آشنایی با علائم اضطراب و داروهایی که باعث تشدید آن می شوند

انواع اختلالات اضطرابی

• اختلال اضطراب فراگیر (GAD) که نوعی نگرانی مداوم و طاقت فرسا در مورد طیف گسترده ای از موضوعات است.
• اختلال اضطراب اجتماعی که در آن فرد ترس شدیدی از تعاملات اجتماعی دارد.
• اختلال پانیک که در آن فرد بدون هیچ دلیلی، حملات پانیک و احساس وحشت را تجربه می کند.

هر فردی ممکن است به دلایل ژنتیکی و یا تجربیات استرس زا، به اختلال اضطرابی مبتلا شود. افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی نگران رویدادهای منطقی و غیرمنطقی هستند و هر دو به یک میزان باعث استرس آنها می شوند. اگرچه تجربه برخی از اضطراب ها بخشی از زندگی است اما اختلال اضطرابی می تواند جریان زندگی فرد را مختل کند.

علائم اضطراب

فرد مبتلا به اختلال اضطرابی ممکن است در انجام وظایف روزانه دچار مشکل شود و یا از حضور در مکان ها و موقعیت های حتی معمول دوری کند. علائم متعددی وجود دارد که می تواند به تشخیص ابتلای فرد به اضطراب کمک کند.

ضربان قلب بالا

وقتی چیزی ما را ناگهان می ترساند، مانند صدای بلند، هورمون های استرس (آدرنالین، نورآدرنالین، کورتیزول) باعث تحریک قلب می شود و ضربان قلب را تندتر و شدیدتر می کند و دچار تپش قلب می شویم. با گذشت زمان، اگر بیش از حد این اتفاق تکرار شود، احتمال ابتلای فرد به فشار خون بالا، بیماری های قلبی، سخت شدن شریان ها، کلسترول بالا، سکته مغزی و حمله قلبی بیشتر می شود.

تنفس سریع

وقتی می ترسیم و یا مضطرب می شویم همراه با بالا رفتن ضربان قلب، احساس می کنیم که اکسیژن کافی دریافت نمی کنیم بنابراین تندتر نفس می کشیم. برخی افراد در چنین شرایطی آنقدر سریع نفس می کشند که دچار سبکی سر می شوند و یا از حال می روند. این اتفاق برای افراد مبتلا به آسم، بیماری های ریوی، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و سایر مشکلات تنفسی، مشکل جدی و تهدیدکننده ای است.

احساس ترس

شایع ترین علامت هر اختلال اضطرابی احساس ترس بدون دلیل و غیرقابل توجیه است. مطالعات نشان می‌دهد که اختلالات اضطرابی نتیجه واکنش‌های مربوط به ترس در مغز است. این واکنش ها در فرد مبتلا به اضطراب به آسانی تحریک و به گونه ای شدیدتر بروز می کند.

مشکل در تمرکز

یکی از علائم رایج اضطراب و اختلالات اضطرابی، مشکل داشتن تمرکز بر روی مسائل است. ممکن است فرد آنقدر روی چیزی که نگران آن است متمرکز شود که نتواند به موضوعات دیگر بپردازد. برخی افراد نیز احساس می کنند ذهنشان خالی شده است و توان فکر کردن به چیزی را ندارند.

بی قراری

وقتی مضطرب می شویم، ممکن است احساس عصبانیت و یا حتی لرزش فیزیکی داشته باشیم. این تا حدودی به دلیل انقباض عضلات در اثر اضطراب است.

اساساً، هنگامی که مضطرب هستیم، واکنش جنگ یا گریز بدن تحریک می شود که باعث می شود بدن آدرنالین ترشح کند، حتی اگر برای شرایط فعلی لازم نباشد. خون و گلوکز به دست‌ها و پاها سرازیر می‌شود تا برای مقابله با تهدید آماده شود و ضربان قلب و تنفس افزایش می یابد. وقتی بدن برای مبارزه با تهدیدی آماده می‌شود که وجود ندارد، احساس عصبانیت می‌کنیم، ماهیچه‌هایمان به معنای واقعی کلمه منقبض می‌شوند و دچار لرزش و تعریق می شویم.

ماهیچه ها معمولاً پس از گذراندن استرس آرام می شوند، اما اگر فردی زیاد دچار این حالات شود و یا مدام نگران باشد، سفتی عضلات شانه و گردن وی می تواند منجر به سردرد از جمله میگرن شود.

