سندروم سانداونر چیست؟ چه علائم، علل و درمان هایی دارد؟

آیا میدانید

برخی تحقیقات نشان می دهد که سندروم غروب آفتاب ممکن است سرعت زوال ذهنی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر را بیشتر کند.

اگرچه این اختلال قابل درمان نیست اما تغییراتی در سبک زندگی و تجویز برخی داروها می توانند به مدیریت و کنترل علائم فرد مبتلا کمک کند.

علائم و نشانه های سندروم سانداونر

علائم و نشانه های این اختلال با غروب آفتاب و در اواخر بعد از ظهر و شب رخ میدهد. این علائم عبارتند از:

• سردرگمی (بیمار در مورد اینکه کجاست و شناخت افراد اطرافش، دچار سردرگمی می شود)
• کاهش سطح توجه
• بیقراری
• اضطراب
• قدم زدن و سرگردانی
• فریاد زدن
• اختلالات خواب
• پارانویا (بدگمانی)
• توهمات شنوایی و دیداری
• تغییرات خلقی
• اصرار غیر عادی بر انجام کاری

آیا سندروم سانداونر با هذیان گویی یکسان است؟

گاهی اوقات تشخیص سندروم غروب آفتاب از هذیان گویی ناشی از برخی بیماری ها، دشوار است. دلایل مختلفی می تواند سبب هذیان گویی شود که عبارتند از:

• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• سکته مغزی
• پایین بودن قند خون
• مصرف برخی از داروها
• ضربه به سر
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• مشکلات ریوی یا قلبی

ممکن است فرد مبتلا به سندروم سانداونر، درجاتی از هذیان گویی داشته باشد؛ با این حال علائم موقتی نیست، ادامه دار است و با غروب آفتاب و تاریک شدن هوا، ظاهر می شود. این در حالی است که علائم هذیان گویی به طور ناگهانی شروع می شود، موقتی است و مختص به ساعات خاصی نیست.

هشدار: صرف نظر از علت، اگر فردی علائم جدیدی از گیجی یا بی قراری نشان میدهد، حتما باید به پزشک مراجعه کند.

علل سندروم سانداونر

عوامل مختلفی ممکن است در اختلال سانداونر و مشکلات خواب ناشی از آن نقش داشته باشند از جمله:

• خستگی روحی و جسمی به دلیل فشارهای ناشی از تلاش برای حرکت در محیطی که احساسی ناآشنا و گیج کننده دارد
• تغییرات در سطح ملاتونین (ملاتونین یک هورمون طبیعی است که چرخه خواب و بیداری را تنظیم میکند)
• کاهش روشنایی که بر نحوه دیدن اشیا تأثیر می گذارد
• نور خیلی زیاد یا خیلی کم محیط
• ارتباط کلامی یا غیرکلامی دیگران که ممکن است تفسیر آن برای فرد بیمار سخت باشد
• کاهش نیاز به خواب، که با افزایش سن امری طبیعی است
• اختلالات خواب مانند کم خوابی یا بد خوابی
• مشکل در تشخیص رویا از واقعیت در هنگام خواب
• از دست دادن روال زندگی
• کاهش بینایی و شنوایی
• نویز پس زمینه (صداهای مزاحم اطراف)
• کم شدن اثر داروها در اواخر روز

آمارها نشان میدهد که 53 درصد افراد مبتلا به سندروم سانداونر، با غروب آفتاب تحریک پذیرتر می شوند، 47 درصد رفتارهای غیر عادی نشان میدهند و 42 درصد پرخاشگر می شوند.

افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندروم سانداونر هستند

عواملی وجود دارد که خطر ابتلا به سندروم غروب آفتاب را افزایش میدهد که عبارتند از:

• ابتلا به زوال عقل (به عنوان مثال، بیماری آلزایمر)
• بالا بودن سن (با افزایش سن، خطر زوال عقل بیشتر و سطح ملاتونین در بدن کاهش می یابد)
• داشتن ویژگی های خاص ژنتیکی،مانند جهش ژن های APOEɛ4
• ابتلا به نوعی اختلال رفتاری خواب که با حرکات سریع چشم (RBD) همراه باشد

آیا میدانید

ابتلا به سندروم غروب آفتاب در بین افراد مبتلا به آلزایمر، افرادی که دارای جهش ژن های APOEɛ4 هستند و افرادی که RBD دارند، شایع تر است.

