عوارض کمبود ویتامین D در بارداری : بر سلامت مادر و جنین

 هنگانی که در معرض نور خورشید قرار می گیریم ویتامین D توسط بدن تولید می شود، اما در ماهی های روغنی، تخم مرغ و محصولات غذایی غنی شده نیز وجود دارد. کمبود ویتامین D در میان زنان باردار در برخی از گروه های جمعیتی شایع تر است.

زنان بارداری که بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند

شواهد علمی نشان می دهد کمبود ویتامین D در بارداری در برخی مادران باردار بیشتر است از جمله :

• زنان بارداری که رژیم گیاهخواری دارند
• زنانی که به دلایل مذهبی و یا قومیتی کمتر نور خورشید دریافت می کنند
• زنان بارداری که در کشورهای سردسیری و معتدل زندگی می کنند
• زنان بارداری که رنگ پوست تیره تری دارند
• زنان بارداری که چاق هستند
• مادران بارداری که کم تحرک هستند
• مادران بارداری که سیگار و الکل استفاده می کنند
• زنان بارداری که به برخی از بیماری ها مانند بیماری کلیوی، نارسایی کبد و سوء جذب روده مبتلا هستند
• مادران بارداری که داروهای ضد ویروسی و ضد صرع مصرف می کنند

آیا میدانید

سطح ویتامین D نوزاد تازه متولد شده، به سطح ویتامین D مادر بستگی دارد. اگر مادر باردار در معرض خطر کمبود ویتامین D باشد، نوزاد وی نیز با همان خطر روبرو است.

اهمیت ویتامین D در دوران بارداری برای سلامت مادر و نوزاد

کمبود ویتامین D به عنوان یک مسئله مهم بهداشتی در تمام کشورها به حساب می آید. ویتامین دِ برای رشد و تقویت سیستم اسکلتی عضلانی و پیشگیری از بیماری هایی مانند پوکی استخوان، استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) و راشیتیسم (نرمی استخوان) ضروری است. علاوه بر این شواهد جدیدی وجود دارد که نشان می دهد ویتامین D خطر بیماری هایی مانند دیابت، بیماری قلبی عروقی و ابتلا به برخی سرطان ها را کاهش می دهد و باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی می شود.

سطح ویتامین D برای زنان باردار از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به ویژه برای رشد استخوان ها و عضلات جنین. در دهه گذشته کمبود ویتامین D افزایش قابل توجهی داشته و منجر به ظهور مجدد بیماری راشیتیسم در کودکان شده است. در دوران بارداری و به ویژه در سه ماه سوم مادر به کلسیم زیادی نیازمند است تا نیازهای جنین در حال رشدش را تأمین نماید. از آنجایی که ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم دارد بنابراین کافی بودن میزان ویتامین D مادر در دوران بارداری تضمین کننده جذب کلسیم کافی و رشد سالم استخوان های جنین است.

انواع ویتامین D

ویتامین D از دو شکل فعال تشکیل شده است: ویتامین D2 و D3.

1. ویتامین D2 که با نام ارگوکلسیفرول شناخته می شود، از منابع طبیعی گیاهی و غذایی مشتق می شود.
2. ویتامین D3، معروف به کوله کلسیفرول، از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UVB) سنتز می شود.

عوارض کمبود ویتامین D در دوران بارداری بر سلامت مادر

1.کمبود ویتامین D در دوران بارداری خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهد

در سال‌های اخیر، تحقیقات در مورد ویتامین D در بارداری و عوارض جانبی مرتبط با آن، افزایش چشمگیری داشته است. اغلب، ویتامین D به‌ خاطر اثرات مثبتش بر سلامت استخوان‌ها و ماهیچه‌ها شناخته شده است، با این حال، شواهد نشان می‌دهد ویتامین D در افزایش حساسیت و پاسخ‌دهی به انسولین نیز مؤثر است و متابولیسم و انتقال گلوکز را بهبود می بخشد. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد کمبود ویتامین D در طول بارداری خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهد.