تحریک پذیری

احساس عصبی بودن و بی قراری مداوم، فرد را به سمت تحریک پذیری و بی قراری سوق می دهد. یکی از عوارض جانبی اضطراب، تحریک پذیری است، به خصوص در موقعیت هایی که باعث تشدید اضطراب فرد می شوند.

بی خوابی و مشکلات مربوط به خواب

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطراب مشکلات خواب، به ویژه بی خوابی را تجربه می کنند. آدرنالین و نگرانی های دائمی که با بسیاری از اختلالات اضطرابی همراه است، می تواند خوابیدن را برای فرد مبتلا مشکل و یا حتی غیرممکن کند. از دیگر مشکلات رایج مبتلایان، دیدن کابوس های مرتبط با موضوعات نگرانی شان در خواب است.

این مشکلات منجر به خستگی روزانه شده و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.

قند خون بالا

هنگام ترس و اضطراب، بدن برای نشان دادن واکنش مناسب (مقابله یا گریز) نیاز به سوخت فوری و بیشتری دارد. ترشح هورمون های استرس به تأمین این سوخت کمک می کنند. به طور طبیعی قند اضافی (سوخت تأمین کننده بدن) در بدن ذخیره می شود، اما اضطراب زیاد و مداوم می تواند قند خون را برای مدت طولانی، بیش از حد بالا نگه دارد. این تغییر روال طبیعی بدن ممکن است منجر به دیابت، بیماری های قلبی، سکته مغزی و بیماری های کلیوی شود.

ضعف سیستم ایمنی

وقتی نگرانیم بدن نمی تواند به خوبی با عفونت ها مبارزه کند. حتی 30 دقیقه فکر کردن به چیزی که ما را عصبانی یا غمگین کرده است، توانایی پاسخ سیستم ایمنی بدن را کاهش میدهد. اضطرابی که در طول روزها، ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد، می‌تواند تأثیرات مضر بیشتری بر سیستم ایمنی وارد کند و مبارزه با آنفولانزا، تبخال، زونا و سایر ویروس‌ها را سخت‌تر کند.

ناراحتی معده

از دیگر علائم و نشانه های استرس و اضطراب، احساس گرفتگی در شکم، تهوع و استفراغ است. افرادی که همیشه مضطرب هستند به دلیل تداوم این شرایط گوارشی در معرض ابتلا به مشکلات گوارشی مانند سندروم روده تحریک پذیر (IBS) و زخم معدع هستند.

مشکلات روده

اضطراب می تواند باعث یبوست شود. پزشکان دقیقاً دلیل آن را نمی‌دانند، اما ممکن است به دلیل تأثیر اضطراب بر ماهیچه هایی که در عمل دفع دخیل هستند، باشد. همچنین می تواند باعث اسهال شود زیرا نحوه جذب برخی مواد مغذی را در بدن تغییر می دهد. افرادی که مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر و یا سایر مشکلات گوارشی هستند، روده آنها، در برابر استرس حساس تر است.

افزایش وزن

گاهی اوقات اضطراب باعث غذا خوردن بیشتر می شود. همچنین تمایل به خوردن غذاهای چرب و شیرین را افزایش می دهد. پژوهشگران براین باروند که دلیل این رفتار، تأثیری است که غذا خوردن و به ویژه غذاهای پرکالری چرب و شیرین، بر کنترل و کاهش علائم اضطراب دارند. به همین دلیل است که برخی از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، دچار پرخوری می شوند و به صورت ناخواسته وزن اضافه می کنند.

مشکلات جنسی در مردان

استرس باعث تحریک واکنش “مقابله یا گریز”  می شود و هورمون تستوسترون در اثر این تحریک در بدن تولید می شود. اما از سوی دیگر کورتیزول که یکی از هورمون هایی است که در اثر استرس در بدن ترشح می شود، تأثیر معکوسی در تولید میزان تستوسترون دارد. در دراز مدت، نگرانی می تواند میزان تستوسترون را کاهش دهد و باعث تغییر و کاهش اسپرم شود و واکنش طبیعی بدن را در زمان رابطه جنسی کند یا متوقف کند.

مشکلات جنسی در زنان

اضطراب باعث خستگی، حواس پرتی و در نتیجه کاهش میل جنسی در زنان می شود. هورمون استرس، کورتیزول نیز تأثیر مشابه ای دارد. سطوح بالای استرس روی چرخه قاعدگی تأثیر می گذارد و نظم و شدت آن را تغییر می دهد. گرفتگی عضلات، نفخ و نوسانات خلقی را در هفته قبل از قاعدگی بدتر میکند و بارداری را سخت می کند.