روش های درمان اختلال سانداونر

درمان های غیر دارویی

برخی روش های غیر دارویی ممکن است به کنترل و مدیریت علائم بیماری کمک کند مانند:

• نور درمانی : قرار گرفتن کنترل شده در معرض نور طبیعی روز و یا نور مصنوعی
• موسیقی درمانی: گوش دادن به موسیقی، نواختن ساز و رقصیدن
• رایحه درمانی : قرار گرفتن در معرض روغن های معطر مانند بادرنجبویه، اسطوخودوس و سدر
• تحریک حسی: در این روش فرد به فعالیت هایی مانند نقاشی و موسیقی درمانی می پردازد
• حضور درمانی شبیه سازی شده: شامل پخش ویدیو ظبط شده یکی از عزیزان فرد مبتلا، برای کمک به آرامش وی

درمان های دارویی

اگر تغییر در سبک زندگی و درمان های غیر دارویی مؤثر واقع نشوند، پزشک ممکن است از تجویز دارویی برای کنترل و مدیریت بیماری استفاده کند. به یاد داشته باشید که هیچ روش درمانی و دارویی، کنترل صد در صدی علائم را تضمین نمی کند.

گزینه های دارویی سندروم سانداونر عبارتند از :

• مهارکننده های کولین استراز، مانند دونپزیل (Aricept)؛ این داروها به منظور کُند کردن پیشرفت زوال شناختی در بیماران مبتلا به آلزایمر، تجویز میشوند.
• آگونیست های گیرنده NMDA، مانند ممانتین هیدروکلراید (نامندا)؛ این داورها برای کاهش آسیب مغزی که مسئول ایجاد آلزایمر است، تجویز می شوند.
• مکمل های ملاتونین برای کمک به تعادل چرخه خواب و بیداری
• داروهای ضد روان پریشی برای مدیریت هذیان و توهم

پیشنهاداتی برای مراقب یا همراه بیمار مبتلا به اختلال سانداونر

سندروم سانداونر هم برای فرد و هم برای مراقبان او چالش برانگیز است، اما انجام برخی کارها میتواند به مدیریت بهتر شرایط کمک کند:

• به فرد مبتلا کمک کنید تا کارهایی را در ساعات تاریکی انجام دهد که برای او آرامش بخش و لذت بخش است
• برای کاهش بیقراری عصرگاهی با او به پیاده روی بروید
• انجام فعالیت‌هایی که زیاد تمایلی به آنها ندارد را برای ساعات اولیه روز و قبل از غروب برنامه ریزی کنید
• دقت کنید که چه عواملی (مانند گرسنگی، خستگی، درد ) در بروز علائم مؤثر هستند
• یک روال منظم برای خوردن، خوابیدن و سایر کارهای روزانه داشته باشید
• بهتر است اجازه ندهید فرد مبتلا در طول روز چرت بزند مگر اینکه برای او مفید باشد
• محیط را خیلی روشن و یا خیلی تاریک نکنید
• سعی کنید سر و صدا و سایر محرک های محیطی را که می توانند باعث افزایش تحریک و سردرگمی شوند را به حداقل برسانید
• تغییرات رفتاری و محرک های احتمالی آن را یادداشت کنید
• از محدود کردن بیمار خودداری کنید، زیرا این کار می تواند باعث افزایش بی قراری وی شود.
• مصرف الکل، کافئین و تنباکو بیمار را محدود کنید
• با بیمار مشاجره نکنید و با لحنی آرام به او اطمینان دهید که همه چیز خوب و تحت کنترل است
• در صورت لزوم زمان را به آرامی به بیمار یادآوری کنید
• تماشای تلویزیون و سایر نمایشگرها را کنترل کنید که حاوی صحنه های خشن و آزاردهنده نباشد
• موسیقی مورد علاقه بیمار را پخش کنید
• اگر مصرف دارو باعث واکنش های نگران کننده ای شد حتما موضوع را به اطلاع پزشک برسانید