حدود 70 درصد بهبود میبخشد. مصرف این دارو ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع و سرگیجه ایجاد کند.