گرگرفتگی چیست؟ آشنایی با علائم، علل، درمان پزشکی و درمان گیاهی آن

علائم بسیاری وجود دارد که یک زن در طول یائسگی (مرحله انتقالی که چرخه قاعدگی در زنان متوقف می شود) ممکن است تجربه کند، از خشکی واژن و فوریت ادرار گرفته تا بی خوابی و تغییرات خلقی. اما برای بسیاری از زنان، گرگرفتگی یکی از شایع ترین علائم پیش از یائسگی و یائسگی است. در حالیکه بعضی از زنان ممکن است اصلاً متوجه آن نشوند اما در برخی دیگر ممکن است گرگرفتگی به حدی شدید باشد که زندگی عادی آنان را مختل کند.

آمارها نشان میدهد که بیش از دو سوم زنان آمریکایی که در دوران پیش از یائسگی یا یائسگی قرار دارند، دچار گرگرفتگی می شوند. همچنین زنانی که به دلیل شیمی درمانی و یا برداشتن تخمدان هایشان، استروژن کافی در بدنشان تولید نمی شود نیز، این وضعیت را تجربه می کنند.

زن میانسالی به خاطر گرگرفتگی، پنکه دستی را روبروی صورت و گردن عرق کرده اش گرفته

گرگرفتگی چیست؟

گرگرفتگی احساس ناگهانی گرما در قسمت فوقانی بدن است که معمولاً در صورت، گردن و سینه شدیدتر است. ممکن است پوست قرمز شود، انگار در حال سرخ شدن هستید. گرگرفتگی می تواند باعث تعریق شود و اگر بیش از حد گرمای بدن خود را از دست بدهید، ممکن است پس از آن احساس سرما و لرز داشته باشید.

پزشکان از گرگرفتگی به عنوان یکی از علائم وازوموتور (VMS) یاد می کنند. زمانی که تخمدان ها آزاد کردن تخمک را متوقف می کنند و زن دیگر پریود نمی شود و یا در آستانه متوقف شدن عادت ماهیانه قرار دارد، علائمی را تجربه می کند که گرگرفتگی یکی از شایع ترین آنهاست.

شدت و مدت زمان این احساس می تواند در زنان مختلف متفاوت باشد. برخی از زنان ممکن است اصلا متوجه آن نشوند، در حالی که در برخی دیگر ممکن است به حدی شدید باشد که زندگی عادی روزمره شان مختل شود.

علائم گرگرفتگی

  • احساس ناگهانی گرما از درون که در صورت، گردن و سینه شدیدتر است
  • برافروختگی و قرمزی پوست
  • ضربان قلب بالا (تپش قلب)
  • تعریق به خصوص در قسمت بالاتنه، صورت و گردن
  • احساس سردی و لرزش پس از فروکش کردن حس گرمای شدید
  • اضطراب

فراوانی و شدت گرگرفتگی در زنان متفاوت است. برای برخی ممکن است یک یا دو دقیقه طول بکشد و برای عده ای تا 5 دقیقه ادامه داشته باشد. این احساس در هر زمانی از شبانه روز ممکن است به سراغ فرد بیاید و حتی در شب باعث بیدار شدن و اختلال در خواب شود.

به طور متوسط، علائم گرگرفتگی بیش از هفت سال باقی می ماند اگرچه ممکن است در برخی تا 10 سال ادامه یابد.

علل گرگرفتگی

مطالعات نشان می‌دهند که علائم وازوموتور ممکن است بدلیل کاهش سطح استروژن و تغییراتی که در ناحیه ای از مغز که مسئول کنترل دمای بدن است، اتفاق می افتد، باشد. با این حال، دقیقاً مشخص نیست که تغییرات هورمونی چگونه باعث گرگرفتگی می شوند. این احساس گرمای شدید و یکباره معمولاً زمانی رخ می دهد که کاهش سطح استروژن باعث شود ترموستات بدن (هیپوتالاموس) نسبت به تغییرات جزئی دمای بدن حساس‌تر شود. وقتی هیپوتالاموس فکر می‌کند بدن خیلی گرم است، زنجیره‌ای از رویدادها را آغاز می‌کند  تا بدن را خنک کند. مهمترین علل گرگرفتگی عبارتند از:

