چرا باید خستگی مداوم در سالمندان را جدی گرفت؟
هیچ کس انتظار ندارد که در 65 سالگی، همان انرژی 20 سالگی را داشته باشد اما قرار نیست با بالا رفتن سن، مدام احساس خستگی کنیم. اگر آنقدر خسته هستید که نمی‌توانید فعالیت‌های روزمره را انجام دهید، میتواند نشانه‌ی چیز دیگری باشد. اگرچه احساس خستگی مداوم در سالمندان ممکن است ناشی از برخی بیماری های مزمن باشد با این حال احتمال مشکلات سلامت روان، سطح آهن و مشکلات هورمونی را نیز نباید نادیده گرفت.
تفاوت خستگی مداوم و خستگی معمولی
خستگی مداوم (fatigue) یک احساس خستگی و کوفتگی طولانی مدت در تمام بدن است که با گذشت زمان بدتر می شود و انجام فعالیت‌های روزانه را سخت‌تر و سخت‌تر میکند. در حالی که خستگی معمولی (tiredness)، احساس خستگی موقت بعد از فعالیت بدنی مثل جارو کردن، ورزش کردن و یا پیاده روی طولانی است که با استراحت برطرف میشود.
خستگی مداوم در سالمندان می تواند باعث شود انجام کارهای ساده ای مثل درآوردن ظرف از ماشین ظرفشویی، پیاده وری کوتاه و یا حتی مرتب کردن تخت برای آنها دشوار باشد. این نوع خستگی انجام هر گونه کار ساده را سخت می کند و فرد را مجبور میکند انجام آن را متوقف و استراحت کند.
خستگی مداوم در دوران سالمندی
خستگی در هر سنی میتواند علل زیادی دشته باشد از جمله:
- کم آبی بدن
- بیماری یا عفونت
- مصرف برخی داروها
- اختلال خواب
تقریباً نیمی از افراد بالای 65 سال، خستگی مداوم را تجربه می کنند که به هیچ عنوان نباید آن را نادیده بگیرند. با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن بیشتر می شود و خطر خستگی ناشی از این بیماری ها نیز افزایش می یابد.
اغلب، خستگی مداوم در سالمندان در کنار سایر علائم رخ می‌دهد. این علائم به پزشکان کمک می کند تا منشأ خستگی فرد را پیدا کنند.
عواملی که می توانند باعث خستگی مداوم در دوران سالمندی شوند
احتمال اینکه سالمندانی که به بیماری های مزمنی مانند سرطان، پارکینسون یا آرتریت روماتوئید مبتلا هستند، دچار خستگی مداوم باشند، وجود دارد. اما به این معنا نیست که سایر بیماری های مزمن باعث ایجاد احساس خستگی طولانی مدت نمی شوند.
سه مشکل سلامتی که اغلب در خستگی مزمن در سالمندان نقش دارند، عبارتند از:
کم‌خونی (کمبود آهن)
فردی که تعداد گلبول‌های قرمز خون او کم تر از حد طبیعی باشد، دچار کم خونی است. کم خونی ممکن است در اثر خونریزی، برخی بیماری ها مانند بیماری کلیوی و یا مشکل در جذب آهن ایجاد شود. کم خونی یکی از علل اصلی احساس خستگی و ضعف است زیرا سلول های بدن به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن دریافت نمی کنند.
کم خونی ناشی از فقر آهن (کمبود آهن) شایع ترین نوع کم خونی است و در بسیاری از موارد، دلیل احساس ضعف و خستگی است.
خستگی اغلب اولین علامت کم‌خونی است اما افراد مبتلا به کم‌خونی ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، از جمله:
- یبوست یا تغییر رنگ مدفوع
- ادرار تیره‌تر از حد طبیعی به خصوص اگر بدن دچار کم‌آبی نیز باشد
- تپش قلب یا احساس تپش قلب
- سرگیجه ( احساس سبکی سر هنگام بلند شدن از حالت نشسته)
- تنگی نفس یا ناراحتی هنگام تنفس
مشکلات هورمونی
یکی از علل احساس خستگی مداوم در سالمندان، تغییرات هورمونی مرتبط با سن است که ممکن است سطح انرژی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. هورمون‌ها مسئول کنترل عملکردها و فرآیندهای مختلفی در بدن هستند. تغییر و عدم تعادل این هورمون ها اغلب منجر به خستگی میشود.
بیشترین تغییرات هورمونی که باعث خستگی مداوم می‌شوند عبارتند از:
- تغییرات هورمون تیروئید:کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید هر دو می‌توانند باعث خستگی شوند. کم‌کاری تیروئید بعد از 60 سالگی شایع‌تر میشود و خطر ابتلا به آن با افزایش سن افزایش می یابد.
- تغییرات هورمون‌های جنسی: کاهش سطح استروژن و تستوسترون میتواند مستقیماً در خستگی نقش داشته باشد. این تغییرات هورمونی بر خلق و خو و کیفیت خواب سالمندان نیز تأثیر میگذارند و می‌توانند باعث احساس خستگی مزمن شوند.
۳. وضعیت سلامت روان
طبیعی است که وقتی سلامت روانی شخصی در شرایط خوبی نباشد، دچار احساس خستگی و فرسودگی شود. در برخی موارد خستگی مداوم در سالمندان نشانه‌ای از مشکلاتی مانند موارد زیر است:
- افسردگی
- تنهایی
- انزوای اجتماعی
در افراد مسن تر، افسردگی ممکن است باعث کند شدن وضعیت روانی و حرکتی شود. این وضعیت باعث میشود بدن و افکار احساس کندی کنند و احساس خستگی را تقلید یا تشدید کند.
آیا میدانید
حتی اگر احساس غمگینی نمی کنید، خستگی میتواند نشانه افسردگی غیرمعمول باشد.افسردگی که باعث کاهش خلق و خو، غم و گریه نمی شود ولی باعث احساس خستگی مداوم می شود. اگر متوجه شدید که بیش از حد می‌خوابید و چرت می‌زنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی برای خستگی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همه گاهی اوقات خسته می‌شوند و با افزایش سن، میتوان انتظار داشت که میزان خستگی بیشتر شود. این موضوع با توجه به شرایط خاص هر فرد، متفاوت است. اما اگر ناگهان بیشتر از حد معمول احساس خستگی می کنید یا اگر خستگی مانع انجام کارهای روزانه شما شده است، نباید آن را نادیده بگیرید و باید به پزشک مراجعه کنید.
چگونه میتوان از خستگی مداوم در سالمندان پیشگیری کرد؟
- ورزش روزانه : لازم نیست ورزش هوازی شدید و طولانی انجام دهید؛ حتی 10 دقیقه ورزش سبک در روز میتواند تفاوت قابل توجهی در میزان انرژی و خلق و خو ایجاد کند.
- دریافت پروتئین کافی: پروتئین برای حفظ عملکرد عضلات بسیار مهم است و میتواند به مقابله با خستگی کمک کند.
- مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان: غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان ها از التهاب جلوگیری می‌کنند و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند. توت، بادام، آووکادو و شکلات تلخ منبع غنی آنتی اکسیدان ها هستند.