2.کمبود ویتامین D در بارداری خطر ابتلا به مسمومیت بارداری را افزایش می دهد

مسمومیت بارداری یا همان پره اکلامپسی یک عارضه شایع بارداری است که سالانه تقریباً 4 میلیون زن باردار به آن مبتلا می شوند که منجر به مرگ بیش از 70,000 مادر و 500,000 نوزاد در سراسر جهان می شود. مطالعات نشان می دهد که مصرف مکمل ویتامین D در دوران بارداری خطر پره اکلامپسی و در نتیجه خطر مرگ نوزاد و مادر را کاهش می دهد. ترشح سیتوکین های پیش التهابی باعث ایجاد مسمومیت بارداری می شوند و ویتامین D می تواند ترشح آن ها را کاهش دهد.

3.کمبود ویتامین D در بارداری خطر اختلالات خلقی و افسردگی را افزایش می دهد

شواهد نشان می دهد که پایین بودن سطح ویتامین D مادر با افزایش شروع اختلالات اضطرابی و افسردگی در وی مرتبط است. براساس همین مطالعات پایین بودن سطح ویتامین D در طول 18 هفته اول بارداری، باعث افزایش خطر ابتلا به نوسانات خلقی و افسردگی قبل از زایمان و بعد از زایمان در زنان باردار می شود.

4.کمبود ویتامین D در بارداری خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد

کمبود ویتامین D در دوران بارداری می تواند باعث افزایش سطح سایتوکین های التهابی شود و منجر به زایمان زودرس شود.

5.کمبود ویتامین D در دوران بارداری خطر ابتلا  به واژینوز باکتریایی را افزایش می دهد

پژوهش ها نشان می هد که کمبود ویتامین D در طول دوران بارداری با خطر بالای ابتلا به واژینوز باکتریایی مرتبط است. زنان باردار مبتلا به واژینوز باکتریایی در معرض خطر پیامدهای نامطلوبی مانند وزن کم نوزاد در هنگام تولد، زایمان زودرس، مرگ جنین، سقط جنین دیررس و کوریوآمنیونیت (عفونت کیسه و آبی که جنین در آن شناور است) هستند.

6.کمبود ویتامین D در بارداری خطر سقط مکرر را افزایش می دهد

میزان بروز سقط مکرر حدود 1 تا 2 درصد است. پژوهش ها نشان می دهند که کمبود ویتامین D در مادران باردار به طور قابل توجهی خطر سقط مکرر را افزایش می دهد.

عوارض کمبود ویتامین D در دوران بارداری بر سلامت جنین

1.کمبود ویتامین D در بارداری خطر ابتلای نوزاد به راشیتیسم را افزایش می دهد

کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری اثرات نامطلوبی بر رشد و تکامل جنین دارد. یکی از شناخته شده ترین عوارض جانبی مرتبط با کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری، ابتلای نوزاد به راشیتیسم است. راشیتیسم یا نرمی استخوان است نقصی است که بر تجمع مواد معدنی و کلسیم در استخوان های نوزاد تأثیر گذاشته و مانع از رشدکامل استخوان ها می شود. این بیماری می تواند منجر به شکستگی استخوان های کودک تازه متولد شده یا شکل غیر طبیعی استخوان های آنها شود.

2.کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری خطر تولد نوزاد کم وزن را افزایش می دهد

پژوهش ها نشان می دهد مادرانی که در دوران بارداری سطح ویتامین D آنها کمتر از 50 نانومول در لیتر است به طور قابل توجهی در معرض خطر تولد نوزاد کم وزن (کمتر از 2500 گرم) هستند.

3.کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری خطر ابتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD) در کودک را افزایش می دهد

4.کمبود ویتامین D مادر در طول بارداری  خطر ابتلای کودک به اوتیسم را افزایش می دهد

5.کمبود ویتامین D در بارداری خطر مشکلات رشد ذهنی در کودکان را افزایش می دهد

6.کمبود شدید ویتامین D در سه ماهه اول بارداری خطر التهاب جفت را افزایش می دهد