  • دوران یائسگی
  • دوران پیش از یائسگی
  • عوارض جانبی درمان سرطان
  • برخی از سرطان ها، به ویژه لوسمی و لنفوم
  • داروهای درمان سرطان مانند مهارکننده های آروماتاز، تاموکسیفن، مورفین و استروئیدها
  • سایر داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای دیابت، استروئیدها، استامینوفن، آسپرین و داروهای کنترل فشار خون بالا
  • عفونت های ویروسی، مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، کووید-19 یا HIV
  • عفونت‌های باکتریایی، مانند سل، اندوکاردیت (التهاب قلب) یا استئومیلیت (التهاب استخوان یا مغز استخوان)
  • اختلالات هورمونی، مانند پرکاری تیروئید، تومورهای غدد درون ریز، یا دیابت
  • سوء مصرف الکل، هروئین یا کوکائین
  • اختلالات عصبی، مانند اتونومیک دیس رفلکسی (افزایش شدید فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک)، نوروپاتی اتونومیک (آسیب به اعصابی که ضربان قلب، فشار خون، تنفس، هضم و برانگیختگی جنسی را کنترل می کنند)، سیرنگومیلیا (کیست در نخاع) و سکته مغزی
  • اختلالات خلقی مانند اختلالات اضطرابی
  • اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب
  • اختلالات گوارشی مانند بیماری ریفلاکس معده (GERD)

عواملی که احتمال گرگرفتگی را افزایش میدهند

  • چاقی
  • سیگار کشیدن
  • گرما
  • کافئین
  • الکل
  • غذاهای تند
  • لباس تنگ
  • استرس
  • نژاد ( زنان سیاه‌پوست بیشتر از زنان سایر نژادها گرگرفتگی را در دوران یائسگی تجربه می کنند، اگرچه دلیل آن مشخص نیست)

عوارض گرگرفتگی

  • کاهش کیفیت زندگی
  • اختلال در فعالیت های روزمره
  • اختلال خواب
  • افزایش خطر بیماری قلبی
  • از دست دادن بافت استخوانی بیشتر

درمان پزشکی گرگرفتگی

گزینه های غیر هورمونی

  • پاروکستین

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) استفاده از پاروکستین را تأیید کرده است. پاروکستین یک داروی ضد افسردگی با دوز پایین است که از یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) برای درمان گرگرفتگی استفاده می‌کند.‌ عوارض جانبی شایع آن عبارتند از سردرد، سرگیجه، تهوع، خواب آلودگی، تغییر در عادات روده، کاهش میل جنسی، خشکی دهان، بی قراری و افزایش وزن. اگر تاموکسیفن مصرف می کنید باید از مصرف این دارو خودداری کنید.

  • ونلافاکسین

اثربخشی این دارو در چندین مطالعه ثابت شده است. برخی از عوارض جانبی این دارو عبارتند از تهوع، تغییر در عادات روده، سردرد (عارضه جانبی موقت) و افزایش فشار خون (در مصرف دوزهای بالای دارو).

  • دزونلافاکسین

این دارو جدیدتر از ونلافاکسین است به همین دلیل در مطالعات کمتری مورد بررسی قرار گرفته است. عوارض جانبی شایع آن عبارتند از تهوع، تغییر در عادات روده، سردرد (عارضه جانبی موقت) و افزایش فشار خون (در مصرف دوزهای بالای دارو).

  • فلوکستین

این دارو گرگرفتگی را بهبود می بخشد. برخی از عوارض جانبی آن عبارت است از تهوع، تغییر در عادات روده، کاهش میل جنسی و بی خوابی. اگر تاموکسیفن مصرف می کنید باید از مصرف این دارو خودداری کنید.

  • اس سیتالوپرام

عوارض جانبی شایع آن عبارت است از : حالت تهوع، تغییر در عادات روده، کاهش میل جنسی و نوار قلب غیر طبیعی.