داروهایی که باعث تشدید اضطراب می شوند

مصرف برخی داروها عوارض جانبی با علائم مشابه اضطراب ایجاد می کنند و یا باعث تشدید علائم در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی می شوند :

داروهای حاوی کافئین

برخی از داروهای سردرد و میگرن که حاوی کافئین هستند، سیستم عصبی را تحریک می کنند که باعث بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون، احساس پریشانی، اضطراب و عصبانیت می شوند. اگر مستعد اضطراب هستید، کافئین می تواند علائم شما را تشدید کند.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها، داروهایی هستند که مشابه هورمون های بدن، عمل می کنند. این داروها برای درمان بیماری هایی مانند آسم، آلرژی، آرتریت و برونشیت تجویز می شوند. اینکه چرا این داروها در برخی باعث افزایش تحریک پذیری و اضطراب می شود، مشخص نیست.

اگر کورتیزون (کورتون)، دگزامتازون (دکادرون) و پردنیزون (دلتاسون) مصرف می کنید ممکن است علائم اضطراب را تجربه کنید.

داروهای ADHD

بسیاری از داروهایی که برای کنترل اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) تجویز می شوند، محرک هستند، یعنی باعث تحریک مغز می شوند. علاوه براین نحوه ارسال پیام های سلول های عصبی را هم تغییر می دهند. هر دوی این موارد می تواند سبب بی قراری و اضطراب شود، به خصوص در دوزهای بالا.

تغییرات خلقی یکی از عوارض جانبی شایع این داروها است:

• • آمفتامین/دکستروآمفتامین (آدرال)
  • دکس متیل فنیدات (فوکالین)
  • لیسدگزامفتامین (ویوانس)
  • متیل فنیدات (کنسرتا، ریتالین)

داروهای آسم

داروهایی که برای درمان آسم تجویز می شوند می توانند اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب را بدتر کنند. برخی از گشادکننده‌های برونش که برای باز کردن راه‌های هوایی در ریه‌های مصرف می شوند ممکن است باعث اضطراب شوند از جمله:

• • آلبوترول. معمولاً آلبوترول باعث لرزش در موارد کمتر بالا رفتن ضربان قلب می شود که مشابه نشانه های حمله پانیک است.
  • سالمترول. عصبی شدن، تعریق، ضربان قلب بالا و اضطراب از عوارض جانبی مصرف این دارو است.
  • تئوفیلین. امروزه پزشکان کمتر از این دارو برای درمان آسم استفاده می کنند.

داروهای تیروئید

وقتی بدن به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند (کم کاری تیروئید)، فرد دچارکمبود انرژی، افزایش وزن و یا مشکل در تمرکز می شود. قرص های تیروئیدی که برای درمان این بیماری استفاده می شوند، می توانند باعث اضطراب، لرزش و بیش فعالی شوند.

داروی تشنج

فنی توئین دارویی است که فعالیت الکتریکی که در هنگام تشنج در مغز اتفاق می‌افتد را آرام می‌کند. گاهی پزشکان آن را برای کنترل ضربان قلب نامنظم نیز تجویز می کنند. اما می تواند باعث حملات پانیک، بی قراری و اضطراب شود.

داروی بیماری پارکینسون

پزشکان اغلب یک داروی ترکیبی، لوودوپا و کاربیدوپا (سینمت) را برای درمان پارکینسون تجویز می کنند. نوع کپسول طولانی رهش این دارو، می تواند باعث اضطراب شود.

خلاصه

مقابله با اضطراب یک مهارت مفید است. با امتحان کردن موارد زیر می توانید تا حدودی آن را کنترل کنید:

• کاهش مصرف کافئین
• خواب کافی
• ورزش روزانه
• تمرکز بر تنفس عمیق
• ییافتن عوامل ایجاد اضطراب
• مدیتیشن

این استراتژی‌ها اضطراب را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند به پایین نگه داشتن آن در سطوح قابل کنترل کمک کنند.

اگر اضطراب بر زندگی روزمره شما تأثیر گذاشته، باید به روانپزشک مراجعه کنید. آنها می توانند تشخیص دهند که آیا به ختلال اضطرابی مبتلا هستید یا خیر و بهترین روش درمان برای شما چیست. درمان زودهنگام اضطراب بسیار مهم است زیرا ممکن است با گذشت زمان بدتر شود و که کل زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد.