سندروم هلپ (HELLP) چیست؟ چه علائم، علل و عوارضی برای مادر و جنین دارد؟

این بیماری باعث شکسته شدن گلبول های قرمز خون، افزایش آنزیم های کبدی و کاهش پلاکت خون می شود. سندروم هلپ معمولاً در سه ماهه سوم بارداری (بین هفته 28 تا 40) رخ می دهد، اما ممکن است در هر زمانی در نیمه دوم بارداری (از هفته 20 به بعد) و یا حتی تا هفت روز پس از زایمان نیز اتفاق بیفتد.

اصطلاح HELLP، مخفف سه علامت این بیماری است که عبارتند از:

• H: همولیز که به معنای شکسته شدن گلبول‌های قرمز خون است. گلبول های قرمز خون، سلول‌هایی هستند که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه قسمت های بدن می‌رسانند.
• EL:  به افزایش آنزیم های کبدی اشاره دارد. آنزیم های کبدی مواد شیمیایی هستند که واکنش های بدن را تسریع می کنند، مانند تجزیه پروتئین ها.
• LP: به پایین بودن تعداد پلاکت های خون اشاره دارد. پلاکت ها بخشی از خون هستند که به لخته شدن آن کمک میکنند.

آیا پره اکلامپسی همان سندروم هلپ است؟

سندروم HELLP معمولاً بعنوان نوع شدید پره اکلامپسی در نظر گرفته می شود، اما برخی از متخصصان آن را یک بیماری متفاوت می دانند.

پره اکلامپسی باعث بالا رفتن فشار خون و بالا رفتن سطح پروتئین در ادرار (پروتئینوری) می شود. اگرچه سندروم هلپ معمولاً همراه با پره اکلامپسی رخ می دهد اما ممکن است به تنهایی نیز ایجاد شود. آمارها نشان میدهد که از هر 5 مورد ابتلا به سندروم HELLP، یک مورد بدون بالا رفتن فشار خون و افزایش سطح پروتئین در ادرار رخ می دهد.

آیا سندروم HELLP یک عارضه شایع در بارداری است؟

این سندروم بسیار نادر است و احتمال ایجاد ان کمتر از 1 % است (بین 0.1 تا 0.6 درصد ).

علائم سندروم HELLP

سندروم هلپ و مسمومیت بارداری، ممکن است علائم مشابهی داشته باشند. ممکن است علائم سندروم HELLP در دوران بارداری یا مدت کوتاهی پس از زایمان ظاهر شوند، علائمی مانند:

• درد شکم، معمولاً در قسمت بالای سمت راست
• سردرد
• تاری دید
• حالت تهوع و استفراغ
• خستگی
• ادم (تورم) و افزایش سریع وزن
• درد هنگام نفس کشیدن عمیق
• خون دماغ کنترل نشده
• تشنج یا لرزش غیرقابل کنترل بدن

علل و عوامل خطر سندروم HELLP

هیچ دلیل شناخته شده ای برای سندروم هلپ وجود ندارد. گاهی اوقات سندروم HELLP به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند سندروم آنتی فسفولیپید بوجود می آید.

مادران باردار مبتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندروم HELLP هستند. آمارها نشان میدهد از هر 5 زن باردار مبتلا به اکلامپسی و پره اکلامپسی، یک نفر به سندرو HELLP مبتلا می شود.

سایر عواملی که خطر ابتلا به سندروم HELLP را افزایش میدهند عبارتند از:

• سابقه سندروم HELLP در بارداری قبلی
• بارداری پس از 35 سالگی
• داشتن سابقه زایمان
• سفید بودن رنگ پوست
• سابقه بیماری کلیوی، دیابت یا فشار خون بالا
• چاقی
• سابقه پره اکلامپسی
• سابقه دیابت یا بیماری کلیوی
• سابقه چند قلو زایی
• سابقه فشار خون بالا

عوارض سندروم HELLP

سندروم هلپ می تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند.

عوارض سندروم HELLP برای مادر

• خونریزی و مشکلات مربوط به لخته شدن خون: برخی از زنان دچار انعقاد داخل عروقی منتشر (همچنین DIC) می شوند. این مشکل منجر به خونریزی شدید پس از زایمان می شود.
• نارسایی کلیه
• خونریزی کبدی یا نارسایی کبد
• اِدم ریوی که می تواند منجر به مشکلات تنفسی شود
• اکلامپسی
• جدا شدن جفت
• تشنج
• سکته
• عفونت
• سپسیس
• جداشدگی شبکیه، که در آن شبکیه چشم از محل خود در پشت چشم فاصله می گیرد
• خونریزی
• مرگ

عوارض سندروم HELLP برای جنین

• زایمان زودرس
• محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
• کم بودن پلاکت، کم خونی یا سایر اختلالات خونی
• دیسترس تنفسی (جمع شدن مایع در کیسه های هوایی ریه ها که باعث کاهش میزان اکسیژن دریافتی می شود)
• کم وزنی در هنگام تولد
• مرده زایی

آزمایشات تشخیصی سندروم HELLP

اولین مرحله برای تشخیص سندروم هلپ معاینه فزیکی است که در آن موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرد:

• درد شکم، به خصوص در قسمت بالای سمت راست
• تورم پاها
• بالا بودن فشار خون
• بررسی وجود پروتئین در ادرار

مرحله بعدی انجام آزماشات تشخیصی است که شامل موادر زیر است:

• شمارش کامل خون (CBC)
• تست عملکرد کبد
• تست عملکرد کلیه
• سونوگرافی یا سی تی اسکن برای بررسی بزرگی کبد یا خونریزی در کبد

سندروم HELLP چگونه درمان می شود؟

زایمان تنها راه درمان کامل این بیماری است، حتی اگر جنین نارس به دنیا بیاید. مشکلات کبدی و سایر عوارض سندروم HELLP می تواند به سرعت بدتر شده و برای مادر و کودک خطرناک باشند. پس از تولد نوزاد، سندروم هلپ معمولا در عرض چند روز از بین می رود.

سایر روش هایی که برای درمان سندروم HELLP تا زمان بلوغ جنین می توان انجام داد عبارتند از:

• تجویز دارو برای کاهش فشار خون
• انتقال خون برای درمان پایین بودن سطح پلاکت خون
• تجویز سولفات منیزیم برای جلوگیری از تشنج
• داروهای کورتیکواستروئیدی برای کمک به رشد سریع‌تر ریه‌های جنین
• آزمایش خون برای نظارت بر عملکرد کبد و تعداد پلاکت ها
• کنترل وضعیت جنین از طریق آزمایش هایی مانند نمایه بیوفیزیکی، تست بدون استرس و سونوگرافی

آیا می توان از سندروم HELLP جلوگیری کرد؟

هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از سندروم هلپ وجود ندارد. معاینات منظم پزشکی و بررسی وضعیت فشار خون و سایر علائم حیاتی، بهترین کاری است که در دوران بارداری می توان برای کاهش خطر ابنلا به عوارض بارداری انجام داد.

خوردن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی شامل غلات کامل، پروتئین بدون چربی، میوه ها و سبزیجات، انجام فعالیت بدنی منظم و خواب 8 ساعته شبانه از دیگر کارهایی است که می توان برای داشتن یک بارداری سالم انجام داد.

سؤالات متداول

تفاوت بین سندروم DIC و HELLP چیست؟

انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) یک اختلال لخته شدن خون نادر است که اغلب به عنوان عارضه ناشی از مشکلات دیگری مانند سندروم هلپ رخ می دهد. DIC باعث آسیب اندامی و خونریزی می شود و جراحی های اورژانسی را در افراد مبتلا به سندروم HELLP پیچیده می کند.

علائم DIC عبارتند از خونریزی غیر قابل کنترل در قسمت های مختلف بدن، کبودی، تب، مشکل تنفسی، گیجی و از دست دادن حافظه است. علائم سندروم HELLP شامل خونریزی طولانی مدت است اما با علائم اضافی مانند خستگی، افزایش وزن ناگهانی و تورم مشخص می شود.

آیا سندروم HELLP از بین می رود؟

بله، اغلب سندروم هلپ در عرض سه روز پس از زایمان از بین می رود.

آیا سندروم HELLP تهدید کننده زندگی است؟

سندروم HELLP به ندرت برای مادر خطر مرگ دارد اما اگر درمان نشود، می تواند خطر مرگ برای مادر و جنین داشته باشد.

میزان بقای جنین در سندروم HELLP چقدر است؟

میزان بقای جنین به عوامل مختلفی مانند سن حاملگی، شدت بیماری و اینکه آیا مادر تحت درمان هست یا خیر، بستگی دارد. میزان بقای جنین بین 40 تا 90 درصد متغیر است و سن حاملگی مهمترین عامل در تعیین بقای جنین است.

آیا احتمال ابتلای دوباره به سندروم HELLP وجود دارد؟

اگر یک بار به سندروم هلپ مبتلا شده باشید، خطر ابتلای مجدد به آن افزایش می یابد. از هر 5 نفری که سندروم HELLP دارند یک نفر برای بار دوم آن را تجربه می کند.