  • گاباپنتین

این دارو برای افراد مبتلا به گرگرفتگی که بی خوابی دارند، مؤثر است. عوارض جانبی رایج آن شامل خستگی، سرگیجه، حالت تهوع، بی‌حسی، تورم و افزایش وزن است.

  • کلونیدین

این دارو تنها برای برخی مؤثر است و عوارض جانبی شایع آن شامل خشکی دهان، خواب آلودگی، خستگی، یبوست و فشار خون پایین است.

هورمون درمانی

هورمون یک ماده شیمیایی است که توسط اندام هایی مانند غده تیروئید یا تخمدان ساخته می شود. استروژن هورمونی است که در رشد، محافظت از سیستم تناسلی زنانه و ویژگی های زنانه نقش مؤثری دارد و توسط تخمدان ها ترشح می شود. در دوران گذار یائسگی، تخمدان ها کم کار می شوند و تولید هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون به مرور زمان کاهش می یابد. به نظر می رسد این تغییرات عامل گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی هستند.

هورمون درمانی یک درمان بسیار مؤثر است که با ثابت نگه داشتن سطح استروژن و پروژسترون در بدن، باعث بهبود گرگرفتگی، رفع خشکی واژن و حفظ تراکم استخوان ها می شود.

گزینه های درمانی هورمونی می توانند به شکل قرص، چسب، حلقه، ایمپلنت، ژل یا کرم باشند و معمولاً در کمترین دوز و برای کوتاه‌ترین زمان ممکن تجویز می‌شوند.

خطرات هورمون درمانی

  • افزایش خطر حمله قلبی
  • افزایش خطر سکته مغزی
  • افزایش خطر لخته شدن خون
  • افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه
  • افزایش احتمال ابتلا به بیماری کیسه صفرا
  • افزایش احتمال ابتلا به زوال عقل

این خطرات با توجه به سن و اینکه آیا بیمار هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) کرده است یا نه، متفاوت است. در زنانی که رحم دارند، استروژن همراه با پروژسترون یا درمان دیگری برای محافظت از رحم در برابر سرطان تجویز می شود. اگرچه پروژسترون ریسک سرطان را کاهش می دهد اما به نظر می رسد خطر لخته شدن خون و سکته را افزایش می دهد.

درمان های گیاهی – بدون نسخه

روغن گل مغربی: تنها یک مطالعه معتبر تأثیر گل مغربی در درمان گرگرفتگی را مورد بررسی قرار داده است و نتایج این بررسی نشان می دهد که درمان مؤثری نیست. مصرف گل مغربی ممکن است باعث حالت تهوع، اسهال و سردرد شود

کوهوش سیاه: اکثر مطالعات انجام شده نشان می دهند که کوهوش سیاه درمان مؤثری برای احساس گرمای ناگهانی نیست با این حال به دلیل اثرات احتمالی استروژن مانند آن، مصرف این گیاه تا شش ماه بی خطر است. مصرف کوهوش سیاه ممکن است باعث ناراحتی خفیف معده شود. سمیت کبدی آن نیز گزارش شده است.

سویا (استروژن گیاهی): این گزینه درمانی به عنوان فیتواستروژن نیز شناخته می شود. در بیشتر موارد، نتایج مطالعات بالینی نشان می دهد که فیتواستروژن ها برای درمان گرگرفتگی مؤثر نیستند. استفاده از سویا در غذا بی خطر است اما مصرف مکمل های حاوی سویا بی خطر نیست به خصوص برای زنانی که مبتلا به سرطان سینه بوده اند و بهبود یافته اند.

طب سوزنی: کارآزمایی های بالینی برخی از مزایای طب سوزنی را گزارش کرده اند، اما نتایج مطالعات بزرگتر نشان می دهد که طب سوزنی روش مؤثری برای درمان گرگرفتگی نیست.

ویتامین E: تنها یک مطالعه نشان داد که مصرف ویتامین E درمان مؤثری است. مصرف زیاد ویتامین E احتمال ابتلا به نارسایی قلبی را تا 13 درصد افزایش می دهد و خطر ابتلا به سرطان پروستات را نیز افزایش می دهد. همچنین میزان مرگ و میر در افرادی که برای مدت طولانی از دوزهای بالای آن استفاده می کنند، بیشتر است.

 

درمان‌های غیر علمی و اثبات نشده برای گرگرفتگی

  • ممکن است درباره کوهوش سیاه، DHEA یا ایزوفلاون های سویا برای درمان گرگرفتگی شنیده باشید. اثربخشی این محصولات ثابت نشده است و برخی از آنها خطراتی مانند آسیب کبدی دارند.
  • فیتواستروژن ها موادی شبیه استروژن هستند که در برخی از غلات، سبزیجات و حبوبات (مانند سویا) و گیاهان دارویی یافت می شوند. آنها ممکن است مانند شکل ضعیف استروژن در بدن کار کنند، اما مشخص نیست که مصرف مداوم آنها بی خطر است یا خیر.
  • تحقیقات بیشتری برای تعیین ایمنی و اثربخشی درمان‌های گیاهی مورد نیاز است. به عنوان مثال، جینسینگ، دونگ کوای، یام وحشی، کرم پروژسترون، رفلکسولوژی و دستگاه های مغناطیسی که برای بهبود علائم یائسگی فروخته می شوند، توسط هیچ منبع معتبری مورد بررسی و تأیید قرار نگرفته اند.
  • همیشه قبل از مصرف هر گونه گیاه یا مکمل با پزشک مشورت کنید.

تحقیق در مورد خطرات هورمون درمانی یائسگی

در سال 2002، مطالعه ای در بخش ابتکار سلامت زنان (WHI) در حال انجام بود که به سرعت متوقف شد زیرا شرکت کنندگانی که ترکیب و دوز مشخصی از استروژن با پروژسترون دریافت کردند، به طور قابل توجهی در معرض خطر سکته مغزی و حملات قلبی، سرطان سینه، زوال عقل، بی اختیاری ادرار و بیماری کیسه صفرا قرار گرفتند. این مطالعه نگرانی های قابل توجهی را در آن زمان ایجاد کرد و باعث شد بسیاری از زنان نسبت به استفاده از هورمون ها بدبین و محتاط شوند.

با این حال، تحقیقات گزارش شده از آن زمان نشان می دهد که زنان جوانتر در معرض خطر کمتری هستند و هورمون درمانی برای آنان فواید بالقوه بیشتری دارد. اثرات منفی درمان های هورمونی که بخش ابتکار سلامت زنان (WHI) انجام داد بیشتر در زنان بالای 60 سال و یائسه مشاهده شد. به نظر می‌رسد فرمول‌های هورمونی جدیدتر خطر کمتر و مزایای بیشتری دارند، اگرچه مطالعات برای ارزیابی اثربخشی، خطر و ایمنی طولانی مدت هورمون درمانی ادامه دارد.

آیا غذاهایی وجود دارند که بتوانند به درمان گرگرفتگی کمک کنند؟

بسیاری از زنان سعی می کنند استروژن های گیاهی بیشتری را به رژیم غذایی خود اضافه کنند تا با تغییرات هورمونی که همراه با یائسگی است مبارزه کنند. استروژن‌های گیاهی مانند ایزوفلاون‌ها، اثراتی مشابه استروژن و البته ضعیفتر دارند که ممکن است در بهبود و کاهش علائم گرگرفتگی مفید باشند.

نمونه هایی از غذاهای حاوی ایزوفلاون عبارتند از:

  • سویا
  • نخود
  • عدس
  • بذر کتان
  • غلات
  • لوبیا
  • میوه ها
  • شبدر قرمز
  • سبزیجات

به طور کلی، سویا، نخود و عدس حاوی قوی‌ترین استروژن‌های گیاهی هستند. البته استروژن های گیاهی به اندازه استروژنی که در بدن انسان تولید می شود، قوی نیستند.

نکاتی برای مدیریت گرگرفتگی

گرگرفتگی معمولاً در نهایت بدون هیچ درمانی از بین می رود، با این حال تغییرات کوچکی در سبک زندگی می تواند در کاهش و بهبود آن مفید باشد :

  • از سیگار و تنباکو دوری کنید
  • به طور منظم ورزش کنید. افراد کم تحرک ممکن است بیشتر از افرادی که به طور منظم ورزش می کنند دچار این حالت شوند
  • از شر اضافه وزن خلاص شوید
  • از مصرف غذاهای تند، نوشیدنی های کافئین دار و الکل خودداری کنید
  • مدیریت و کاهش استرس
  • استفاده از دستگاه تهویه مناسب هوا
  • مدیتیشن
  • درمان شناختی رفتاری (CBT)
  • طب سوزنی
  • تنفس عمیق

 سؤالات متداول

شروع این علائم در افراد مختلف متفاوت است، بنابراین تعیین سن دقیق برای شروع آن دشوار است. در اکثر زنان یائسگی از اواخر دهه 40 و اوایل 50 سالگی شروع می شود.

این حالت معمولاً 1 تا 5 دقیقه طول می کشد، اگرچه در عده ای ممکن است یک ساعت طول بکشد.

مدت زمان ماندگاری آن می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. ممکن است فقط برای مدتی در طول یائسگی آن را تجربه کنید، اما نه در تمام مدت. ممکن است پس از یائسگی پایان یابد و یا تا پایان عمر ادامه داشته باشد؛ البته شدت آن با گذشت زمان کمتر می شود. آمارها نشان می دهد که احساس گرمای شدید و ناگهانی در زنان آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی تبار نسبت به زنان سفیدپوست و آسیایی سال های بیشتری ادامه می یابد.

بدن هر کس متفاوت است، اما بر اساس تحقیقات، اکثر زنان می گویند که حدود 4 تا 5 بار در روز آن را تجربه می کنند.

چند تغییر در محیط و سبک زندگی می تواند مفید باشد از جمله خنک نگه داشتن اتاق خواب، ورزش روزانه، دوش آب گرم قبل از خواب، مصرف لبنیات قبل از خواب، عدم استفاده از قرص های خواب آور، کافئین و الکل در شب.

دمای بدن معمولاً در شب کمی کاهش می یابد تا بتوانید بخوابید. اما تغییرات هورمونی که بر دمای بدن تأثیر می گذارند در شب محسوس تر می شوند، به همین علت ممکن است با عرق سرد و لباس خیس از عرق از خواب بیدار شوید.

استروژن های گیاهی ممکن است اثرات ضعیفی شبیه استروژن بر بدن داشته باشند و به کاهش علائم کمک کنند مانند سویا، نخود، عدس، توفو، سبزیجات، میوه ها، غلات کامل، دانه کتان آسیاب شده و شبدر قرمز.

در طول گرگرفتگی، دمای مرکزی بدن و دمای پوست، به خصوص در انگشتان، بازوها، سینه، شکم، پشت و پاها افزایش می‌یابد. جریان خون نیز در این نواحی افزایش می یابد که می تواند باعث تعریق بیشتر شود. در برخی افراد، میزان متابولیسم نیز افزایش می یابد، که ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شود.

گرگرفتگی و تعریق شبانه در دوران بارداری شایع است. در یک مطالعه، حدود 35 درصد از زنان باردار بیان کردند که در دوران بارداری آن را تجربه کرده اند. احتمالاً علت آن تغییرات هورمونی است که بدن در طول بارداری تجربه می کند و احتمال آن در سه ماهه اول (هفته های 1-14) و سه ماهه سوم (هفته 27 تا زایمان) بیشتر است.

برای برخی از زنان گرگرفتگی یکی از علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) است. تغییرات در سطوح هورمونی در طول دوره قاعدگی می تواند نحوه تنظیم دمای بدن را تغییر دهد که می تواند منجر به احساس گرمای شدید ناگهانی و تعریق شبانه شود.

ممکن است با ورود به دروان پیش از یائسگی این وضعیت تشدید و یا آغاز شود. یائسگی به طور کلی حدود 3 تا 4 سال طول می کشد، اما می تواند تا 10 سال نیز ادامه یابد. ورود به دوران قبل از یائسگی با قاعدگی های نامنظم، تغییرات در خونریزی، لکه بینی بین پریود ها و دوره های طولانی تر و یا با فاصله زمانی کمتر همراه است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا